Szymon Mag - pierwszy herezjarcha w chrześcijaństwie w źródłach patrystycznych i apokryfach „Piotrowych”

Abstrakt

Wielu autorów wczesnochrześcijańskich uważało Szymona Maga, którego historia pojawia się w kanonicznej Księdze Nowego Testamentu — Dziejach Apostolskich (Dz 8,4–24) — za pierwszego herezjarchę i archetyp wszystkich heretyków. Opis jego działalności, w której ważne miejsce znajduje jego spór ze św. Piotrem można znaleźć w literaturze apokryficznej, a szczególnie w „apokryfach Piotrowych”. Celem artykułu jest przedstawienie roli pierwszego herezjarchy jako praojca wszystkich herezji w Kościele oraz ukazanie motywu walki ze św. Piotrem na podstawie apokryfów określanych jako „Piotrowe”, do których zaliczamy następujące pisma: Dzieje Piotra (Acta Petri), Męczeństwo św. Piotra i Pawła spisane przez Linusa biskupa, Czyny i Męczeństwo św. Apostołów Piotra i Pawła, ps. Macellusa, Księgę ps. Abdiasza i Pseudoklementyny. W ramach opracowania w pierwszej części przedstawiono teksty autorów patrystycznych, którzy opisują działalność Szymona Maga i jego gnostyckiej sekty (Justyn Męczennik, Filastriusz z Brescii, Euzebiusz z Cezarei, Augustyn, Epifaniusz z Salaminy, Konstytucje Apostolskie, Izydor z Sewilli, Jan Damasceński). W drugiej części ukazano zagadnienie roli Szymona Maga w literaturze apokryficznej na podstawie utworów określanych jako apokryfy „Piotrowe”, z uwzględnieniem najważniejszego motywu jego działalności jako założyciela gnostyckiej sekty szymonian, oraz walki herezjarchy z Piotrem Apostołem w Rzymie, która zakończyła się zwycięstwem nad Szymonem Magiem, jego upadkiem i śmiercią. Apokryfy „Piotrowe” ukazują znaczenie i doktrynalny autorytet św. Piotra w Kościele starożytnym oraz przedstawiają upadek pierwszej gnostyckiej herezji. Pisma te mają charakter pouczający i stanowią przestrogę przed jakąkolwiek herezją. Ponadto potwierdzają pobyt Piotra w Rzymie, opisują jego działalność w stolicy imperium i jego śmierć męczeńską.