„Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (Mt 5,17). Liturgia chrześcijańska jako wypełnienie synagogalnej rytualności żydowskiej

Abstrakt

Jednym ze źródeł chrześcijańskiej liturgii jest obrzędowość żydowska. Przeżywana i celebrowana była w trzech zasadniczych momentach, które stanowiły: kult świątynny w Jerozolimie, domowy rytuał posiłku, a szczególnie uczta paschalna, jak również ryty synagogalne. Pytanie o to, który z nich stanowił pierwowzór chrześcijańskich celebracji, nie jest łatwe. Rola Paschy i Świątyni jest niewątpliwie dominująca. Pozostaje pytanie o rolę synagogi. Czy jest ona źródłem równorzędnym pozostałym dwóm, czy raczej źródłem marginalnym? Artykuł próbuje pokazać, że panuje między nimi relacja wzajemnego dopełniania się, a żadnego ze źródeł nie można uznać za dominujące. Aby to uczynić, w pierwszej części pracy, posługując się metodą historyczno-ewolucyjną oraz analizą tekstów źródłowych, ukazano historyczne kształtowanie się liturgii synagogalnej pod kątem jej relacji do liturgii świątynnej w Jerozolimie. Druga część, wykorzystując metodę opisowo-analityczną z elementami metody komparatystycznej, bada, jakimi drogami liturgia synagogalna przeniknęła do liturgii chrześcijańskiej. Dzięki temu w ostatniej części, przy zastosowaniu metody syntetycznej, możliwe było odniesienie się do zasadniczego problemu badawczego pracy, jakim jest ukazanie, w jaki sposób to, czego zapowiedzią była synagoga, dokonuje się w sposób doskonały w Chrystusie i w założonym przez niego Kościele. Zrozumienie historycznego procesu adaptacji synagogalnych form kultu pozwala lepiej zrozumieć formy liturgiczne, z którymi w celebracji spotykamy się w czasach współczesnych. Zadanie to ma znaczenie przede wszystkim pastoralne. Lepsze zrozumienie źródeł liturgii pozwala owocniej przeżywać Misteria.