Abstract
The effort to diagnose the changes taking place in the Church and in society, undertaken in the post-conciliar structure of pastoral discernment in the Catholic Church, is based primarily on the analysis of data sent to the Vatican from dioceses all over the world. This procedure, which has been used for Italy since the antiquity and for the whole world since the Middle Ages, underlines the great importance of the documents analysed here. The study of these documents allows us to conclude that the eminent pastors of the Church in Warsaw were fully aware of the extent to which secularisation was growing in the Polish capital, and of the problem of the gradual dissociation of society from religion and faith, including numerous marriages and families. During the tenure of the Primate of the Millennium, Cardinal Stefan Wyszyński, the negative social changes were external to the Church and was caused by the communist authorities. However, the Church remained the main and effective creator of the ethos of values and morals of Polish social life. The governance of the Warsaw diocese by Cardinal Józef Glemp was part of a period of dynamic political changes in the Polish state, and later changes in the boundaries of dioceses after the creation of more dioceses. With the economic crisis and later developments around marriage and the family, a great debate was opened about the right to abortion. During this time, Cardinal Glemp’s pastoral ministry focused on strengthening structures for the preparation and formation of marriage and family. A different balance of forces in the area of socio-cultural change is seen in the ministry of the current Ordinary of Warsaw, Cardinal Kazimierz Nycz. In the last decade, socio-cultural changes have shown a strong polarisation for socio-political and ideological reasons. The recent COVID-19 pandemic has further accelerated the process of atomisation of the faithful, leading to major changes in the practice of religion. Faced with a crisis not only of faith, but of its dogmas and even of the anthropological vision of man himself, the challenge is to evangelise even more courageously, and to reach out to people who are lost in the context of a social structure in which faith is not taken for granted.
References
Relatio Quinquennalis Ordinarii Varsaviensis. Pro quinquennio 1972–1976. S. Congregationi pro Episcopis praesentanda [maszynopis, format A4, j. łac.], 77 ss.
Compte-Rendu „Ad Limina Apostolorum” de l’Archidiocèse de Varsovie en Pologne des années 1983–1987 [maszynopis, format A4, j. fr., tekst z poprawkami], 39 ss. (oraz 25 ss. aneksów). Dokument znajdujący się w Archiwum Kurii warszawskiej jest streszczeniem Sprawozdania pięcioletniego. Dokument został prawdopodobnie użyty podczas wizyty ad limina.
Relatio Quinquennalis de Statu Archidioecesis Varsaviensis. Varsaviae MCMXCI [maszynopis, format A4, j. łac.], 117 ss. [w Archiwach Kurii Metropolitalnej znajduje się również tekst polski tego samego dokumentu, na jego pierwszej stronie widnieje tytuł Relatio quinquennalis de statu Archidioecesis Varsaviensis 1987–1991; maszynopis, format A4, 67 ss.].
Archidiocesis Varsaviensis. Relatio Quinquen[n]alis. 1992–1996. Varsavia 1997 [tekst wydrukowany, format A4, j. wł.], 92 ss.
L’Arcidiocesi de Varsavia (Polonia). Relazione Quinquennale 1997–2003. Varsavia 2004 [tekst wydrukowany, format A4, j. wł.], 170 ss. W dokumentach Kurii warszawskiej znajduje się w wersji roboczej w j. polskim skrót całego sprawozdania (14 ss., A4), a także opracowanie robocze rozdz. XIII Sprawozdania, pt. „XIII. DUSZPASTERSTWO RODZIN” (6 ss., A4).
Archidiecezja Warszawska (Polska). Sprawozdanie ośmioletnie 1.I.2005/31.XII.2012 [tekst wydrukowany, format A4, j. pol, i j. wł.], 147 ss.
Archidiecezja Warszawska (Polska). Sprawozdanie pięcioletnie 1.I.2016/31.XII.2020 [tekst wydrukowany, format A4, j. pol.], 181 ss.
IV Synod Archidiecezji warszawskiej, Warszawa 2003.
Aborcja w Polsce, https://pl.wikipedia.org/wiki/Aborcja_w_Polsce [dostęp: 15.5.2023].
Błażyca K., Nas te klęczki uratowały, „Gość Niedzielny” 2 (2019), https://rodzina.wiara.pl/doc/5330074.Nas-te-kleczki-uratowaly/2 [dostęp: 13.5.2023].
Congrégation Pour Les Évêques, Directoire pour la Visite « Ad Limina ». Préface. 1988, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cbishops/documents/rc_con_cbishops_doc_19880629_visita-ad-limina_fr.html [dostęp: 27.6.2017].
Dane statystyczne GUS „Tabl. 5. Urodzenia w latach 1970–2021”, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/struktura-ludnosci,16,1.html [dostęp: 5.5.2023].
Dar Serca. Rzecz o Teresie Strzembosz, film Video Studio Gdańsk, https://www.youtube.com/watch?v=ng6N38Iuaig [dostęp: 5.5.2023].
Defois G., Kasprzak A.A., Obecne kryzysy i wyzwania Kościoła we Francji, „Homo Dei” 3–4 (2021), lipiec–sierpień, s. 86–104.
Departament IV MSW, https://pl.wikipedia.org/wiki/Departament_IV_MSW [dostęp: 12.5.2023].
De visitatione SS. Liminum deque relationibus dioecesanis, 29 juin 1975, „Acta Apostolicae Sedis” 67 (1975) 2, s. 675–676.
Dom Samotnej Matki im. Teresy Strzembosz w Chyliczkach k. Warszawy, https://dsmchyliczki.pl/patronka-domu/ [dostęp: 5.5.2023].
Formulaire pour le Rapport Quinquennal, Cità del Vaticano 1981.
Formulaire pour le Rapport Quinquennal, Vatican: Typis Polyglottis Vaticanis MCMLXXV, w: AHDL Relatio Superstatu Diocesis 2A1 1977, s. 1–27.
Gospodarka Polski Ludowej, https://pl.wikipedia.org/wiki/Gospodarka_Polski_Ludowej [dostęp: 15.5.2023].
Historia Nauk o Rodzinie. Historia Instytutu Studiów nad Rodziną w Łomiankach, https://isnarakm.pl/o-instytucie/historia-nauk-o-rodzinie/ [dostęp: 18.5.2023].
Historia Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW w Warszawie, https://wsr.uksw.edu.pl/2023/04/01/historia-wydzialu-studiow-nad-rodzina-uksw-w-warszawie/ [dostęp: 13.5.2023].
Jan Paweł II, Familiaris consortio, nr 1, w: Adhortacje Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 65–160.
Kasprzak A.A., Kościół a nowoczesność. Rozeznanie pastoralne przemian społeczno-kulturowych we Francji po Soborze Watykańskim II, Kraków 2018.
Kongregacja do Spraw Biskupów, Formularz Sprawozdania Ośmioletniego [chodzi o krótką dwustronicową instrukcję w j. polskim wyjaśniającą ówcześnie aktualny formularz sprawozdania; dokument elektroniczny z 21 lutego 2013 r., plik zatytułowany „ks. Dominik Koperski”; zob. archiwum ks. Janusza Bodzona, Kanclerza Kurii Metropolitalnej w Warszawie].
Konwersacja badawcza (23.3.2023) z ks. prałatem Marianem Racińskim, zajmującym się Apostolatem rodzin od 1.8.1982 do 30.6.2008 r.
Konwersacja badawcza z Françoise Gontard (lekarz ginekolog, była wiceprzewodnicząca FEAMC — Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Lekarzy Katolickich), 8.7.2005. Archiwa prywatne.
Laskowska M., „Najmilszy trud mego życia”, czyli o pracy dziennikarskiej ks. Stefana Wyszyńskiego, w: Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021, s. 141–156.
Les Familles, l’Église et la foi. Dossier publié par le Centre National d’Enseignement Religieux sous la direction de Georges Duperray, Paris 1973.
Łatka R., Wielka Nowenna kardynała Stefana Wyszyńskiego, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-rafal-latka-kard-stefan-wyszynski/ [dostęp: 13.5.2023].
Od Radia Józef do Radio PLUS Warszawa. 25 lat w eterze na 96,5 FM, https://archwwa.pl/aktualnosci/od-radia-jozef-do-radio-plus-warszawa-25-lat-w-eterze-na-965-fm/ [dostęp: 5.5.2023].
Perzanowska B., Teresa Strzembosz i jej dzieło poradnictwa rodzinnego w Polsce, Łomianki 2010.
Sacra Congregatio Consistorialis i C. de Lai, card. De Relationibus Dioecesanis (4.11.1918), „Acta Apostolicae Sedis” 10 (1918) s. 488–502.
Secrétariat Général de l’Episcopat, Église — Sacrement. Séance du Lundi 15 Novembre 71 à 15h, 1971, w: CNAEF 9CE 61 dossier: Assemblée Plénière de Lourdes 1971. Rapport n° 1 « Église — Sacrement » cf. AHAP 2 B 2, 2, s. 1–12.
Sikora J., Pisarstwo Prymasa Tysiąclecia, Warszawa 2021.
Stefan Kardynał Wyszyński. Prymas Polski. Nauczanie o małżeństwie i rodzinie. Antologia tekstów 1925–1981, red. Z. Struzik, Warszawa 2012 [wydanie na CD, dokument w formie pdf].
Vandrisse J., Paul VI et les évêques de France. Un bond dans l’espérance, Paris 1978.
Weber M., Sociologie des religions. Textes réunis, traduits et présentés par J.-P. Grossein, introduction de J.-C. Passeron, deuxième édition revue et corrigée, Paris 1996.
License
Copyright (c) 2024 Artur Antoni Kasprzak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.