Mots-clés
rezyliencja
edukacja religijna
izolacja społeczna
COVID-19
Comment citer
Résumé
Lockdown, związany z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, stawia szkołę, a z nią także teologów i pedagogów religii przed nowym (post)pandemicznym priorytetem, którym jest nie tylko ogólnie rozumiany rozwój rezyliencji u uczniów, w obliczu zagrożenia życia i zdrowia, ale także wzmocnienie jej „religijnego” wymiaru. Ważną rolę może odegrać w tym względzie edukacja religijna, której siła tkwi w zdolności oferowania ludziom bogatego spektrum sposobów radzenia sobie w rozmaitych sytuacjach życiowych czy też przeciwnościach losu. Niniejszy artykuł prezentuje najpierw zarys problemu zmienionej sytuacji egzystencjalnej i edukacyjnej uczniów w czasach pandemii wirusa SARS-CoV-2 w Polsce, co w efekcie umożliwia określenie socjalno -edukacyjnych skutków lockdownu będących wyzwaniem dla edukacji religijnej (w obrębie działań edukacyjno -wychowawczych) na rzecz rozwoju rezyliencji. Rozważania te stanowią niejako punkt wyjścia do przedstawiania zagadnienia konstruktów religijnych, modlitwy i teologizowania jako edukacyjnych nośników prężności psychicznej, które mogą skutecznie pomóc dzieciom i młodzieży w poszerzaniu osobistych zasobów tej cennej - w sensie indywidualnym i społecznym - umiejętności.
Références
Arnhold D., Resiliente Religiosität Resilienzförderung im Religionsunterricht durch religiöse Konzeptentwicklung im Grundschulalter, https://www.theo-web.de/zeitschrift/online-reihe/009_arnhold.pdf [dostęp 12.07.2021].
Betz S., Dietermann J., Hilt H., Schwarze D., Resilienz – Wie Religion Kinder stark macht, Stuttgart 2014.
Borucka A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego” 12(2008)2, s. 587-597.
Borucka A., Pisarska A., Koncepcja resilience – czyli jak pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka, https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=6132 [dostęp 19.07.2021].
Bucher A. A., Kinder als Theologen?, „Zeitschrift für Religionsunterricht und Lebenskunde” 1(1992), s. 19-21.
Bucher A. A., Kindertheologie: Provokation? Romantizismus? Neues Paradigma?, w: Mittendrin ist Gott. Kinder denken nach über Gott, Leben und Tod, Hg. A. A. Bucher, G. Büttner, P. Freudenberger -Lötz i in., Stuttgart 2002, s. 9-27.
Buchner A., Majchrzak M., Wierzbicka M., Edukacja zdalna w czasie pandemii. Raport (edycja I), https://centrumcyfrowe.pl/wp-content/uploads/sites/16/2020/05/Edukacja_zdalna_w_czasie_pandemii.pptx -2.pdf [dostęp 20.09.2021].
Buchner A., Wierzbicka M., Edukacja zdalna w czasie pandemii. Raport (edycja II), https://centrumcyfrowe.pl/wp-content/uploads/sites/16/2020/11/Raport_Edukacja-zdalna -w -czasie -pandemii.-Edycja-II.pdf [dostęp 20.09.2021].
Buchta R., Cichosz W., Zellma A., Religious Education in Poland during the COVID-19 Pandemic from the Perspective of Religion Teachers of the Silesian Voivodeship, „Religions” 12(8):650(2021), s. 1-13.
Buchta R., Kaczmarek R., Mandrysz S., Szkolne nauczanie religii i katecheza wobec COVID -19, w: Duszpasterstwo w czasie pandemii. Zeszyt specjalny do programu duszpasterskiego Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2020/2021, red. J. Bartoszek, R. Chromy, K. Piechaczek, Katowice 2020, s. 133-164.
Burger R., Wächst die Gefahr von Pandemien?, w: Pandemien als Herausforderung für die Rechtsordnung, Hg. M. Kloepfer, Baden-Baden 2011.
Burghart A., Wie Erzieher mit religiöser Bildung die Resilienz von Kindern fördern. Resilienzförderung in der Kindertagesstätte, München 2019.
Centrum Cyfrowe, Edukacja Zdalna w Czasie Pandemii, https://centrumcyfrowe.pl/edukacja-zdalna-wczasie-pandemii-1-edycja/ [dostęp 19.09.2021].
Chrostowski M., Schulpastoral für alle! Religionspädagogische und pastorale Impulse deutscher Schulpastoral für ein schulpastorales Modell in Polen (am Beispiel der Diözese Łomża), Berlin 2021.
Ciesielski R. T., Kościół katolicki w Polsce wobec pandemii, „Przegląd Religioznawczy” 276(2020)2, s. 165-178.
Clemens V., Deschamps P., Fegert J. M. i in., Potential effects of „social” distancing measures and school lockdown on child and adolescent mental health, „Eur Child Adolesc Psychiatry” 29(2020), s. 739-742.
Czetwertyńska A., Polska edukacja w czasie i po pandemii. Problemy, zaniechania i pytania do władz, https://centrumcyfrowe.pl/czytelnia/polska-edukacja-w-czasie-i-po-pandemii-problemy-zaniechania-i-pytania-dowladz/ [dostęp 21.09.2021].
Dijk-Groeneboer van M., Religious Education in (Post -)Pandemic Times; Becoming a Resilient Professional in a Teacher Academy, „Religions” 11(2020)610, s. 1 -12.
Długosz P., Raport z badań: „Krakowska młodzież w warunkach kwarantanny COVID-19”, Kraków 2020.
Doucet A., Netolicky D., Timmers K., Tuscano F. J., Thinking about Pedagogy in an Unfolding Pandemic. An Independent Report on Approaches to Distance Learning during COVID19 School Closures, https://issuu.com/educationinternational/docs/2020_research_covid-19_eng [dostęp 20.09.2021].
Ellis W. E., Dumas T. M., Forbes L. M., Physically isolated but socially connected: Psychological adjustment and stress among adolescents during the initial COVID-19 crisis, „Canadian Journal of Behavioural Science” 52(2020)3, s. 177-187.
Enemark C., Is Pandemic Flu a Security Threat?, „Survival” 51(2009)1, s. 191-214.
Evangelischen Kirche in Deutschland, Religiöse Bildung bleibt unverzichtbar – Religionsunterricht in der Corona-Krise, https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/religionsunterricht_corona_2020.pdf [dostęp 28.07.2021].
Gloster A. T., Lamnisos D., Lubenko J. i in., Impact of COVID-19 pandemic on mental health: An international study, „PLOS ONE” 15(2020)12, s. 1-20.
Harz F., Religion macht Kinder stark. Vortrag vom 21. September 2012 in Villigst, https://www.yumpu.com/de/document/read/28236422/was-kinder-stark-macht [dostęp 25.07.2021].
Heland-Kurzak K., Religious Structure of Child Education Policy in Germany, Poland and UK, „International Journal of Information and Education Technology” 12(2016)6, s. 940-944.
https://quotepark.com/pl/cytaty/367541-reinhold-niebuhr-boze-daj-nam-pokore-bysmy-przyjeli-w-pokoju-to/ [dostęp 25.07.2021].
Huber S., Zentralität und multidimensionale Struktur der Religiosität. Eine Synthese der theoretischen Ansätze von Allport und Glock zur Messung der Religiosität, w: Religiosität. Messverfahren und Studien zu Gesundheit und Lebensbewältigung. Neue Beiträge zur Religionspsychologie, Hg. Ch. Zwingmann, Münster 2004, s. 79-106.
Hugoth M., Handbuch religiöse Bildung in Kita und Kindergarten, Freiburg im Breisgau 2012.
Joas H., Wiegandt K., The Cultural Values of Europe, trans. A. Skinner, Liverpool 2008.
Kalbarczyk A., Teologia dziecięca jako kulturowa forma teologii, „Teologia Praktyczna” 16(2015), s. 131-140.
Kim S., Esquivel G. B., Adolescent spirituality and resilience: Theory, research, and educational practices, „Psychology in the Schools” 48(2011)7, s. 755-765.
Klosinski G., Religion als Chance oder Risiko. Entwicklungsfördernde und entwicklungshemmende Aspekte religiöser Erziehung, Bern 1994.
Kosek A., Wolska A., Budowanie relacji interpersonalnych w klasach I -III w warunkach nauczania zdalnego, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 17(2021), s. 15-28.
Kotalik J., Preparing for an influenza pandemic: ethical issues, „Bioethics” 19(2005)4, s. 422-431.
Kucukcan T., Multidimensional Approach to Religion: a way of looking at religious phenomena, „Journal for the Study of Religions and Ideologies” 4(2005)10, s. 60-70.
Lorenz A., Resilienz – Wie religiöse Bildung Kinder stärkt. Über die Bedeutung der religiösenBildung in Kindertageseinrichtungen, „Deutsches Pfarrerblatt” 115(2015)3, s. 154-156.
Luber D., Wychowanie moralne i religijne w służbie szkolnych oddziaływań profilaktycznych, „Nauczyciel i Szkoła” 3-4(2006), s. 75.
Lupe S. E., Keefer L., Szigethy E., Gaining resilience and reducing stress in the age of COVID -19, „Current Opinion in Gastroenterology” 36(2020)4, s. 295-303.
Macri D., Makris I., Mental Health and the Covid -19 Lockdown: International Quantitative Study, „International Journal of Psychiatry Research” 3(2020)4, s. 1-9.
Malec A., Edukacja dzieci i młodzieży do osobistego wyboru moralnych zachowań jako forma przeciwdziałania propagowaniu zachowań sprzyjających demoralizacji, Lublin 2020.
Mąkosa P., Szkolna lekcja religii istotnym elementem wychowania w szkole, w: Wychowanie w szkole: od bezradności ku możliwościom, red. R. Chałupniak, T. Michalewski, Opole 2014, s. 351-361.
McKibbin W., Sidorenko A., Global Macroeconomic Consequences of Pandemic Influenza, Sydney 2006.
Michalski Z. C., Pandemia: zagrożenie o zasięgu światowym, „Wiedza Obronna” 3(2009), s. 18-27.
Miller J., REsilience, violent extremism and religious education, „British Journal of Religious Education” 35(2012)2, s. 188-200.
Oraby T., Tyshenko M. G., Maldonado J. C. i in., Modeling the effect of lockdown timing as a COVID-19 control measure in countries with differing social contacts, „Scientific Reports” 11(2021)3354, s. 1-13.
Oser F., Religionsunterricht als Stärkung religiöser Resilienz. Religiöse Resilienz: ein funktionaler Begriff, „Religionsunterricht an berufsbildenden Schulen” 2(2013), s. 10-12.
Oser F., Gmünder P., Der Mensch. Stufen seiner religiösen Entwicklung. Ein strukturgenetischer Ansatz, Gütersloh 1992.
Piechowska M., Romanowska S., Proces edukacji w cyfrowej przestrzeni według nauczycieli i rodziców uczniów w dobie pandemii Covid -19, „Com.press” 3(2020), s. 24-37.
Pratt H. D., Adolescence, w: Encyclopedia of Human Development, ed. N. J. Salkind, Thousand Oaks 2006, s. 29-35.
Pyżalski J., Zdrowie psychiczne i dobrostan młodych ludzi w czasie pandemii COVID-19 – przegląd najistotniejszych problemów, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 20(2021)2, s. 92-115.
Rutkowska M., Rezyliencja jako interdyscyplinarna kategoria analityczna i jej zastosowanie w pedagogice, „Studia i Badania Naukowe” 11(2005)1, s. 29-48.
Sandra L., Muqtadir J., Resilience Models for Children and Teenagers in Learning During the Pandemic, „Advances in Social Science, Education and Humanities Research”540(2021), s. 189-194.
Seballo Y. B., Religion as a protective factor in resilience: a phenomenological study of the influence of Christianity, ttps://pqdtopen.proquest.com/doc/900865036, html?FMT=AI–02.07.2021 [dostęp 22.07.2021].
Smetana J. G., Robinson J., Rote W. M., Socialization in adolescence, w: Handbook of socialization: Theory and research, ed. J. E. Grusec, P. D. Hastings, New York 2015, s. 60-84.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, (7 grudnia 1965), Wrocław 2016.
Stachowska E., Religia i religijność w czasie koronawirusa na przykładzie Polski. Perspektywa socjologiczna, „Przegląd Religioznawczy” 277(2020)3, s. 111-126.
Stephenson J., Children and Teens Struggling with Mental Health During COVID-19 Pandemic, https://jamanetwork.com/journals/jama-health-forum/fullarticle/2780778 [dostęp 25.07.2021].
Stępka M., Rezyliencja jako paradygmat bezpieczeństwa w czasach przewlekłych kryzysów, „Przegląd Politologiczny” 2(2021), s. 105-117.
Szpet J., Staniś -Rzepka J., Nauczanie religii w okresie epidemii COVID-19, Poznań 2020.
Talik E., Religijne radzenie sobie ze stresem szkolnym przez młodzież w okresie dorastania, w: Profesjonalna profilaktyka w szkole: nowe wyzwania, red. Z. B. Gaś, Lublin 2011, s. 243-249.
Tebartz van Elst F. P., The New Directory for Catechesis: Development, Structure, and Focus, „International Journal of Evangelization and Catechetics” 1(2020)2, s. 135-142.
Thiel A., Zeller A., Heuberger B., Resilienz & Religion. Ein Handbuch für die Verbindung beider Themen in der pädagogischen Arbeit, Karlsruhe 2015.
Vetter L. M., Religion und Resilienz Sicher, stark und selbstbewusst! Wie religiöse Bildung in der Kita Kinder stark macht, https://kidoks.bsz-bw.de/frontdoor/deliver/index/docId/796/file/Bachelorarbeit_Lara_Maria_Vetter.pdf [dostęp 19.07.2021].
Walsh F., Religion and spirituality: Wellsprings for healing and resilience, w: Spiritual resources in family therapy, ed. F. Walsh, New York 1999, s. 3-27.
Warzecha K., Portale społecznościowe formą rozrywki i komunikacji współczesnej młodzieży – analiza statystyczna, „Studia Ekonomiczne” 318(2017), s. 84-107.
Werner E. E., Smith R. S., Overcoming the Odds. High Risk Children from Birth to Adulthood, London 1992.
White J., Should Religious Education Be a Compulsory School Subject?, „British Journal of Religious Education” 26(2004), s. 152-164.
Wierzbicki M. S., Nauczanie religii w Europie w okresie Covid -19 (Sprawozdanie z konferencji naukowej online, 9.04.2021), „Seminare. Poszukiwania naukowe” 2/42(2021), s. 159-164.
Winiarczyk A., Warzocha T., Edukacja zdalna w czasach pandemii COVID-19, „Forum Oświatowe” 33(2021)1, s. 61-76.
Zahorska M., Sukces czy porażka zdalnego nauczania?, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2020/09/Sukces-czy-porazka-zdalnego-nauczania.pdf [dostęp 25.07.2021].
Zeeh-Silva B., Die Seele stärken, Resilienz fördern, einfach evangelisch! Bausteine für den Religionsunterricht und ein gutes Schulklima, https://www.schulreferat-essen.de/pdf/fachtage/seele-staerken-resilienz-foerdern/RESILIENZ_ZeehSilva_HANDOUT. pdf [dostęp 21.07.2021].
Licence
© Mariusz Chrostowski 2021
Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International.