Parole chiave
filozofia
kultura
racjonalność
doświadczenia duchowe i egzystencjalne
kierunki antymetafizyczne
pozytywizm
filozofia analityczna
filozofia tomistyczna
Come citare
Abstract
The article discusses the characteristics of a philosophical and cultural dispute with metaphysics and about metaphysics itself. The criticism of metaphysics and its revival in the nineteenth and twentieth centuries is discussed here. In the first part, the most important philosophical directions dealing with issues of metaphysics are presented: metaphysical idealism, anti-metaphysical positivism and neo-positivism, analytic philosophy versus metaphysics on the example of L. Wittgenstein, the revision of the metaphysical tradition and new investigations in metaphysics. The second part of the article concerns the picture of natural metaphysics including the mathematical-empirical method of researching the world. In the conclusion of the article, a thesis is put forward on searching for new metaphysics which will include a wider sphere of rationality and existential and spiritual experience.
Riferimenti bibliografici
Anzenbacher A., Wprowadzenie do filozofii, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2010.
Bremer J., Niekognitywny język religijny w filozofii Ludwika Wittgensteina, w: Przewodnik po filozofii religii. Nurt analityczny, red. J. Salamon, Kraków 2016, s. 527–545.
Burzyńska A., Markowski P., Teorie literatury XX wieku, Kraków 2009.
Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, tłum. J. K., Warszawa 2009.
Copleston F., Historia filozofii. Od Fichtego do Nietzschego, t. VII, tłum. J. Łoziński, Warszawa 2006.
Por. R. Tetela, Antropologiczny wymiar metafizyki religijnej Mikołaja Bierdiajewa w odniesieniu do encykliki Laudato si’, w: Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki Laudato si’, red. M. Borda, R. Ceglarek, Kraków 2016, s. 35.
Coreth E., Ehlen P., Haeffner G., Ricken F., Filozofia XX wieku, tłum. M.L. Kalinowski, Kęty 2004.
Coyne G.V., Heller M., Pojmowalny wszechświat, tłum. R. Sadowski, Warszawa 2007.
Czeżowski T., O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach, Kęty 2004.
Disse J., Metafizyka od Platona do Hegla, tłum. A. Węgrzecki, L. Kusak, Kraków 2005.
Galarowicz J., Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii, Kraków 1992.
Gilson E., Tomizm, tłum. J. Rybałta, Warszawa 2003.
Gomułka J., Gramatyka wiary. Dziedzictwo Wittgensteinowskiego fideizmu, Kraków 2011.
Gurczyńska-Sady K., Sady W., Wielcy filozofowie współczesności, Kęty 2012.
Heller M., Filozofia nauki, Kraków 2009.
Heller M., Granice nauki, Kraków 2014.
Heller M., Teologia i wszechświat, Tarnów 2009.
Krąpiec M., O rozumienie filozofii, Lublin 1999.
Maryniarczyk A., Aktualność tomizmu, w: Wprowadzenie do filozofii, red. M.A. Krąpiec i inni, Lublin 2003, s. 705–739.
Maryniarczyk A., Człowiek wobec świata, Lublin 2009.
Maryniarczyk A., Monistyczna i dualistyczna interpretacja rzeczywistości, Lublin 2001.
Maryniarczyk A., Przełom w dziejach polskiej filozofii. Koncepcja filozofii metafizycznej Mieczysława A. Krąpca OP, „Człowiek w Kulturze” 19(2007), s. 73–97.
Maryniarczyk A., Realistyczna interpretacja rzeczywistości, Lublin 2005.
Maryniarczyk A., Tomizm, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. IX, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2008, s. 503–508.
Morawiec E., Odkrycie metafizyki egzystencjalnej. Studium historyczno-analityczne, Warszawa 1994.
Perzanowski J., Miejsce Wittgensteina w PL-metafizyce, w: Ludwig Wittgenstein „przydzielony do Krakowa”, red. J. Bremer, J. Rothaupt, Kraków 2009, s. 83–123.
Rożdżeński R., Problem metafizyki w filozofii I. Kanta oraz M. Heideggera, Kraków 2006.
Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 2007.
Szulakiewicz M., Granice jako problem współczesnej kultury. Wprowadzenie, w: Granice i ograniczenia. O doświadczeniu granic i ich przekraczaniu, red. M. Szulakiewicz, Toruń 2010, s. 7–17.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii. Filozofia XIX wieku i współczesna, t. III, Warszawa 2009.
Tetela R., Antropologiczny wymiar metafizyki religijnej Mikołaja Bierdiajewa w odniesieniu do encykliki Laudato si’, w: Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki Laudato si’, red. M. Borda, R. Ceglarek, Kraków 2016, s. 35–51.
Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 2012.
Wittgenstein L., Tractatus Logico-Philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 2000.
Woleński J., Filozofia polska po 1945 roku, w: Historia filozofii polskiej, red. J. Skoczyński, J. Woleński, Kraków 2010, s. 525–545.
Woleński J., Ludwig Wittgenstein o naturze refleksji filozoficznej, w: Filozofia XX wieku, t. II, red. Z. Kuderowicz, Warszawa 2002, s. 218–231.
Woleński J., Rudolf Carnap jako filozof nauki, w: Filozofia XX wieku, t. II, red. Z. Kuderowicz, Warszawa 2002, s. 250–265.
Wolniewicz B., O Traktacie, w: Tractatus Logico-Philosophicus, L. Wittgenstein, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa 2000, s. VII–XLII.
Wszołek S., Racjonalność wiary, Kraków 2003.
Wszołek S., Metafizyka i język. Spór Carnapa z Heideggerem, w: Metafizyka i teologia. Debata u podstaw, red. R. Woźniak, Kraków 2008, s. 93–108.
Zdybicka Z., Bóg czy sacrum?, Lublin 2007.
Zdybicka Z., Religia i religioznawstwo, Lublin 2013.