Keywords
models of criminal policy
retributivism
utilitarianism
restorative justice
How to Cite
Abstract
On the ground of penal sciences for a century there has been a debate on the phenomenon of crime and its combating. A crucial element of the discussion among philosophers of criminal law invariably remains the justification and role of punishment, considered from the perspective of a tool for enforcing socially approved norms and rules. The field that is responsible for shaping the legal status and the actions undertaken by the institutions of justice in this area is criminal policy. Within this area three leading penalization models are distinguished: retributive, utilitarian and abolitionist. The purpose of this study is to characterize them, with particular emphasis on their main
assumptions, the relationship between the offender and the victim, and the drawbacks of the concept of punishment.
References
Bocheński M. (2012), W kierunku sprawiedliwości naprawczej, „Palestra” 3–4, Warszawa.
Chalimoniuk-Zięba M., Oklejak G. (2013), Sprawiedliwość naprawcza i jej zastosowanie w praktyce, „ADR. Arbitraż i Mediacja”, nNr 1(21), Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Sądownictwa Polubownego.
Ciepły F. (2008), Sprawiedliwość karania a prawo łaski – uwagi krytyczne, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny”, nr 3(4).
Ciepły F. (2009), Sprawiedliwość naprawcza wobec przestępstwa, w: Mediacja w teorii i praktyce, red. A. Gretkowski, D. Karbarz, Stalowa Wola.
Consedine J. (2004), Sprawiedliwość naprawcza. Przywrócenie ładu społecznego, Warszawa.
Dadak W. (2016), Od klasycyzmu do populizmu, czyli o funkcjach kary kryminalnej w społeczeństwie, w: Od szkoły klasycznej do neoklasycznej w prawie karnym, red. J. Widacki, Kraków.
Dukiet-Nagórska T., Sitarz O., Hoc S., Jaworska-Wieloch A., Kalitowski M., Tyszkiewicz L., Wilk L., Zawiejski P. (2020), Prawo karne: część ogólna, szczególna i wojskowa, Warszawa.
Grudzińska A. (2018), The Issues of Criminal Policy in the Interwar Period in Poland, „Studia Iuridica Lublinensia”, vol. 27, nr 4, Lublin. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2018.27.4.9-18
Gruszecka D. (2021), Pojęcie i rodzaje kar. Wprowadzenie do nauki prawa karnego, Wrocław, Prezentacja PowerPoint, 4.12.2021 r., https://prawo.uni.wroc.pl/sites/default/files/students-resources/prezent.%2010.pptx.
Hanas K. (2015), Sprawiedliwość naprawcza w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW a unormowania polskie, „Prokuratura i Prawo” 5.
Hryniewicz-Lach E. (2017), Ofiara w polskim prawie karnym. Interesy ofiary przestępstwa i karno-materialne instrumenty służące ich zabezpieczeniu, Warszawa.
Jaroch W. (2012), Polityka karna – strategia punitywna czy liberalna, „Studia Prawnoustrojowe”, nr 15, Olsztyn.
Juzaszek M. (2015), Retrybutywizm a problem trafu prawnego, w: Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa, red. M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak, Wydawnictwo Temida 2, Białystok.
Kacprzak A. (2016), Kara pozbawienia wolności i jej (dys)funkcjonalność. Krytyka polskiej polityki karnej i resocjalizacyjnej w świecie akademickim, „Władza Sądzenia”, vol. 10, Łódź.
Kania A. (2018), Z problematyki retrybutywnej oraz utylitarnej sprawiedliwości karania, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 80(2), Poznań. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2018.80.2.7
Klaus W., Wiktorska P., Woźniakowska-Fajst D., Czarnecka-Dzialuk B., Wójcik D., Kossowska A., Rzeplińska I. (2013), Społeczno-polityczne konteksty przestępczości w Polsce, Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Królikowska J., Utrat-Milecki J. (2017), Sprawiedliwość w sędziowskim wymiarze kary, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 43, Wrocław. DOI: https://doi.org/10.19195/2084-5065.43.17
Królikowski M. (2005), Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych. Zasada proporcjonalności, Warszawa.
Latała J. (2010), Od idei odwetu po sprawiedliwość naprawczą. Rozważania nad resocjalizacyjnym charakterem instytucji mediacji po wyroku jako formy sprawiedliwości naprawczej, „Probacja” 2.
Maroń G. (2011), Sprawiedliwość naprawcza a retrybutywizm w odpowiedzialności karnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria prawnicza, Prawo” 10, z. 71, Rzeszów.
Muskała M. (2008), Determinanty represyjności systemu karnego, „Studia Edukacyjne”, nr 7, Poznań.
Niewiadomska I. (2007), Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary pozbawienia wolności, Lublin.
Peno M. (2018), Co powinna dać polityce kryminalnej filozofia prawa?, w: Prawo i polityka w sferze publicznej: perspektywa zewnętrzna, red. P. Jabłoński, J. Kaczor, M. Pichlak, Wrocław.
Peno M. (2015), Filozofia karania – od prawa naturalnego do liberalnej wolności, „Studia Prawa Publicznego”, nr 3(11), Poznań.
Peno M. (2017), Sprawiedliwość kary w niesprawiedliwych społeczeństwach – uwagi o nurtach krytycznych w filozofii karania, „Studia Prawnoustrojowe” 35, Olsztyn.
Peno M. (2014), Współczesne koncepcje uzasadniania karania (zarys typologii), „Acta Iuris Stetinesis” 5, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 812, Szczecin.
Piątek K. (2016), Sprawiedliwość naprawcza w fazie pomocy postpenitencjarnej w Polsce. Przypadek ośrodka readaptacyjnego „Mateusz” w Toruniu, „Białostockie Studia Prawnicze”, z. 21, Białystok. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2016.21.03
Pierzchała K. (2017), Wina – Prawo – Kara. Prawne i psychopedagogiczne aspekty resocjalizacji penitencjarnej, „Probacja” 3.
Pikulski S. (2009), Polityka karna w Polsce z perspektywy międzynarodowej, „Białostockie Studia Prawnicze”, z. 6, Białystok. DOI: https://doi.org/10.15290/bsp.2009.06.01
Rogacka-Rzewnicka M. (2010), O zjawisku „prywatyzacji” („cywilizacji”) prawa karnego w świetle koncepcji celu postępowania karnego. Krótki rys historycznoprawny, „Prokuratura i Prawo” 1–2, Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych.
Skorupka J. (2013), O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa.
Szymaniec P. (2015), Doczesne szczątki Jeremy’ego Benthama a zasada użyteczności. Prawa osób zmarłych i stosunek do religii w Benthamowskim utylitaryzmie, w: Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. D. Karkut, J. Mazurkiewicz, J. Gołaczyński, J. Turłukowski, Wrocław.
Szyszkowska M. (2000), Zarys filozofii prawa, Białystok.
Tokarczyk R. A. (1997), Sprawiedliwość jako naczelna wartość prawa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia” vol. XLIV, Lublin.
Tokarczyk R. A. (2016), Sprawiedliwość: próba syntetycznej systematyzacji zagadnień, „Gdańskie Studia Prawnicze”, t. XXXV, Gdańsk.
Urbanowicz K. (2020), Kompensacyjna funkcja prawa karnego, Poznań.
Urbanowicz K. (2016), Sprawiedliwość naprawcza w Polsce. Szansa na zmianę polityki rozwiązywania konfliktów, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2, Kraków.
Wojciechowski B. (2006), Dyskursywno-etyczne uzasadnienie kary kryminalnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Rok LXVIII, z. 3.
Wróblewski B. (1922), Wstęp do polityki kryminalnej, Wilno.
Ziembicki S. (2021), Uwagi o utylitaryzmie jako determinancie prawa.
Zimmerman-Pepol M., Gregorczuk K. (2016), Wymiary sprawiedliwości na gruncie filozofii prawa. Problematyka sprawiedliwości wczoraj – dziś – jutro, „Gdańskie Studia Prawnicze”, t. XXXV, Gdańsk.
License
Copyright (c) 2022 Eryk Strzeliński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.