Konsensus i jego brak w Radzie Europejskiej – analiza przypadku reelekcji Donalda Tuska w 2017 r. z perspektywy zwrotu praktycznego

Abstrakt

Zarówno Rada, jak i Rada Europejska działają zgodnie z „kulturą konsensusu”, co oznacza, że nawet jeśli formalnie mogą decydować o niektórych sprawach większością kwalifikowaną, w praktyce rzadko to robią. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku Rady Europejskiej i dlatego dla wielu obserwatorów było zaskoczeniem, gdy 9 marca 2017 roku Donald Tusk został wybrany na drugą kadencję jako przewodniczący Rady Europejskiej, pomimo przeciwnego głosu jednego państwa członkowskiego (Polski). Wydarzenie to oznaczało, że Rada Europejska po raz pierwszy skorzystała z możliwości wyboru swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną, a nie jednogłośnie.

W niniejszym artykule argumentuję, że stosowanie w takich sytuacjach formalnych przepisów pozwalających na głosowanie większością kwalifikowaną nie tylko nie podważa kultury konsensusu, ale wręcz jest niezbędne do jej utrzymania. Argument ten jest osadzony we wkładzie zwrotu praktycznego do badań politologicznych. Ten nurt umieszcza praktyki społeczne w centrum zainteresowania i podkreśla fakt, że mogą być one wykonywane mniej lub bardziej kompetentnie. Dlatego też, jeśli państwo członkowskie wykonuje „praktykę konsensusu” niepoprawnie, nie może oczekiwać, że normy, które tworzą kulturę konsensusu, pomogą mu narzucić swoje stanowisko innym państwom członkowskim. Ponieważ sposób funkcjonowania Rady Europejskiej jest trudno dostępny bezpośrednio, artykuł rozwija swoją argumentację, czerpiąc z dorobku badań nad procesem podejmowania decyzji w Radzie (w tym badań prowadzonych przez autora). Następnie przeprowadzona zostaje analiza dostępnych źródeł odnoszących się do wydarzeń z 2017 r., związanych z reelekcją Donalda Tuska.