Słowa kluczowe
włoska mafia
niepaństwowy aktor polityczny
kapitał społeczny
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł koncentruje się na funkcjonowaniu włoskich organizacji przestępczych w aspekcie politologicznym, których cechą charakterystyczną jest zdobywanie i sprawowanie pozaprawnej władzy nad określonym terytorium, jako warunku wstępnego do osiągania zysków ekonomicznych w wymiarze lokalnym, krajowym i ogólnoeuropejskim. Uzyskując szeroko pojęte wpływy na danym obszarze, mafie – niczym aktorzy polityczni o charakterze niepaństwowym – prowadzą jego eksploatację, wykorzystując swój kapitał społeczny w obrębie mechanizmów gospodarki wolnorynkowej. Aktualnie istotą fenomenu włoskiej przestępczości zorganizowanej jest powstawanie związków między sferą przestępczą a światem polityki, gospodarki oraz instytucji publicznych, czego rezultatem staje się przekształcenie zwykłej działalności kryminalnej w kolejnego, niepaństwowego gracza politycznego, operującego na wielu płaszczyznach na zasadzie procesów ekspansji terytorialnej.
Bibliografia
Becucci S., Carchedi F. (2016), Mafie straniere in Italia. Come operano, come si contrastano, FrancoAngeli, Milano.
Belloni G., Vesco A. (2018), Come pesci nell’acqua. Mafie, impresa e politica in Veneto, Donzelli, Roma.
Bertin G. (2018), La multidimensionalità del rapporto fra crisi economica e illegalità, w: Crisi economica e comportamenti illegali, red. G. Bertin, FrancoAngeli, Milano.
Buonanno P., Pazzona M. (2014), Migrating mafias, „Regional Science and Urban Economics”, 44(1). DOI: https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2013.11.005
Busso S., Sciarrone R. (2017), Alla ricerca della corruzione politica, w: Fondazione Res, Politica e corruzione. Partiti e reti di affari da Tangentopoli a oggi, Donzelli, Roma. DOI: https://doi.org/10.4000/qds.2139
Calderoni F. (2018), Le reti delle mafie. Le relazioni sociali e la complessità delle organizzazioni criminali, Vita e Pensiero, Milano.
Cantone R., Carloni E. (2018), Corruzione e anticorruzione. Dieci lezioni, Feltrinelli, Milano.
Catino M. (2018), Colletti bianchi e mafie. Le relazioni pericolose nell’economia del Nord Italia, „Stato e mercato”, 38(1).
Catino M. (2019), Mafia Organizations. The Visible Hand of Criminal Enterprise, Cambridge University Press, New York. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108567183
Consiglio S., Canonico P., De Nito E., Mangia G. (2019), Organizzazioni criminali. Strategie e modelli di business nell’economia legale, Donzelli, Roma.
D’Alfonso S., De Chiara A., Manfredi G. (2018), Mafie e libere professioni. Come riconoscere e contrastare l’area grigia, Donzelli, Roma.
Dalla Chiesa N. (2017), Gli scenari internazionali della criminalità organizzata. Lineamenti teorici e di ricerca, w: Mafia globale. Le organizzazioni criminali nel mondo, red. N. dalla Chiesa, Laurana, Milano.
Di Gennaro G. (2018), La mimetizzazione dell’attività estorsiva e i diversi tipi di autorità extralegale nei mercati illegali e legali, „Moneta e Credito”, 71(4).
Dino A., Macaluso M. (2016), L’impresa mafiosa? Colletti bianchi e crimini di potere, Mimesis, Milano–Udine.
Europol (2021), European Union serious and organised crime threat assessment, A corrupting influence: the infiltration and undermining of Europe’s economy and society by organised crime, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Gratteri N., Nicaso N. (2018), Storia segreta della ’ndrangheta. Una lunga e oscura vicenda di sangue e potere (1860–2018), Mondadori, Milano.
Ingrascì O. (2018), Le fonti giudiziarie nello studio delle mafie. Riflessioni per un dibattito, „Rivista di Studi e ricerche sulla criminalità organizzata”, 4(4).
Lupo S. (2018), La mafia. Centosessant’anni di storia, Donzelli, Roma.
Martone V. (2016), Mafia Capitale: corruzione e regolazione mafiosa nel «mondo di mezzo», „Meridiana”, 29(3).
Massari M., Martone V. (2019), Mafia Violence. Political, Symbolic, and Economic Forms of Violence in Camorra Clans, Routledge, Londra. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429467554-2
Mete V. (2016), La costruzione istituzionale delle politiche antimafia. Il caso dello scioglimento dei consigli comunali, „Stato e mercato”, 36(3).
Mete V. (2019), Origine ed evoluzione di un insediamento “tradizionale”. La ’ndrangheta a Reggio Emilia, w: Fondazione Res, Mafie del Nord. Strategie criminali e contesti locali, Donzelli, Roma.
Mete V., Sciarrone R. (2016), Mafia Capitale e dintorni. Espansione criminale e azione antimafia, „Meridiana”, 29(3).
Montani E. (2017), Partecipazione e concorso esterno nel reato di associazione di tipo mafioso: un confine liquido, w: Espansione della criminalità organizzata nell’attività d’impresa al Nord, red. A. Alessandri, Giappichelli, Torino.
Moro F. N., Catino M. (2016), La protezione mafiosa nei mercati legali. Un framework analitico ed evidenze empiriche in Lombardia, „Stato e mercato”, 36(3).
Moro F. N., Sberna S. (2015), La mafia uccide solo al Sud? Un’indagine sulla violenza mafiosa nelle aree d’insediamento non tradizionale, w: Riconoscere le mafie. Cosa sono, come funzionano, come si muovono, red. M. Santoro, il Mulino.
Pantalone M. (2018), Fenomenologia dell’illegalità in tempo di crisi, w: Crisi economica e comportamenti illegali, red. G. Bertin, FrancoAngeli, Milano.
Pellegrini S. (2018), L’impresa grigia. Le infiltrazioni mafiose nell’economia legale. Un’analisi sociologico-giuridica, Ediesse, Roma.
Piórecka E. (2018), Przestępczość zorganizowana na terenie Włoch oraz jej wpływ na przestępczość zorganizowaną w niektórych państwach Europy, „Świat Idei i Polityki”, vol. 17. DOI: https://doi.org/10.15804/siip201806
Pontiggia A. (2018), Crisi economica e comportamenti illegali delle imprese, w: Crisi economica e comportamenti illegali, red. G. Bertin, FrancoAngeli, Milano.
Reccia R. (2017), Imprenditori e criminalità organizzata: riflessioni sulla natura dei legami nell’hinterland Milanese, w: Espansione della criminalità organizzata nell’attività d’impresa al Nord, red. A. Alessandri, Giappichelli, Torino.
Santino U. (2018), La mafia dimenticata. La criminalità organizzata in Sicilia dall’Unità d’Italia ai primi del Novecento, Melampo, Milano.
Santoro M., Solaroli M. (2017), Forme di capitale mafioso e risonanza culturale. Studio di un caso regionale e proposta di una strategia concettuale, „Polis”, 31(3).
Sciarrone R. (2017), Una ricerca su corruzione e politica, w: Fondazione Res, Politica e corruzione. Partiti e reti di affair da Tangentopoli a oggi, Donzelli, Roma.
Sciarrone R. (2019), Tra Sud e Nord. Le mafie nelle aree non tradizionali, w: Fondazione Res, Mafie del Nord. Strategie criminali e contesti locali, Donzelli, Roma.
Sciarrone R., Storti L. (2019), Le mafie nell’economia legale. Scambi, collusioni, azioni di contrasto, il Mulino, Bologna.
Sergi A., Lavorgna A. (2018), ’Ndrangheta: The Glocal Dimensions of the Most Powerful Italian Mafia, Palgrave, Londra.
Sońta C., Brylak J. (2014), Mafia in the Italian Penal Code, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego”, 1/5. DOI: https://doi.org/10.37055/sbn/135208
Vannucci A. (2017), Come cambia la corruzione, w: Atlante delle mafie. Volume quinto, red. E. Ciconte, F. Forgione, I. Sales, Rubbettino, Soveria Mannelli.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Artur Niedźwiecki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.