Słowa kluczowe
wielkoskalowe systemy informacyjne (WSI)
Unia Europejska
wzmacnianie bezpieczeństwa
Jak cytować
Abstrakt
Utworzenie strefy Schengen stanowi jedno z największych osiągnięć integracji europejskiej, prowadząc m.in. do zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych. W celu efektywnego zarządzania granicami zewnętrznymi oraz zapewnienia i wzmocnienia bezpieczeństwa (WSI). Przedmiotem artykułu jest analiza funkcjonujących i wdrażanych WSI UE zarządzanych w wymiarze operacyjno-technicznym przez Europejską Agencję ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Celem artykułu jest określenie pierwotnych oraz aktualnych założeń formalnych i funkcjonalności WSI UE (wg stanu na październik 2022 r.), wskazanie roli, istoty, a także identyfikacja czynników warunkujących modernizację i wdrażanie innowacyjnych instrumentów, równolegle obrazując ich przebieg. Celem pośrednim jest zdefiniowanie kierunku polityki bezpieczeństwa UE w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa strefy Schengen w XXI w. Na rzecz weryfikacji przyjętego podejścia badawczego, posłużono się metodą komparatystyczną i analizy instytucjonalno-prawnej.
Bibliografia
Badźmirowska-Masłowska K. (2013), Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej: Geneza, ewolucja, współczesne wyzwania, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa.
Barcik J., Wentkowska A. (2014), Prawo Unii Europejskiej, wydanie 1, C.H. Beck, Warszawa.
Communication from The Commission to The Council and The European Parliament on improved effectiveness, enhanced interoperability and synergies among European databases in the area of Justice and Home Affairs (2005), COM(2005) 597 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52005DC0597&from=SV, 15.11.2022.
Communication from The Commission to The European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of The Regions, Preparing the next steps in border management in the European Union (2008), COM(2008) 69 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2008:0069:FIN:EN:PDF, 15.11.2022.
Cymbranowicz K. (2020), Strefa Schengen – Gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy? Przyszłość projektu „Europy bez granic” w kontekście kryzysu migracyjnego 2015+, „Przegląd Zachodni”, nr 1.
Czaplicki K. (2021), Schengen Information System (SIS), „GIS Odyssey Journal”, vol. 1, nr 2.
Czapliński W. (2005), Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości: Współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji, Warszawa.
Decyzja Komisji z dnia 30 listopada 2009 r. określająca pierwsze regiony, w których uruchomiony zostanie wizowy system informacyjny (VIS) (notyfikowana jako dokument nr C(2009) 8542) (2009), Dz. U. UE L 23/62 z dnia 27.01.2010.
Decyzja Rady 2005/876/WSiSW z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego, Dz. U. UE L 322/33 z 9.12.2005.
Decyzja Rady 2007/533/WSiSW z dnia 12 czerwca 2007 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), Dz. U. UE L 205/63, 7.08.2007.
Decyzja Rady 2009/316/WSiSW z dnia 6 kwietnia 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych (ECRIS), zgodnie z art. 11 decyzji ramowej 2009/315/WSiSW, Dz. U. UE L 93/33, z 7.04.2009.
Decyzja Rady 2004/512/WE z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS), Dz. U. UE L 213/5 z 15.06.2004.
Decyzja Ramowa Rady 2008/675/WSiSW w sprawie uwzględniania w nowym postępowaniu karnym wyroków skazujących zapadłych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Dz. U. UE L 220/32 z 15.08.2008.
Decyzja ramowa Rady 2009/315/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie organizacji wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji, Dz. U. UE L 93/23 z 07.04.2009.
Departament of Homeland Security (b.d.), Electronic System for Travel Authorization, https://esta.cbp.dhs.gov/, 15.11.2022.
Droździkowska M. (2008), Schengen z perspektywy polskich doświadczeń, w: Polska w strefie Schengen: Refleksje po pierwszym roku członkostwa, red. B. Radzikowska-Kryśczak, A. Sadownik, Warszawa.
ETIAS Application (b.d), etias.com, https://etias.com/etias-application, 16.11.2022.
European Commission, Amended proposal for a Regulation of The European Parliament and of The Council on the establishment of ‘Eurodac’ for the comparison of biometric data for the effective application of Regulation (EU) XXX/XXX [Regulation on Asylum and Migration Management] and of Regulation (EU) XXX/XXX [Resettlement Regulation], for identifying an illegally staying third-country national or stateless person and on requests for the comparison with Eurodac data by Member States’ law enforcement authorities and Europol for law enforcement purposes and amending Regulations (EU) 2018/1240 and (EU) 2019/818 (2020), COM (2020) 614 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM:2020:614:FIN, 12.11.2022.
European Union Agency for the Operational Management of Large-scale IT Systems in the Area of Freedom, Security and Justice (eu-LISA) (2022a), SIS II 2021: Annual statistics, eulisa.europa.eu, https://www.eulisa.europa.eu/Publications/Reports/SIS%20II%20-%202021%20Statistics.pdf, 11.11.2022.
European Union Agency for the Operational Management of Large-scale IT Systems in the Area of Freedom, Security and Justice (eu-LISA) (2022b), Eurodac 2021 Statistics, eulisa.europa.eu, https://www.eulisa.europa.eu/Publications/Reports/Eurodac%202021%20Statistics%20-%20Report.pdf, 12.11.2022.
European Union Agency for the Operational Management of Large-scale IT Systems in the Area of Freedom, Security and Justice (eu-LISA) (2022c), Factsheet – Report on the technical functioning of the Visa information System (VIS), eulisa.europa.eu, https://www.eulisa.europa.eu/Publications/Reports/2021%20VIS%20Report%20-%20Factsheet.pdf, 13.11.2022.
Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych, sporządzona w Strasburgu dnia 20 kwietnia 1959 r., Dz. U. 1999, Nr 76, poz. 854.
Gajda A. (2018), Znaczenie unijnego systemu wjazdu/wyjazdu dla wzmocnienia bezpieczeństwa i skutecznego zarządzania granicami zewnętrznymi, „Przegląd Europejski”, nr 3. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.1933
Gajda A. (2020), Najnowsze technologie i zarządzanie granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej, „Krytyka Prawna”, vol. 12, nr 4. DOI: https://doi.org/10.7206/kp.2080-1084.409
Gajda A. (2023), Znaczenie i rola agencji ds. zarządzania wielkoskalowymi systemami informatycznymi (eu-LISA) w zapewnianiu bezpieczeństwa na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej, „Studia Prawnoustrojowe”, nr 60. DOI: https://doi.org/10.31648/sp.8775
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady (2011), Inteligentne granice – możliwe warianty i kierunki, KOM(2011) 680 wersja ostateczna, orka.sejm.gov.pl, https://orka.sejm.gov.pl/SUEVIkad.nsf/Pliki-zal/COM_2011_680_PL_ACTE_f.pdf/$file/COM_2011_680_PL_ACTE_f.pdf, 20.11.2022.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady (2016), Sprawniejsze i bardziej inteligentne systemy informacyjne do celów zarządzania granicami i zapewnienia bezpieczeństwa, COM (2016) 205 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/ALL/?uri=COM%3A2016%3A0205%3AFIN, 16.11.2022 r.
Komunikat Komisji (2022) w sprawie wytycznych operacyjnych dotyczących wykonania decyzji wykonawczej Rady 2022/382 stwierdzającej istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującej wprowadzeniem tymczasowej ochrony, Dz. U. UE. CI 126/1 z 21.3.2022.
Komunikat prasowy Rady UE (22.06.2022), Azyl i migracja: Rada zatwierdza mandaty negocjacyjne w sprawie Eurodac i kontroli przesiewowej, a 21 państw przyjmuje deklarację w sprawie solidarności, consilium.europa.eu, https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2022/06/22/migration-and-asylum-pact-council-adopts-negotiating-mandates-on-the-eurodac-and-screening-regulations/, 12.11.2022.
Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie z dnia 28 lipca 1951 r., Dz. U. 1991, Nr 119, poz. 515.
Konwencja Wykonawcza do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (1990a), Dz. U. L 239 z 22.9.2000.
Konwencja wyznaczająca państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z Państw Członkowskich Wspólnot Europejskich, sporządzona w Dublinie dnia 15 czerwca 1990 r. (1990b), Dz. U. 2005, Nr 24, poz. 194.
Leciak M. (2007), Problematyka „Europejskiego Rejestru Skazanych”, „Prokuratura i Prawo”, nr 4.
Michael Fourniret: Ogres of the Ardennes: Crime Files (b.d.), crimeandinvestigation.co.uk, https://www.crimeandinvestigation.co.uk/crime-files/michel-fourniret, 14.11.2022 r.
Ministry of Interior of The Slovak Republic (b.d.), Schengen Information System, minv.sk, https://www.minv.sk/?Schengen_Information_System&fbclid=IwAR0uX4pIb2UZhNEI_JvcKLRi3BV0EG8-3SS9nxkYYi24JWFNQzlPxhr81Rg, 9.11.2022.
Orav A. (23.06.2022), European Parliament, legislative train 06.2022: 5 promoting our European way of life, europarl.europa.eu, https://www.europarl.europa.eu/legislative-train/carriage/jd-recast-eurodac-regulation/report?sid=6001, 12.11.2022.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948), https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf, 13.11.2022.
Presidency conclusions, Seville European Council 21 and 22 June 2002 (24.10.2002), consilium.europa.eu, https://www.consilium.europa.eu/media/20928/72638.pdf, 13.11.2022.
Program Haski: wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej (2004), Dz. U. UE C 53/1 z 3.03.2005.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2226 z dnia 30 listopada 2017 r. ustanawiające system wjazdu/wyjazdu (EES) w celu rejestrowania danych dotyczących wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich i danych dotyczących odmowy wjazdu w odniesieniu do takich obywateli oraz określające warunki dostępu do EES na potrzeby ochrony porządku publicznego i zmieniające konwencję wykonawczą do układu z Schengen i rozporządzenia (WE) nr 767/2008 i (UE) nr 1077/2011, Dz. U. UE L 327/20 z 9.12.2017.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1240 z dnia 12 września 2018 r. ustanawiające europejski system informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS) i zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1077/2011, (UE) nr 515/2014, (UE) 2016/399, (UE) 2016/1624 i (UE) 2017/2226, Dz. U. UE L 236/1 z 19.09.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1241 z dnia 12 września 2018 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2016/794 w celu ustanowienia europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS), Dz. U. UE L 236/72 z 19.09.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1806 z dnia 14 listopada 2018 r. wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu, Dz. U. UE L 303/39 z dnia 28.11.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1860 z dnia 28 listopada 2018 r. w sprawie użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen do celów powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich, Dz. U. UE L312/1 z 7.12.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1861 z dnia 28 listopada 2018 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) w dziedzinie odpraw granicznych, zmiany konwencji wykonawczej do układu z Schengen oraz zmiany i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1987/2006, Dz. U. UE L 312/14 z 7.12.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1862 z dnia 28 listopada 2018 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) w dziedzinie współpracy policyjnej i współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, zmiany i uchylenia decyzji Rady 2007/533/WSiSW oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1986/2006 i decyzji Komisji 2010/261/UE, Dz. U. UE L 312/56 z 7.12.2018.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/816 z dnia 17 kwietnia 2019 r. ustanawiające scentralizowany system służący do ustalania państw członkowskich posiadających informacje o wyrokach skazujących wydanych wobec obywateli państw trzecich i bezpaństwowców (ECRIS-TCN) na potrzeby uzupełnienia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2018/1726, Dz. U. UE L 135/1 z 22.05.2019.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1987/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), Dz. U. UE L 381/4 z 28.12.2006.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 603/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania rozporządzenia (UE) nr 604/2013 w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca oraz w sprawie występowania o porównanie z danymi Eurodac przez organy ścigania państw członkowskich i Europol na potrzeby ochrony porządku publicznego, oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1077/2011 ustanawiające Europejską Agencję ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (przekształcenie), Dz. U. UE L 180/1 z 29.6.2013.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona), Dz. U. UE L 180/31 z 29.06.2013.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1134 z dnia 7 lipca 2021 r. w sprawie zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2008, (WE) nr 810/2009, (UE) 2016/399, (UE) 2017/2226, (UE) 2018/1240, (UE) 2018/1860, (UE) 2018/1861, (UE) 2019/817 i (UE) 2019/1896 oraz uchylenia decyzji Rady 2004/512/WE i (WE) nr 2008/633/WSiSW w celu zreformowania Wizowego Systemu Informacyjnego, Dz. U. UE L 248/11 z 13.07.2021.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) oraz wymiany danych pomiędzy państwami członkowskimi na temat wiz krótkoterminowych (rozporządzenie w sprawie VIS), Dz. U. UE, L 118/60 z 13.08.2008.
Rozporządzenie Rady (WE) nr 2424/2001 z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), Dz. U. L 328 z 13.12.2001.
Rozporządzenie Rady (WE) nr 2725/2000 z dnia 11 grudnia 2000 r. dotyczące ustanowienia systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania Konwencji Dublińskiej, Dz. U. L 316 z 15.12.2000.
Rozporządzenie Rady (WE) nr 407/2002 z dnia 28 lutego 2002 r. ustanawiające niektóre zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 2725/2000 dotyczącego ustanowienia systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania Konwencji dublińskiej, Dz. U. L. 062 z 5.03.2002.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące wdrożenia rozporządzenia (WE) nr 767/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie utworzenia wizowego systemu informacyjnego (VIS), wykorzystania odcisków palców na granicach zewnętrznych oraz wykorzystania danych biometrycznych w procedurze składania wniosków wizowych/Ocena REFIT (2016b), COM(2016) 655 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX:52016DC0655, 13.11.2022.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady: Dostępność i gotowość rozwiązań technologicznych umożliwiających identyfikację osoby na podstawie odcisków palców przechowywanych w Systemie Informacyjnym Schengen drugiej generacji (SIS II) (2016a), COM(2016) 93 final, eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016DC0093&from=LT, 10.11.2022.
Szlachter D. (2007), Walka z terroryzmem w Unii Europejskiej – nowy impuls, Adam Marszałek, Toruń.
Układ między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (1985), Dz. U. L 239 z 22.9.2000.
Uruchomienie Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), 10.04.2013, policja.pl, https://www.policja.pl/pol/sirene/aktualnosci/85824,Uruchomienie-Systemu-Informacyjnego-Schengen-drugiej-generacji-SIS-II.html, 10.11.2022.
Visa Information System Supervision Coordination Group (VIS SCG) (2021), Activity Report 2019–2020, Brussels, edps.europa.eu, https://edps.europa.eu/system/files/2022-02/22-02-08_vis-scg-activity-report-2019-2020_en_0.pdf, 13.11.2022.
Wawrzyk P. (2006), Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Wawrzyk P. (2008), Współpraca policyjna a System Informacyjny Schengen II, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Wawrzyk P. (2012), Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej, Poltext, Warszawa.
Wniosek Komisji Europejskiej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie utworzenia systemu wjazdu/wyjazdu (EES) w celu rejestrowania danych dotyczących wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich Unii Europejskiej (2013), COM(2013) 95 final 2013/0057 (COD), eur-lex.europa.eu, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52013PC0095&from=LT, 15.11.2022.
Wnioski o azyl w UE – infografika (30.08.2022), consilium.europa.eu https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/asylum-applications-eu/, 12.11.2022.
Wornalkiewicz W. (2020), Procesy informacyjne w zarządzaniu, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole.
Wyligała H. (2019), Cyfryzacja zarządzania migracjami w Unii Europejskiej, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, vol. 13, nr 2.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Latos
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.