Słowa kluczowe
instytucjonalizacja polityki energetycznej
transformacja energetyczna
Unia Europejska
Jak cytować
Abstrakt
Zakres przedmiotowy problemu badawczego tekstu dotyczy znaczenia czynników instytucjonalno-prawnych, szerzej ujmowanych jako polityczne, transformacji energetycznej w Unii Europejskiej. Przez „czynniki polityczne” rozumie się – za A. Cherpem i zespołem – cele państwowe, interesy polityczne oraz możliwości instytucjonalne i czynniki innego typu. Wszystkie one, jako całość, pozostają w relacji z innymi, do których należy zaliczyć: społeczno-techniczne i techniczno-ekonomiczne. Z kolei za F. W. Geelsem Unię Europejską można określić mianem swoistego reżimu społeczno-technologicznego (reżimu energetycznego), responsywnego wobec wewnętrznych lub zewnętrznych zagrożeń albo zdarzeń niepożądanych. Głównym celem analizy jest prezentacja relacji, jaka występuje między czynnikami: instytucjonalno-prawnym i społeczno-technologicznym oraz techniczno-ekonomicznym. W celu uszczegółowienia zakresu przedmiotowego problemu badawczego w tekście wskazano następujące pytanie badawcze: „W jakim stopniu czynniki instytucjonalno-prawne wpływają na transformację energetyczną w Unii Europejskiej?”. Aby odpowiedzieć na to pytanie, analizę w tekście oparto na teoretycznych aspektach studiów nad transformacją energetyczną, ujęciu instytucjonalno-prawnym oraz wtórnych danych statystycznych.
Bibliografia
Climate and Energy Framework, European Council (23 and 24 October 2014) ‒ Conclusions EUCO 169/14.
Ackers P. (1994), Colliery Deputies in the British Coal Industry Before Nationalization, „International Review of Social History”, no. 39. DOI: https://doi.org/10.1017/S002085900011274X
Atomausstieg in Deutschland: Viele Aufgaben in der nuklearen Sicherheit bleiben (2022), Bundesamt für die Sicherheit der nuklearen Entsorgung (BASE), Berlin.
Avelino F. (2011), Power in Transition. Empowering Discourses on Sustainability Transitions, Erasmus University Rotterdam, Rotterdam.
Avelino F. (2017), Power in Sustainability Transitions: Analysing power and (dis)empowerment in transformative change towards sustainability, „Environmental Policy and Governance”, vol. 27, no. 6. DOI: https://doi.org/10.1002/eet.1777
Avelino F., Wittmayer J. M., Kemp R., Haxeltine A. (2017), Game-changers and transformative social innovation, „Ecology and Society”, vol. 22, no. 4, DOI: https://doi.org/10.5751/ES-09897-220441
Avelino F., Rotmans J. (2009), Power in Transition: An Interdisciplinary Framework to Study Power in Relation to Structural Change, „European Journal of Social Theory”, vol. 12, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1177/1368431009349830
Avelino F., Wittmayer J. M. (2016), Shifting Power Relations in Sustainability Transitions: A Multi-actor Perspective, „Journal of Environmental Policy & Planning”, vol. 18, no. 5. DOI: https://doi.org/10.1080/1523908X.2015.1112259
Bogdanowicz P. (2012), Interes publiczny w prawie energetycznym Unii Europejskiej, C.H. Beck, Warszawa.
Cherp A., Jewell J. (2011), The Three Perspectives on Energy Security: Intellectual History, Disciplinary Roots and the Potential for Integration, „Current Opinion in Environmental Sustainability”, vol. 3, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cosust.2011.07.001
Cherp A., Jewell J. (2014), The concept of energy security: Beyond the four As, „Energy Policy”, vol. 75. DOI: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2014.09.005
Cherp A., Jewell J., Goldthau A. (2011), Governing Global Energy: Systems, Transitions, Complexity, „Global Policy”, vol. 2, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1758-5899.2010.00059.x
Cherp A., Vinichenko V., Jewell J., Brutschin E., Sovacool B. K. (2018), Integrating techno-economic, socio-technical and political perspectives on national energy transitions: A meta-theoretical framework, „Energy Research & Social Science”, no. 37. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2017.09.015
Communication from the Commission: The European Green Deal, COM(2019) 640 final, Brussels, 11.12.2019.
Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Empty: ‘Fit for 55’: delivering the EU’s 2030 Climate Target on the way to climate neutrality, COM (2021) 550 final, Brussels, 14.07.2021.
Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic And Social Committee and the Committee of the Regions: RE- PowerEU Plan (COM(2022) 230 final), Brussels, 18.05.2022.
Country rankings (2023), https://www.irena.org/Data/View-data-by-topic/Capacity-and-Generation/ Country-Rankings, 14.09.2023.
Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Dennis N., Henriques F., Slaughter C. (1956), Coal is Our Life: An Analysis of a Yorkshire Mining Community, Tavistock–London.
Directorate-General for Energy (2023), In focus: EU energy policy for energy independence, https://energy.ec.europa.eu/news/focus-eu-energy-policy-energy-independence-2023-06-14_en, 14.09.2023.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywę Rady 85/337/EWG, Euratom, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/ WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Directive (EU) 2019/944 of the European Parliament and of the Council of 5 June 2019 on common rules for the internal market for electricity and amending Directive 2012/27/EU (recast).
Egelston A. E. (2013), Sustainable Development: A History, Springer, Heidelberg–New York–London. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-4878-1
Electricity Market Report Update: Outlook for 2023 and 2024 (2023), International Energy Agency, Paris.
European Electricity Review 2023 (2023), Ember, London.
Ford A., Newell P. (2021), Regime resistance and accommodation: Toward a neo-Gramscian perspective on energy transitions, „Energy Research & Social Science”, vol. 79. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.102163
Gawlikowska-Fyk A. (2011), Znaczenie polityki energetycznej w procesie integracji europejskiej, UMCS, Lublin.
Geels F. W. (2011), The multi-level perspective on sustainability transitions: Responses to seven criticisms, „Environmental Innovation and Societal Transitions”, vol. 1, issue 1. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eist.2011.02.002
Geels F. W., Schot J. (2007), Typology of sociotechnical transition pathways, „Research Policy”, no. 36. DOI: https://doi.org/10.1016/j.respol.2007.01.003
Grzegorczyk F. (2012), The Electricity Transmission System Operator. Understending EU Energy Policy, C.H. Beck, Warszawa.
Kalka P. (1972), Wpływ działalności Euratomu na rozwój badań i techniki atomowej w Europie Zachodniej, „Przegląd Zachodni”, no. 3.
Kałążna K., Rosicki R. (2010), Wymiary bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej, WSB, Poznań.
Kardaś Sz., Łoskot-Strachota A. (2022), Dywersja na gazociągach Nord Stream 1 i Nord Stream 2, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-09-29/dywersja-na-gazociagach-nord-stream-1-i-nord-stream-2, 14.05.2023.
Kenig-Witkowska M. (2011), Międzynarodowe prawo środowiska. Wybrane zagadnienia systemowe, Wolters Kluwer, Warszawa.
Konopka H. (2002), Historia integracji europejskiej, in: Integracja europejska. Wprowadzenie, ed. M. Perkowski, Lexis Nexis, Warszawa.
Księżpolski K. et al. (2022), Sektor energetyczny w dobie szoków cenowych i wojny hybrydowej, Raport SGH i Forum Ekonomicznego, Warszawa.
Lukes S. (2005), Power: a Radical View, Palgrave Macmillan, New York. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-230-80257-5_2
Nowacki M. (2010), Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE, Wolters Kluwer, Warszawa.
Orwell G. (2023), Droga na molo w Wigan, Bellona, Warszawa.
Perkowski M. (ed.) (2002), Integracja europejska. Wprowadzenie, Lexis Nexis, Warszawa.
Phillips J. (2018), The meanings of coal community in Britain since 1947, “Contemporary British History”, vol. 32, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1080/13619462.2017.1408533
Polokhy S. (2019), Historia nuklearnej katastrofy, Znak Horyzont, Warszawa.
Rayner S., Malone E. (eds.) (1998), Human Choice and Climate Change, vol. II: Resources and Technology, Battelle Press, Columbus, Ohio.
Redclift M. (2005), Sustainable development (1987–2005): an oxymoron comes of age, „Sustainable Development”, vol. 13, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1002/sd.281
Regulation (EU) 2019/943 of the European Parliament And Of The Council of 5 June 2019 on the internal market for electricity (recast).
Renewable capacity statistics 2023 (2023), International Renewable Energy Agency, Abu Zabi.
Rip A., Kemp R. (1998), Technological change, in: Human Choice and Climate Change, vol. II:
Resources and Technology, eds. S. Rayner, E. Malone, Battelle Press, Columbus, Ohio.
Rosicki R. (2010), Ogólna charakterystyka międzynarodowego prawa ochrony środowiska, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, no. 3. DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2010.3.04
Rosicki R. (2018), Kultury energetyczne Unii Europejskiej, UAM, Poznań.
Rosicki R. (2019), Energy Transition and Transformation. The World, the European Union and Poland, UAM, Poznań.
Rosicki R. (2022), Transformacja energetyczna. Od teorii do polskiego przykładu, „PWN Nauka”, no. 2.
Rosen P. (2002), Framing Production: Technology, culture, and Change in British Bicycle Industry, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts–London. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/3098.001.0001
Regulation (EU) 2019/941 of the European Parliament and of the Council of 5 June 2019 on risk-preparedness in the electricity sector and repealing Directive 2005/89/EC.
Regulation (EU) 2019/942 of the European Parliament and of the Council of 5 June 2019 establishing a European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators (recast).
Slaughter C. (1958), The Strike of Yorkshire Mineworkers in May, 1955, „The Sociological Review”, vol. 6, no. 2. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.1958.tb01077.x
Scott J. (2001), Power, Polity Press, Cambridge.
Scott W. H., Mumford E., McGivering I. C., Kirkby J. M. (1963), Coal and Conflict: A Study of Industrial Relations at Collieries, Liverpool University Press, Liverpool.
Smith A., Stirling A., Berkhout F. (2005), The governance of sustainable socio-technical transitions, „Research Policy”, vol. 34. DOI: https://doi.org/10.1016/j.respol.2005.07.005
Sovacool B., Brown M. (2010), Competing Dimensions of Energy Security: An International Perspective, „Annual Review of Environment and Resources”, vol. 35, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-environ-042509-143035
Thorsheim P. (2018), Inventing Pollution Coal, Smoke, and Culture in Britain since 1800, Ohio University Press, Athens. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv224tx7r
Unruh G. C. (2002), Escaping carbon lock-in, „Energy Policy”, vol. 30, issue 4. DOI: https://doi.org/10.1016/S0301-4215(01)00098-2
Walewicz P. (2021), Legitymizacja wyzysku przyrody w dyskursie naukowym o stosunkach międzynarodowych: studium krytyczno-teoretyczne (praca doktorska), WNPiA UKW, Bydgoszcz.
Warwick D., Littlejohn G. (1992), Coal, Capital, and Culture: A Sociological Analysis of Mining Communities in West Yorkshire, Routledge, London.
Winner L. (1993), Upon Opening the Black Box and Finding It Empty: Social Constructivism and the Philosophy of Technology, „Science, Technology, & Human Values”, vol. 18, issue 3. DOI: https://doi.org/10.1177/016224399301800306
Wniosek dotyczący Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazów odnawialnych i gazu ziemnego oraz wodoru (wersja przekształcona) – Podejście ogólne (ST-7911-2023-INIT), https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-7911-2023-INIT/pl/pdf, 20.09.023.
Woolgar S. (1991), The Turn to Technology in Social Studies of Science, „Science, Technology, & Human Values”, vol. 16, issue 1. DOI: https://doi.org/10.1177/016224399101600102
Wróblewski P. (2023), Żarnowiec. Sen o polskiej elektrowni jądrowej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Remigiusz Rosicki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.