Słowa kluczowe
Polska
Niemcy
rolnictwo ekologiczne
struktura agrarna
Europejski Zielony Ład
Wspólna Polityka Rolna
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza skuteczności działań, które są podejmowane w Niemczech i w Polsce, aby przeprowadzić ekologizację rolnictwa zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Omówione zostaną wyzwania oraz ograniczenia związane z realizacją celów klimatyczno-środowiskowych w rolnictwie obu państw. W pierwszej części wyjaśniono koncepcję rolnictwa ekologicznego, wskazując zalety, jak i słabości oraz różnice względem rolnictwa intensywnego. Następnie ogólnie scharakteryzowano sektor rolny w Niemczech i Polsce. W dalszej kolejności zwrócono uwagę na występujące podobieństwa i różnice, a także łatwość lub trudność w przeprowadzeniu ekologizacji, którą zakłada EZŁ. W artykule odniesiono się do przyjętych w Niemczech i Polsce planów strategicznych dla Wspólnej Polityki Rolnej. Przyjęta hipoteza badawcza zakłada, że Niemcy i Polska znacząco różnią się poziomem ambicji przy realizacji unijnych celów środowiskowych, co jest pochodną uwarunkowań ekonomicznych i społecznych rolnictwa w obu państwach, które determinują wyznaczane zadania, a tym samym tempo i zakres wdrażania zielonej transformacji.
Bibliografia
Adaptacja rolnictwa do zmian klimatycznych (2019), Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Wrocław, https://dodr.pl/sites/default/files/userfiles/contents/publikacje/106/zmianyklimatu2019.pdf, 1.08.2024.
Bio-Strategie 2030 Nationale Strategie für 30 Prozent ökologische Land- und Lebensmittelwirtschaft bis 2030 (2024), Bundesministerium für Ernährung und Landwirtschaft, Berlin, https://www.bmel.de/DE/themen/landwirtschaft/oekologischer-landbau/bio-strategie-2030.html, 20.07.2024
Brodzińska K. (2018), Ekologizacja rolnictwa w aspekcie polityki finansowego wsparcia, „Problemy Rolnictwa Światowego”, tom 18(XXXIII), z. 3.
Bundesministerium für Ernährung und Landwirtschaft (2022), Daten und Fakten Land-, Forst- und Ernährungswirtschaft mit Fischerei und Wein- und Gartenbau, Berlin, https://www.bmel.de/SharedDocs/Downloads/DE/Broschueren/daten-fakten-2022.html, 10.07.2024.
DE - GAP-Strategieplan für die Bundesrepublik Deutschland (2022), https://www.bmel.de/DE/themen/landwirtschaft/eu-agrarpolitik-und-foerderung/gap/gap-strategieplan.html, 1.08.2024
DE – GAP-Strategieplan für die Bundesrepublik Deutschland 2023–2027, https://www.bmel.de/SharedDocs/Downloads/DE/_Landwirtschaft/EU-Agrarpolitik-Foerderung/gap-strategieplan-version-4-0.pdf?__blob=publicationFile&v=2, 17.06.2024.
Economist Impact (2022), Global Food Security Index, https://impact.economist.com/sustainability/project/food-security-index/, 17.06.2024.
European Environment Agency (2019), Climate change adaptation in the agriculture sector in Europe, EEA Report No 4, Luxembourg https://www.eea.europa.eu/publications/cc-adaptation-agriculture, 29.11.2024.
Eurostat (2022a), Farms and farmland in the European Union – statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Farms_and_farmland_in_the_European_Union_-_statistics#Farms_in_2020, 17.06.2024.
Eurostat (2022b), Statystyki dotyczące rolnictwa ekologicznego, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Organic_farming_statistics&action=statexp-seat&lang=pl, 17.06.2024.
Faber A., Jarosz Z. (2023), Charakterystyka zrównoważenia rozwoju biogospodarki w wymiarze ekonomicznym w Polsce na tle UE-28 i Niemiec, „Problemy Rolnictwa Światowego”, tom 23(XXXVIII), z. 2.
GIJHARS – Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (2023), Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2021–2022, Warszawa, https://www.gov.pl/web/ijhars/raport-o-stanie-rolnictwa-ekologicznego-w-polsce, 5.07.2024.
Głodowska M., Gałązka A. (2018), Intensyfikacja rolnictwa a środowisko naturalne, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”, nr 592.
GUS – Główny Urząd Statystyczny (2021), Powszechny Spis Rolny. Raport z wyników, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/powszechny-spis-rolny-2020-raport-z-wynikow,4,1.html#, 1.06.2024.
GUS – Główny Urząd Statystyczny (2022a), Raport 2022 Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Rozwój zrównoważony środowiskowo, Warszawa, https://raportsdg.stat.gov.pl/2022/, 1.06.2024.
GUS – Główny Urząd Statystyczny (2022b), Powszechny Spis Rolny 2020. Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2020, Warszawa, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/powszechny-spis-rolny-2020-charakterystyka-gospodarstw-rolnych-w-2020-r-,6,1.html, 5.07.2024.
Instytut Finansów Publicznych (2024a), 20 lat w UE polskiego Rolnictwa. Perspektywa makroekonomiczna. Wybrane fakty. Komentarze i Analizy IFP, nr 8, https://www.ifp.org.pl/wp-content/uploads/2024/03/20-lat-w-UE-polskiego-rolnictwa_Slawomir-Dudek.pdf 1.08.2024
Jarczok-Guzy M. (2022), Stawki podatku VAT a zużycie środków ochrony roślin i nawozów mineralnych w krajach Unii Europejskiej w obliczu wyzwań zrównoważonego rozwoju, „Problemy Rolnictwa Światowego”, tom 22(XXXVII), zeszyt 3, s. 18–32.
Komisja Europejska (2019), Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejski Zielony Ład, COM (2019) 640 final.
Komisja Europejska (2020a), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Strategia „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego, COM(2020) 381 final
Komisja Europejska (2020b), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia, COM(2020) 380 final.
Komisja Europejska (2021), Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie planu działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej, COM (2021)141 final.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (2023), Wyniki polskiego handlu zagranicznego towarami rolno-spożywczymi za cały 2022 r. – rekordowy wzrost wartości polskiego eksportu, https://www.gov.pl/web/kowr/handel-zagraniczny-produktami-rolno-spozywczymi,15.07.2024.
Krajowa Rada Spółdzielcza (2019), Aktualna sytuacja obszaru objętego celem 3, https://www.krs.org.pl/images/pdfy2019/5_analiza_swot_lancuch_wartosci_cel_3.pdf, 29.11.2024.
Łukiewska K., Chrobocińska K. (2023), Wybrane czynniki roślinnej i zwierzęcej ekologicznej produkcji rolniczej w Unii Europejskiej, „Wieś i Rolnictwo”, 4(201).
Miecznikowska-Jerzak J. (2022), Stan i perspektywy rolnictwa ekologicznego w Polsce – ocena wyzwań i szans wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu w rolnictwie, „Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 16.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2021a), Ramowy Plan Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021–2030, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/ramowy-plan-dzialan-dla-ywnosci-i-rolnictwa-ekologicznego-w-polsce, 15.07.2024.
Ministerstwo Rolnictwo i Rozwoju Wsi (2021b), Materiał Informacyjny dotyczący płatności z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (zazielenienie), https://www.gov.pl/web/arimr/platnosc-z-tytulu-praktyk-rolniczych-korzystnych-dla-klimatu-i-srodowiska-tzw-platnosc-za-zazielenienie-15, 10.07.2024.
Miniszewski M. (2021), Dwie dekady rozwoju polskiego rolnictwa. Innowacyjność sektora rolnego w XXI wieku, K. Kutwa (współpr.), Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej 2023–2027 (2023), https://www.gov.pl/web/rolnictwo/dokumenty-ps-wpr, 17.07.2024.
Prandecki K., Wrzaszcz W., Zieiński M. (2020), Rolnictwo a klimat, w: Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, red. K. Prandecki, M. Burchard-Dziubińska, PAN, Warszawa.
Raport „Dwie dekady rozwoju polskiego rolnictwa Innowacyjność sektora rolnego w XXI wieku” (2021), https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2021/09/PIE-Raport_Dwie-dekady-rozwoju-polskiego-rolnictwa.pdf, 10.07.2024.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007, https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2018/848/oj/pol, 10.07.2024.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R2115, 29.11.2024.
Sadowski A., Wojcieszak-Zbierska M., Zmyślona J. (2021), Sytuacja ekonomiczna gospodarstw ekologicznych w Polsce na tle Unii Europejskiej, „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej Problems of Agricultural Economics”, nr 2(367).
Sadowski A., Poczta W., Szuba-Barańska E., Beba P. (2015), Modele gospodarstw rolnych w państwach Unii Europejskiej, „Wieś i Rolnictwo”, nr 3(168).
Statista (2022), Deutscher Agraraußenhandel: Wert von Importen und Exporten der Ernährungswirtschaft in den Jahren 1995 bis 2022, https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1188874/umfrage/wert-von-agrarimporten-und-agrarexporten/, 10.07.2024.
Statistisches Bundesamt (2020), Landwirtschaftszählung 2020 Ergebnisse, https://www.destatis.de/DE/Themen/Branchen-Unternehmen/Landwirtschaft-Forstwirtschaft-Fischerei/Landwirtschaftszaehlung2020/ergebnisse.html, 10.07.2024.
Statistisches Bundesamt (2021) Pressekonferenz „Landwirtschaft im Wandel – erste Ergebnisse der Landwirtschaftszählung 2020, am 21. Januar 2021 in Wiesbaden, https://www.destatis.de/DE/Presse/Pressekonferenzen/2021/LZ2020/statement-lz2020.pdf?__blob=publicationFile, 10.07.2024.
Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej, Dz. U. 2022, poz. 1370, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/rolnictwo-ekologiczne-i-produkcja-ekologiczna-19254234, 10.07.2024.
Willer H., Trávníček J., Schlatte B. (2024), The World of Organic Agriculture. Statistics and Emerging Trends, Research Institute of Organic Agriculture (FiBL), Frick and IFOAM – Organics International, Bonn, https://orgprints.org/id/eprint/37222/9/willer-et-al-2020-full-document-2020-02-28-4th-corrigenda.pdf, 15.07.2024.
Wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polskie rolnictwo (2021), Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Polityka Insight, Warszawa, https:// www.politykainsight.pl/_resource/multimedium/20299055, 15.07.2024.
Zieliński M. (2021), Rolnictwo ekologiczne w Polsce jako źródło dóbr publicznych na obszarach szczególnie predestynowanych do jego rozwoju, „Wieś i Rolnictwo”, 4(193).
Żywność ekologiczna w Polsce. Raport 2021 (2021), Koalicja na Rzecz Rozwoju Rynku Żywności BIO i NielsenIQ, https://jemyeko.com/wp-content/uploads/2021/07/raport_05-07-2021.pdf, 10.07.2024.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.