Słowa kluczowe
energia
Europa Środkowa
Inicjatywa Trójmorza
Bukaresztańska Dziewiątka
Jak cytować
Abstrakt
Kraje Europy Środkowo-Wschodniej od kilku lat zacieśniają współpracę w swoim regionie. Łączy je obawa przed polityką Rosji, a także pragnienie niezależności energetycznej. Chcą również uzyskać większe wpływy w strukturach UE i NATO. Od 2015 roku funkcjonuje Inicjatywa Trójmorza (zrzeszająca państwa leżące między Adriatykiem, Morzem Bałtyckim i Morzem Czarnym) oraz Bukaresztańska Dziewiątka (zrzeszająca państwa wschodniej flanki NATO). Struktury te zyskały na znaczeniu po rozpoczęciu przez Rosję agresji na Ukrainę, ponieważ państwa członkowskie udzieliły Ukrainie znaczącej pomocy i umożliwiły jej udzielenie przez Stany Zjednoczone. W niedalekiej przyszłości Inicjatywa Trójmorza i Bukaresztańska Dziewiątka mogą stać się kluczowymi strukturami bezpieczeństwa europejskiego, a także wzmocnić integrację gospodarczą w regionie.
Bibliografia
Austria niepotrzebna w Trójmorzu? (2022), https://congress.lubelskie.pl/austria-niepotrzebna-w-trojmorzu/, 20.12.2023.
Bajda P. (2022), Inicjatywa Trójmorza – czego możemy oczekiwać od 2023 roku, https://warsawinstitute.org/pl/inicjatywa-trojmorza-czego-mozemy-oczekiwac-od-2023-roku/, 29.06.2023.
Balcer A. (2021), Polska i Trójmorze po Trumpie: szansa na nowe otwarcie?, Fundacja im. Stefana Batorego. Forum Idei, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/02/Polska-i-Trojmorze_Komentarz.pdf, 21.03.2023.
Banasik M. (2021), Bucharest Nine in the process of strategic deterrence on NATO’s Eastern Flank, “The Copernicus Journal of Political Studies ”, No. 1.
Bodalska B. (2019), Szczyt B9 w Koszycach: Zagrożeniem bezpieczeństwa imperialne ambicji Rosji, EURACTIV.pl, https://www.euractiv.pl/section/polityka-regionalna/news/szczyt-b9-w-koszycach-zagrozeniem-bezpieczenstwa-imperialne-ambicji-rosji/, 24.06.2023.
Bornio J. (2019), Bezpieczeństwo narodowe Polski w kontekście kryzysu ukraińskiego. Wymiar polityczno-militarny, DIFIN, Warszawa.
Bornio J. (2020), Three Seas Initiative Turns Five Years Old, With Summit Focusing on Digital Sphere, “Eurasia Daily Monitor”, vol. 17, issue 153, https://jamestown.org/program/three-seas-initiative-turns-five-years-old-with-summit-focusing-on-digital-sphere/, 21.12.2023.
Bucharest Nine Summit (2022), https://www.sandorpalota.hu/en/bucharest-nine-summit-10-june-2022, 28.06.2023.
Ciepliński M. (2021), Inicjatywa Trójmorza: Sofia 2021 – rozbijanie jedności EU?, https://diplomacy.pl/pl/blog/europa-wschodnia/item/585-inicjatywa-trojmorza-sofia-2021-rozbijanie-jednosci-eu, 25.06.2023.
Coronavirus (COVID-19) Cases, Our World Data, https://ourworldindata.org/covid-cases, 21.12.2023.
Czyż A. (2023), Obszar poradziecki w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Deliveries of major categories of military equipment to Ukraine (2023), OSW, https://www.osw.waw.pl/en/armsdeliveries, 31.12.2023.
Dudek A. (2016), Historia polityczna Polski 1989–2015, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków.
Founding Act on Mutual Relations, Cooperation and Security between NATO and the Russian Federation signed in Paris, France, 27 May 1997 (1997), https://www.nato.int/en/about-us/official-texts-and-resources/official-texts/1997/05/27/founding-act, 06.07.2015.
Frączyk J. (2023), Polska pomoc dla Ukrainy przebiła wszystkich. Oto ile poszło z zasobów armii, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/polska-pomoc-dla-ukrainy-przebila-wszystkich-oto-ile-poszlo-z-zasobow-armii/b8296z9, 28.06.2023.
Joint Declaration of the Fourth Summit of the Three Seas Initiative (Ljubljana, 5–6 June 2019) (2019), https://media.voog.com/0000/0046/4166/files/LJUBLJANAJoint%20Declaration%202019.pdf, 24.06 2023.
Joint Declaration of the Heads of State Bucharest 9 Meeting (Bucharest, the 10th of May 2021) (2021), https://www.president.pl/news/joint-declaration-of-the-heads-of-state-bucharest-9-meeting,37195, 25.06.2023.
Joint Declaration of the Sixth Summit of the Three Seas Initiative (Sofia, 8–9 July 2021) (2021), https://3si.politic.edu.pl/joint-declaration-of-the-sixth-summit-of-the-three-seas-initiative-sofia-8-9-july-2021/, 25.06 2023.
Joint Declaration of the Third Summit of the Three Seas Initiative (Bucharest, 17–18 September 2018) (2018), Three-seas.eu/wp-content/uploads/2018/09/BUCHAREST-SUMMIT-JOINT-DECLARATION.pdf, 24.06.2023.
Kośka M. (2023.02.14), Trójmorze: sabotaż w łonie UE czy wsparcie dla wspólnych działań międzynarodowych?, https://forsal.pl/gospodarka/artykuly/8659914,trojmorze-sabotaz-w-lonie-ue-czy-wsparcie-dla-wspolnych-dzialan-miedzynarodowych.html, 21.04.2023.
Kostrzewa K. (2023), W Łodzi spotkanie szefów MSZ Bukareszteńskiej Dziewiątki, “Gazeta Prawna”, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8691209,bukaresztanska-dziewiatka-w-lodzi.html, 29.06.2023.
Kowal P., Orzelska-Stączek A. (2019), Inicjatywa Trójmorza: geneza, cele i funkcjonowanie, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Kuk L. (2021), Trójmorze – czyja inicjatywa?, “Nowa Polityka Wschodnia”, no. 3(30).
Moga T. L., Alexeev D. (2013), Post-Soviet States Between Russia and the EU: Reviving Geopolitical Competition? A Dual Perspective, “Connections”, vol. 13, no. 1, Winter.
Myers S. L. (2004), Lithuanian Parliament Removes Country’s President After Casting Votes on Three Charges, “The New York Times”, https://www.nytimes.com/2004/04/07/world/lithuanian-parliament-removes-country-s-president-after-casting-votes-three.html, 19.12.2023.
Nadzwyczajny Szczyt Dziewiątki Bukaresztańskiej NATO, 25.02.2022, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/nadzwyczajny-szczyt-dziewiatki-bukaresztanskiej,49422, 28.06.2023.
NATO Secretary General attends B-9 Summit in Poland, 22.02.2023, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_212126.htm, 29.06.2023.
NATO Secretary General takes part in B9 Summit, 10.06.2022, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_196378.htm?selectedLocale=en, 28.06.2023.
Postanowienia ósmego szczytu Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie (2023), Instytut Nowej Europy, 14.09.2023, https://ine.org.pl/postanowienia-osmego-szczytu-inicjatywy-trojmorza-w-bukareszcie/, 31.12.2023.
Regulation (Eu) No 347/2013 of the European Parliament and of the Council, of 17 April 2013, on guidelines for trans-European energy infrastructure and repealing Decision No 1364/2006/EC and amending Regulations (EC) No 713/2009, (EC) No 714/2009 and (EC) No 715/2009, Official Journal of the European Union L 115/39, 25.04.2013.
Safire W. (1994), ON LANGUAGE, The Near Abroad, “The New York Times”, 22.05.1994, https://www.nytimes.com/1994/05/22/magazine/on-language-the-near-abroad.html, 19.12.2023.
SIPRI (2022), Defence Expenditure of NATO Countries (2014–2021), https://www.sipri.org/sites/default/files/2022-09/20220300_nato_defence_expenditure_of_nato_countries_2014-2021_4.pdf, 21.12.2023.
Spotkanie szefów państw i rządów NATO (2022), prezydent.pl, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/biuro-polityki-miedzynarodowej/aktualnosci/spotkanie-szefow-panstw-i-rzadow-nato,49465, 28.06.2023.
Szczyt Bukaresztańskiej Dziewiątki w Koszycach (2019), prezydent.pl, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/szczyt-bukaresztanskiej-dziewiatki-w-koszycach,3117, 24.06.2023.
Szczyt inicjatywy Trójmorza w Lublanie (2019), gov.pl, 06.06.2019, https://www.gov.pl/web/dyplomacja/szczyt-inicjatywy-trojmorza-w-lublanie, 24.06.2023.
Szczyt Trójmorza w cieniu wizyty Donalda Trumpa (2017), “Business Insider Polska”, 06.07.2017, https://businessinsider.com.pl/polityka/donald-trump-a-trojmorze-czym-jest-ta-inicjatywa-czlonkowie/9pqycbk, 20.04.2023).
Szczyt Trójmorza z udziałem prezydenta USA (2017), prezydent.pl, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/szczyt-trojmorza-z-udzialem-prezydenta-usa-plen,648, 20.04.2023.
Szczyt Trójmorza z udziałem prezydenta USA (2017), https://www.prezydent.pl/kancelaria/archiwum/andrzej-duda/aktualnosci/wydarzenia/szczyt-trojmorza-z-udzialem-prezydenta-usa-plen,648, accessed: 06.07.2025.
Tchakarova V., Benko L. (2021), Inicjatywa Trójmorza jako podejście geopolityczne i rola Austrii, https://www.forum-ekonomiczne.pl/inicjatywa-trojmorza-jako-podejscie-geopolityczne-i-rola-austrii/, 20.04.2023.
Teluk T. (2023), Bukaresztańska Dziewiątka obradowała w Bratysławie, https://trimarium.pl/projekt/bukaresztanska-dziewiatka-obradowala-w-bratyslawie/, 29.06.2023.
The Bucharest 9: Delivering on the Promise to Become the Voice of the Eastern Flank, PISM, no. 4(164), 08.06.2018, https://pism.pl/publications/The_Bucharest_9_Delivering_on_the_Promise_to_Become_the_Voice_of_the_Eastern_Flank, 24.06.2023.
The List of Priority Interconnection Projects (2025), https://3seas.eu/about/progressreport?lang=e/, 21.04.2025.
Turczyński P. (2005), European Policy towards Ukraine, “The polish quarterly of international affairs”, spring 2005.
Turczyński P. (2021), Nowe rozdanie – wymiana obsady kluczowych stanowisk UE w połowie 2019 r., in: Europa wielu prędkości; problemy – wyzwania – konsekwencje, eds. M. Golińczak, R. Klementowski, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Wrocław–Warszawa.
Verseck K. (2022), Hungary: What’s Viktor Orban’s problem with Ukraine?, https://www.dw.com/en/hungary-whats-viktor-orbans-problem-with-ukraine/a-64063750, 21.12.2023.
Wilk A., Żochowski P., Nieczypor K. (2023), Biden w Kijowie. 361. dzień wojny, ANALIZY, Ośrodek Studiów Wschodnich, 20.02.2023, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-02-20/biden-w-kijowie-361-dzien-wojny, 29.06.2023.
Wiśniewski B. (2018), Komentarz PISM: Szczyt Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie – wizja nabiera kształtu, pism.pl, 19.09.2018, https://pism.pl/publikacje/Komentarz_PISM__Szczyt_Inicjatywy_Tr_jmorza_w_Bukareszcie___wizja_nabiera_kszta_tu, 25.03.2023.
Wojtaszak A. (2021), Stanowisko państw Europy Środkowej wobec Inicjatywy Trójmorza, “Społeczeństwo i Polityka”, no. 1(66).
Wspólna deklaracja głów państw Bukaresztańskiej Dziewiątki, 8 czerwca 2018 (2018), https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/wspolna-deklaracja-glow-panstw-bukaresztanskiej-dziewiatki,1010, 24.06.2023.
Wspólna Deklaracja IV Szczytu Inicjatywy Trójmorza, 5 czerwca 2019 (2019), prezydent.pl, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wystapienia/wspolna-deklaracja--iv-szczytu-inicjatywy-trojmorza,3942, 24.06.2023.
Wspólna deklaracja V szczytu Inicjatywy Trójmorza (Tallinn, 19–20 października 2020) (2020); https://trojmorze.isppan.waw.pl/deklaracje/wspolna-deklaracja-v-szczytu-inicjatywy-trojmorza-tallinn-19-20-pazdziernika-2020/, 24.06.2023.
Wspólna deklaracja VII Szczytu Inicjatywy Trójmorza (Ryga, 20-21 czerwca 2022 r.) (2022), https://trojmorze.isppan.waw.pl/deklaracje/wspolna-deklaracja-siodmego-szczytu-inicjatywy-trojmorza-ryga-20-21-czerwca-2022-r/, 28.06.2023.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Paweł Turczyński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.