Słowa kluczowe
culture
society
education
transdisciplinary approach
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the article is to present the cultural model of disability and its consequences for special education. I will start by presenting the origins and essence of the cultural model of disability. Next, I will characterize the four main assumptions underlying this model: 1) disability can be understood differently in different cultures, 2) people perceive disability through the prism of the experiences they have acquired in their culture, 3) the understanding of disability depends on the type of discourse that constitutes its meaning, 4) the commonly unquestionable “efficiency” usually referred to as “normality” should be questioned. In the second part of the article, I will discuss the most important implications of the cultural model of disability for the theory and practice of special education.
Bibliografia
Berger, P., Luckmann, T. (2018). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Borowska-Beszta, B. (2012). Niepełnosprawność w kontekstach kulturowych i teoretycznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Devlinger, P. (1995). Why disabled? The cultural understanding of physical disability in an African society. W: B. Ingstad, S. Whyte (red.), Disability and Culture. Berkeley: University of California Press DOI: https://doi.org/10.1525/9780520342194-007
Dobrołowicz, J. (2016). Analiza dyskursu i jej zastosowanie w badaniach pedagogicznych. Jakościowe Badania Pedagogiczne, 1 DOI: https://doi.org/10.18276/jbp.2016.1.1-03
Domagała-Zyśk, E. (2015). Projektowanie uniwersalne w edukacji uczniów z wadą słuchu. W: M. Nowak, E. Stoch, B. Borowska (red.), Z problematyki teatrologii i pedagogiki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Marii Barbarze Styk. Lublin: Wydawnictwo KUL
Głąb, Z. (2020). Badania nad społeczną historią niepełnosprawności w Polsce – kierunki, metody, wyzwania. Historyka. Studia Metodologiczne, 50
Jakubowska, H. (2009). Socjologia ciała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Kamecka-Antczak, C., Szafrański, M., Wos, K. (2020). Wyzwania dla badań włączających osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Doświadczenia własne. W: G. Całek, J. Niedbalski, D. Żuchowska-Skiba (red.), Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego DOI: https://doi.org/10.18778/8142-757-9.09
Laclau, E., Mouffe, Ch. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu
Matsumoto, D., Juang, L. (2007). Psychologia międzykulturowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Melosik, Z. (2017). Dyskursy medykalizacji i farmakolizacji: rekonstrukcje tożsamości człowieka. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2 DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2017.023
Parchomiuk, M. (2014). „Nic o nas bez nas”. Udział osób z niepełnosprawnością intelektualną w badaniach. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 3 DOI: https://doi.org/10.5604/17345537.1133171
Plichta, P. (2017). Socjalizacja i wychowanie dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w erze cyfrowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek
Podgórska-Jachnik, D. (2013). Głusi. Emancypacje. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi
Przyłęcki, P. (2013). Założenia teorii dyskursu Ernsta Laclauta i Chantal Mouffe. Przegląd Socjologiczny, 4
Retief, M., Letšosa, R. (2018). Models of disability: A brief overview. HTS Teologiese Studies [Theological Studies], 1 DOI: https://doi.org/10.4102/hts.v74i1.4738
Shuttleworth, R., Kasnitz, D. (2006). Cultural context of disability. W: G. Albrecht (red.). Encyclopedia of Disability. London: Sage Publications
Snyder, S.L., Mitchell, D.T. (2005). Cultural location of disability, Chicago: The University of Chicago Press
Stojkow, M. (2020). Czy niepełnosprawność zawsze znaczy to samo? – Analiza wpływu kultury na rozumienie niepełnosprawności. W: G. Całek, J. Niedbalski, D. Żuchowska-Skiba (red.), Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego DOI: https://doi.org/10.18778/8142-757-9.06
Tomaszewski, P., Bargiel-Matusiewicz, K., Pisula, E. (2015). Między patologią a kulturą: społeczne uwarunkowania niepełnosprawności – wprowadzenie. W: P. Tomaszewski, K. Bargiel-Matusiewicz, E. Pisula (red.), Kulturowe i społeczne aspekty zdrowia i niepełnosprawności. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323516200.pp.9-20
Twardowski, A. (2019). Formy organizacyjne pracy uczniów w procesie edukacji inkluzyjnej. Rocznik Pedagogiczny, 42
Twardowski, A. (2020). Nauczanie za pośrednictwem rówieśników w procesie edukacji inkluzyjnej. W: Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Problematyczność inkluzji społecznej i edukacyjnej osób z niepełnosprawnościami i o szczególnych potrzebach. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
Twardowski, A. (2022). Cultural Model of Disability – Origins, Assumptions, Advantages. Kultura i Edukacja, 2 DOI: https://doi.org/10.15804/kie.2022.02.03
Waldschmidt, A. (2017). Disability Goes Cultural. The Cultural Model of Disability as an Analytical Tool. W: A. Waldschmidt, H. Berressem, M. Moritz (red.), Culture – Theory – Disability. Encounters between Disability Studies and Cultural Studies. Bilefeld: Transcript Verlag DOI: https://doi.org/10.1515/9783839425336
Waldschmidt, A. (2018). Disability – Culture – Society: Strengths and weakness of a cultural model of disability. European Journal of Disability Research, 2 DOI: https://doi.org/10.1016/j.alter.2018.04.003
Devlieger P., Generating a cultural model of disability, 2005, pobrano z: https://www.researchgate.net/publication/237762101_Generating_a_cultural_model_of_disability [dostęp: 19.01.2023]
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Andrzej Twardowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.