Słowa kluczowe
health literacy
Health Literacy Questionnaire
university students
Jak cytować
Abstrakt
The World Health Organization defines health literacy as the cognitive and social skills that determine people’s motivation and ability to gain access to, understand, and use information in ways that promote and maintain good health. Health literacy is closely linked to health behavior, health inequalities, and overall quality of life. It is also highly connected with health socialization and education in the home and school environment. Considering the importance of this concept, this study aims to preliminary examine the university students’ health literacy based on the Health Literacy Questionnaire (HLQ). The research was conducted from March to May 2023 among students of the Faculty of Social Sciences of the University of Silesia in Katowice and the Faculty of Educational Studies of Adam Mickiewicz University, Poznań. Research results have shown that, in general, the health literacy of surveyed students was high. The respondents found actively taking care of their health the hardest task. Simultaneously, most of them declared receiving social support in health. Monitoring the level of health literacy is crucial for providing important information about the needs of various groups in health awareness and contributes to undertaking educational activities in this area.
Bibliografia
Baker, D.W., Parker, R.M., Williams, M.V., Clark, W.S. (1998). Health literacy and the risk of hospital admission. J Gen Intern Med., 13(12), 791-798 DOI: https://doi.org/10.1046/j.1525-1497.1998.00242.x
Bedyńska, S., Cypryańska, M. (2013) Zaawansowane metody tworzenia wskaźników – eksploracyjna analiza czynnikowa i testowanie rzetelności skali. W: S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego, t.1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO
Bełdowicz, A. (2022). Kryzys klimatyczny przestaje być problemem. „Rzeczpospolita”, 21.10.2022.
Berkman, N.D., Sheridan, S.L., Donahue, K.E., Halpern, D.J., Crotty, K. (2011). Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern Med., 155(2), 97-107. DOI: https://doi.org/10.7326/0003-4819-155-2-201107190-00005
Binkowska-Bury, M., Kruk, W., Szymanska, J., Marc, M., Penar-Zadarko, B., Wdowiak, L. (2010). Psychosocial factors and health-related behavior among students from South-East Poland. Ann Agric Environ Med. 17(1), 107-13.
Brzezińska, A. (2014). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Dzwonkowska-Godula, K. (2016). Stosunek młodych ludzi do własnego zdrowia a ideologia Healthismu. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 58. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.02
Elsborg, L., Krossdal, F., Kayser, L. (2017). Health literacy among Danish university students enrolled in health-related study programmes. Scandinavian Journal of Public Health, 45(8), 831-838. DOI: https://doi.org/10.1177/1403494817733356
Gazmararian, J.A., Williams, M.V., Peel, J., Baker, D.W. (2003). Health literacy and knowledge of chronic disease. Patient Educ Couns, 51(3), 267-275 DOI: https://doi.org/10.1016/S0738-3991(02)00239-2
Głębocka, A., Szarzyńska M. (2005). Wsparcie społeczne a jakość życia ludzi starszych. Gerontologia Polska, 13(4), 255-259
Hatalska, N. (2022). Wpływ trendów na cele zrównoważonego rozwoju. Gdańsk: Infuture Institute.
Howard, D.H., Sentell, T.L., Gazmararian, J.A. (2006). Impact of Health Literacy on Socio-economic and Racial Differences in Health in an Elderly Population. J Gen Intern Med., 21, 857-861. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1525-1497.2006.00530.x
Kościelak, R. (2010). Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności z zdrowiu i chorobie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Leksy, K. (2015). Ciało w kulturze wizualnej: wybrane konteksty. Chowanna, 2, 185-198 Leksy, K. (2020). Młodzież we współczesnej przestrzeni społeczno-kulturowej. Wybrane aspekty zdrowotne i pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267. DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/15.3.259
Osborne, R.H., Batterham, R.W., Elsworth, G.R., Hawkins M., Buchbinder R. (2013). The grounded psychometric development and initial validation of the Health Literacy Questionnaire (HLQ). BMC Public Health, 13, 658. DOI: https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-658
Ostaszewski, K. (2017). Edukacja zdrowotna w profilaktyce chorób i zachowań ryzykownych dla zdrowia. W: B. Woynarowska (red.): Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka (113-119). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ottawa Charter for Health Promotion. (1986). WHO, Geneva.
Pérez-Escolar, M., Lilleker, D., Tapia-Frade, A. (2023). A Systematic Literature Review of the Phenomenon of Disinformation and Misinformation. Media and Communication, 11(2). DOI: https://doi.org/10.17645/mac.v11i2.6453
Peterson, P.N., Shetterly, S.M., Clarke, C.L., Allen, L.A., Matlock, D.D., Magid, D.J., Masoudi, F.A. (2009). Low Health Literacy is Associated With Increased Risk of Mortality in Patients With Heart Failure. Circulation, 120(18), S749.
Postawy wobec transformacji energetycznej. (2023), 30. Warszawa: CBOS.
Rafa, G., Czyżkowska, D. (2020). Kontrola zdrowia a wsparcie społeczne i satysfakcja z życia w okresie późnej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 25, 2, 97-106. DOI: https://doi.org/10.4467/20843879PR.20.014.12269
Schillinger, D., Bindman, A., Wang, F., Stewart, A., Piette, J. (2004). Functional health literacy and the quality of physician-patient communication among diabetes patients. Patient Educ Couns, 52(3), 315-323. DOI: https://doi.org/10.1016/S0738-3991(03)00107-1
Scott, T.L., Gazmararian, J.A., Williams, M.V., Baker, D.W. (2002). Health literacy and preventive health care use among Medicare enrollees in a managed care organization. Medical Care, 40(5), 395-404. DOI: https://doi.org/10.1097/00005650-200205000-00005
Sentell, T.L., Halpin, H.A. (2006). Importance of adult literacy in understanding health disparities. J Gen Intern Med., 21(8), 862-866 DOI: https://doi.org/10.1111/j.1525-1497.2006.00538.x
Sęk, H., Cieślak, R. (2004). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sørensen, K., Pelikan, J.M., Röthlin, F., et al. (2015). Health literacy in Europe: Comparative results of the European Health Literacy Survey (HLS-EU). Eur. J. Public Health, 25(6), 1053-1058. DOI: https://doi.org/10.1093/eurpub/ckv043
Syrek, E. (2002). Reprodukcja kulturowa a socjalizacja zdrowotna. W: Z. Żukowska, R. Żukowski (red.), Zdrowie i sport w edukacji globalnej. Warszawa: Katedra Nauk Humanistycznych AWF w Warszawie i Wydawnictwo Estrella.
Vamos, S., Yeung, P., Bruckermann, T., et al. (2016). Exploring health literacy profiles of Texas University students. Health Behav Policy Rev., 3, 209-225. DOI: https://doi.org/10.14485/HBPR.3.3.3
Vrdelja, M., Vrbovšek, S., Klopcic, V., Dadaczynski, K., Okan, O. (2021). Facing the Growing COVID-19 Infodemic: Digital Health Literacy and Information-Seeking Behaviour of University Students in Slovenia. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 8507. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph18168507
Woynarowska, B. (2017). Dbałość ludzi o zdrowie. W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka (85-91). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woynarowska, B. (2017). Terminologia, cele i koncepcje współczesnej edukacji zdrowotnej. W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka (93-105). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woynarowska, B. (2017). Zdrowie jako wartość i zasób dla jednostki oraz zasób dla społeczeństwa. W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka (27-29). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zalewska-Meller, A. (2009). (Nie)obecne kategorie w obszarze zdrowia człowieka. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls Zdrowie i prozdrowotne zachowania Polaków. (2016), 138. Warszawa: CBOS.
Zhang, Y., Zhang, F., Hu, P., et al. (2016). Exploring health literacy in medical university students of Chongqing, China: A cross-sectional study. PlosOne, 11. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0152547
Zięba-Kołodziej, B. (2012). Na marginesie zdrowia czyli o zachowaniach zdrowotnych młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. Nowiny Lekarskie, 81, 4, 330-336
Health Promotion Glossary, (1998). Health promotion glossary (who.int) [dostęp: 22 maj 2023].
HLS-EU Consortium (2012). Comparative report on health literacy in eight EU memebers states. The European Health Literacy Survey HLS-EU. http//www.health-literacy.eu [dostęp: 14 luty 2015].
Kardialik, K., Olejniczak, D., Religioni, U. (2012). Wykorzystanie umiejętności odczytywania (postrzegania) zdrowia przez studentów w procesie pozyskiwania informacji o chorobach. Hygeia Public Health, 47(1), 89-94. hyg-2012-1-089.pdf (h-ph.pl) [dostęp: 22.05.2023].
Niedorys, B., Chrzan-Rodak, A., Bartoszek, A., Ślusarska, B. (2019). Kompetencje zdrowotne (Health Literacy) – przegląd badań z wykorzystaniem Europejskiego Kwestionariusza Kompetencji Zdrowotnych (HLS-EU-Q47) w latach 2010-2018. Hygeia Public Health, 54(2), 105-113. hyg-2019-2-105.pdf (h-ph.pl) [dostęp: 22.05.2023]
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Karina Leksy, Joanna NawóJ-Połoczańska, Agnieszka Skowrońska-Pućka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.