Abstrakt
The article is theoretical in nature. It focuses on the language awareness among young people. Language awareness enables code-switching and balancing between the sociolect known as the youth
language and the official, standard-compliant language. Depending on the context, language is used
by young people to identify themselves with the group and to manifest their independence, distinctiveness and uniqueness. It also reflects their integration into linguistic norms and their creative transformation of these norms. The level of language awareness determines which variety young people choose to use in particular situations. Drawing on the levels of language awareness identified in the literature, the author presents examples of both low and high levels of language awareness in the
linguistic competence of young people. The conclusion is presented within the context of the core curriculum, highlighting the need to correlate literary education with language education.
Bibliografia
Banaszkiewicz, A. (2019). Świadomość językowa młodzieży – wybrane zagadnienia. Poradnik Językowy, 767
Baniecka, E. (2008). Gwara młodzieżowa jako odmiana współczesnej polszczyzny – próba charakterystyki. Studia Gdańskie, 5, 157-169
Bednarkowa, J. (1995). Wyrażanie ekspresji w tekstach pisanych uczniów. W: K. Ożdżyński (red.), Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Budrewicz, Z., Sienko, M. (2005). Ku porozumieniu. Wartościowanie tekstów literackich w wypowiedziach uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum a praktyka edukacyjna. W: Z. Uryga,
M. Sienko (red.), Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej
Bugajski, M., Steciąg, M. (2012). Świadomość językowa, komunikacyjna, dyskursywna. W: M. Steciąg, M. Bugajski (red.), Świadomość językowa w komunikowaniu. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski
Burchacka, K. (2012). Przezwiska uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych w Działdowie: analiza formalna i znaczeniowa. Prace Językoznawcze, 14
Brzezińska, A., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2016). Psychologia rozwoju człowieka. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Czarnecka, K. (1995). Konstrukcje porównawcze jako odzwierciedlenie uczniowskiej wizji świata. W: K. Ożdżyński (red.), Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Czarnecka, K. (1997). Pragmatyczne spojrzenie uczniów na współczesną polszczyznę. W: J. Porayski Pomsta, H. Zgółkowa (red.), Studia pragmalingwistyczne. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa
Czeszewski, M. (2008). Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Gajda, S. (1984). Nauka o języku. Polonistyka, 8
Garwol, K. (2019). Mowa nienawiści wśród dzieci i młodzieży. Edukacja – Technika – Informatyka, 3, 29 DOI: https://doi.org/10.15584/eti.2019.3.23
Grabias, S. (1997). Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS
Guzik, B. (1995). Diagnozowanie językowego obrazu świata (na przykładzie wypowiedzi uczniów klasy IV szkoły podstawowej). W: K. Ożdżyński (red.), Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Karwatowska, M. (2001). Prawda i kłamstwo w języku młodzieży licealnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS
Karwatowska, M. (2008). Językowe środki wyrażania agresji w rozmowach nastolatek. Linguistica Bidgostiana, 5
Karwatowska, M. (2010). Uczeń w świecie wartości. Lublin: Wydawnictwo UMCS
Kopeć, U. (2000). Rozwój słownictwa nazywającego uczucia w języku dzieci i młodzieży. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Kostecka-Sadowa, A. (2019). Świadomość językowa i wartościowanie polszczyzny południowokresowej przez Polaków w obwodzie lwowskim. Zielonogórskie Seminaria Językowe
Lange, R. (red.), (2023). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy
Łapińska, R., Żebrowska, M. (1979). Wiek dorastania. W: M. Żebrowska (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Markowski, A. (1992). Polszczyzna końca XX wieku. Warszawa: Wiedza Powszechna
Markowski, A. (2009). Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miodek, J. (2012). Polszczyzna różnych pokoleń. W: A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury
Ożóg, K. (2014). Mody językowe we współczesnej polszczyźnie. W: M. Kułakowska, A. Myszka (red.), Kultura mówienia dawniej i dziś. Rzeszów: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli
Ożóg, K. (2019). Język współczesnej młodzieży – między kodem ograniczonym a kodem rozwiniętym. W: M. Kielar-Turska, S. Milewski (red.), Język w biegu życia. Gdańsk: Harmonia Universalis
Pankowska, D., Bieganowska-Skóra, A., (2018). Wulgaryzacja języka jako kontekst socjalizacji dzieci i młodzieży. Przegląd Badań Edukacyjnych, 27, 2 DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2018.024
Plucińska, A., (1995). Językowy portret „deszczu” w wypowiedziach dzieci i młodzieży. W: K. Ożdżyński (red.), Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Porayski-Pomsta, J. (1999). Kultura języka. W: S. Dubisz (red.), Nauka języka dla polonistów. Warszawa: Książka i Wiedza
Ratajczak, M. (2012). (Nie)kompetencje językowe. W: A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury
Sileńska, A., Szpunar, K. (2020). Przemoc i agresja u dzieci i młodzieży. O języku agresji. Człowiek i Społeczeństwo, L DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2020.50.7
Skowronek, B. (2005). Kształcenie sprawności komunikacyjnej młodzieży na tle przemian współczesnej kultury i języka. W: Z. Uryga, M. Sienko (red.), Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej
Stępień-Nycz, M. (2019). Emocje w języku. Komunikowanie i odczytywanie emocji wyrażanych w języku. W: M. Kielar-Turska, S. Milewski (red.), Język w biegu życia. Gdańsk: Harmonia Universalis
Synowiec, H. (1985). Rozwój słownictwa nazywającego cechy osobowości w języku dzieci i młodzieży. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Synowiec, H. (2017). Słowotwórstwo w szkole a potrzeby językowe uczniów. W: K. Czarnecka, M. Grzelka (red.), Ars Didactica. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Zgółkowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Szymańska, M. (2012). Metafory w twórczych wypowiedziach pisemnych uczniów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego
Szymańska, M. (2013). Czy kminię? – czyli o języku młodzieży. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, 4, 140
Wileczek, A. (2021). Współczesna młodomowa. Lingwistyczno-kulturowe konceptualizacje zjawiska. Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska, VI
Włodarczyk, J. (2014). Mowa nienawiści w Internecie w doświadczeniu polskiej młodzieży. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Fundacja Dzieci Niczyje
Wojnarska, A. (2013). Kompetencje komunikacyjne nieletnich. Lublin: Wydawnictwo UMCS
Zgółka, T. (1980). Język. Kompetencja. Gramatyka. Studium z metodologii i lingwistyki. Poznań – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Zgółkowa, H. (1995). Odbicie „edukacji pozaszkolnej” w słownictwie uczniowskim. W: K. Ożdżyński (red), Językowy obraz świata dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Zgółkowa, H. (red.), (2004). Nowy słownik gwary uczniowskiej. Wrocław: Wydawnictwo Europa
Zgółkowa, H. (2012). Gwara uczniowska (szkolna) w poszukiwaniu inspiracji. W: A. Markowski, R. Pawelec (red.), Oblicza polszczyzny. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Kinga Kuszak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.