Abstrakt
All students need tailored support. While most children and adolescents share similar life experiences, there is a big focus on adjusting schools and education to the needs of the majority. This paper, however, investigates the life of a minority of student-athletes whose everyday life differs from what most experience. The text shows the context of those students’ educational and sports life and the challenges they might be facing. In addition, it investigates teachers’ knowledge about student-athletes and their situation at school. It concludes that much more research needs to be done, especially on sharing a Polish student-athlete’s perspective. Knowledge of good practices regarding supporting this group in Polish schools should also be shared with the wider public.
Bibliografia
Bronikowski, M., Kantanista, A., Korcz, A. (2014). Wychowanie fizyczne – praca z uczniem zdolnym. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji
Cypych P. (2019). Wybrane elementy stylu życia młodych sportowców z Dolnego Śląska. [Rozprawa Doktorska, Studia i Monografie Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu]. Wrocław: Wydawnictwo AWF
Dyrda, B. (2000). Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć jako niepowodzenie szkolne uczniów zdolnych: diagnoza i terapia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Feltz, D.L. (1988). Self-confidence and sports performance. Exercise and Sport Sciences Reviews, 16(1), 423-458 DOI: https://doi.org/10.1249/00003677-198800160-00016
Fijałkowska, A., Oblacińska, A.M., Korzycka, M. (2019). Zdrowie i styl życia polskich uczniów: Raport z badań realizowanych w ramach projektu Narodowego Programu Zdrowia pn. Prowadzenie badań w obszarach celów operacyjnych 1-6, ukierunkowanych na wspólną analizę czynników ryzyka i czynników wspierających prawidłowy rozwój, w szczególności dzieci i młodzieży, w zakresie punktu - 17. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka
Glapa, A., Bronikowski, M. (2014). Sport jako forma dążenia do perfekcjonizmu. Zeszyty Naukowe WSKFiT, 9, 37-41
Ivanov, M., Yanitskiy, M., Pelekh, Y., Rudiuk, O., Tomanek, M. (2021). Fears concerning own future and personal safety strategies of student-athletes. Journal of Physical Education and Sport, 21, 2112-2119
Kuroda, Y., Ishihara, T., Kamijo, K. (2023). Balancing academics and athletics: School-level athletes’ results are positively associated with their academic performance. Trends in Neuroscience and Education, 33, Article e100210. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tine.2023.100210
Limont, W. (2016). Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Ministerstwo Sportu i Turystyki. (2015). Kariera dwutorowa sportowców w Polsce: diagnoza sytuacji raport z analizy danych zastanych oraz badań ilościowych i jakościowych. DELab UW. Ministerstwo Sportu i Turystyki. (2017). Szkolenie młodzieży uzdolnionej sportowo w Polsce: Ocena szkolenia młodzieży uzdolnionej sportowo w szkołach mistrzostwa sportowego, niepublicznych szkołach mistrzostwa sportowego oraz ośrodkach szkolenia sportowego młodzieży polskich związków sportowych. Openfield sp. z o.o.
Moneva, J., Tribunalo, S.M. (2020). Students’ level of self-confidence and performance tasks. Asia Pacific Journal of Academic Research in Social Sciences, 5(1), 42-48
Möhring, W., Klupp, S., Ludyga, S., Grob, A. (2022). Executive functions in children engaging in open-and closed-skilled sports. Psychology of Sport and Exercise, 61, Article e102218. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2022.102218
Panfil, Ł. (2012). Model wspierania rozwoju talentów sportowych w procesie zarządzania nimi – badania pilotażowe. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 248, 326-336
PWN. (2005). Wielka Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Rimm, S.B. (1994). Bariery szkolnej kariery: dlaczego dzieci zdolne mają słabe stopnie? Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Sulistiyono, S., Sumarjo, S., Nugroho, S., Riyandi, R., Prayudho, S. (2025). Comparison of Life Skills Between Adolescent Athletes and Non-Athletes: Who is Better? In: International Seminar of Sport and Exercise Science (ISSES 2024) (pp. 188-199). Dordrecht: Atlantis Press DOI: https://doi.org/10.2991/978-94-6463-593-5_19
Szczurek-Boruta, A. (2007). Zadania rozwojowe młodzieży i edukacyjne warunki ich wypełniania w środowiskach zróżnicowanych kulturowo i gospodarczo: Studium pedagogiczne (No. 2545; s. 484). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Trochimiuk, A. (2020). Wypalenie w sporcie, a depresja wśród piłkarek i piłkarzy [Rozprawa magisterska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie]. Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego
Woynarowska, B. (1988). Higiena codziennego życia młodocianych sportowców. Warszawa: RCMSZKFiS
Bardelas, M. (2018). Motywy determinujące wybór szkoły sportowej – raport z badań. Edukacja Humanistyczna, 2(2), 45-56. https://www.europub.co.uk/articles/-A-524256
Becker, D.R., McClelland, M.M., Geldhof, G.J., Gunter, K.B., MacDonald, M. (2018). Open- skilled sport, sport intensity, executive function, and academic achievement in grade school children. Early Education and Development, 29(7), 939-955. DOI: https://doi.org/10.1080/10409289.2018.1479079
Biuro Rzecznika Praw Dziecka. (2023). Raport z badania: Badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce. Danae Sp. z o.o. https://samorzad.gov.pl/web/scdn-kielce/badanie-jakosci-zycia-dzieci-i-mlodziezy-w-polsce-raport-z-badania
Brenner, J.S., Watson, A., Brooks, M.A., Carl, R.L., Briskin, S.M., Canty, G., ... Emanuel, A. (2024). Overuse injuries, overtraining, and burnout in young athletes. Pediatrics, 153(2), Article e2023065129. DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2023-065129
Carskadon M.A. (2011). Sleep in adolescents: the perfect storm. Pediatric Clinics of North America, 58(3), 637-647. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pcl.2011.03.003
Colombo, K., Failache, E., Querejeta, M. (2025). High-speed internet and socioemotional wellbeing in adolescence and youth. Journal of Population Economics, 38(1), 1-29. DOI: https://doi.org/10.1007/s00148-025-01082-7
Dąbrowska, T., Dyndor, L., Foryś, M., Gałązka, K., Kolczyńska, E., Madziara, A., Pęczek, K., Sprawka, E., Wachowicz, E. (2015). Model pracy z uczniem zdolnym w gimnazjum. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. https://ore.edu.pl/s=model+pracy+z+ucz-niem+zdolnym&res_type=zasoby
Dohme, L., Piggott, D., Backhouse, S., Morgan, G. (2019). Psychological Skills and Characteristics Facilitative of Youth Athletes’ Development: A Systematic Review. The Sport Psychologist, 33(4), 261-275. Retrieved Apr 23, 2025, DOI: https://doi.org/10.1123/tsp.2018-0014
Edison, B.R., Christino, M.A., Rizzone, K.H. (2021). Athletic Identity in Youth Athletes: A Systematic Review of the Literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(14), Article e7331. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph18147331
Freeman, J. (2001). Gifted Children Grown Up (1st ed.). David Fulton Publishers.
Folwell, E.J., Brennan, J.D. (2025). Assessment by engagement: building confidence and autonomy in the first year. Assessment & Evaluation in Higher Education, 1-14. DOI: https://doi.org/10.1080/02602938.2025.2483268
Gabbett, T.J., Hulin, B.T., Blanch, P., Whiteley, R. (2016). High training workloads alone do not cause sports injuries: how you get there is the real issue. British Journal of Sports Medicine, 50(8), 444-445. DOI: https://doi.org/10.1136/bjsports-2015-095567
Główny Urząd Statystyczny. (2023). Kultura fizyczna w Polsce w 2023 roku. Pobrane z https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/sport/kultura-fizyczna-w-polsce-w-2023-roku,13,7.html
Główny Urząd Statystyczny. (2024). Raport SDG 2024: Dzieci w kontekście zrównoważonego rozwoju. https://raportsdg.stat.gov.pl/Zdrowie_i_styl_zycia.html
Grissom, J.A., Loeb, S., Mitani, H. (2015). Principal time management skills: Explaining patterns in principals’ time use, job stress, and perceived effectiveness. Journal of Educational Administration, 53(6), 773-793. DOI: https://doi.org/10.1108/JEA-09-2014-0117
Immordino-Yang, M.H., Christodoulou, J.A., Singh, V. (2012). Rest Is Not Idleness: Implications of the Brain’s Default Mode for Human Development and Education. Perspectives on psychological science: A Journal of the Association for Psychological Science, 7(4), 352-364. DOI: https://doi.org/10.1177/1745691612447308
Jaiswal, S., Shashikala, K.T. (2020). A Comparative Study of Sleep Quality in Athletes & Non Athletes. International Journal of Physiology, 8(2), 162-166.
Knight, C.J., Harwood, C.G., Sellars, P.A. (2018). Supporting adolescent athletes’ dual careers: The role of an athlete’s social support network. Psychology of Sport and Exercise, 38, 137- 147. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2018.06.007
Koch, P., Krenn, B. (2021). Executive functions in elite athletes–Comparing open-skill and closed-skill sports and considering the role of athletes’ past involvement in both sport categories. Psychology of Sport and Exercise, 55, Article e101925. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2021.101925
Kobyra, J. (2024). Dzieci-sportowcy. Z czym się mierzą? Jak je wspierać? Early Stage, Blog. https://earlystage.pl/blog/dzieci-sportowcy-z-czym-sie-mierza-jak-je-wspierac/
Leff, S.S., Hoyle, R.H. (1995). Young athletes’ perceptions of parental support and pressure. Journal of Youth and Adolescence, 24(2), 187-203. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01537149
Malina, R.M., Woynarowska, B., Bielicki, T., Beunen, G., Eweld, D., Geithner, C.A., ... Rogers, D. M. (1997). Prospective and retrospective longitudinal studies of the growth, maturation, and fitness of Polish youth active in sport. International Journal of Sports Medicine, 18(S 3), S179-S185. DOI: https://doi.org/10.1055/s-2007-972711
Mujika, I., Chatard, J.C., Busso, T., Geyssant, A., Barale, F., Lacoste, L. (1995). Effects of training on performance in competitive swimming. Canadian Journal of Applied Physiology, 20(4), 395-406. DOI: https://doi.org/10.1139/h95-031
O’Neill, M., Allen, B., Calder, A.M. (2013). Pressures to perform: An interview study of Australian high performance school-age athletes’ perceptions of balancing their school and sporting. Performance Enhancement & Health, 2(3), 87-93. DOI: https://doi.org/10.1016/j.peh.2013.06.001
Pačesová, P., Šmela, P., Nemček, D. (2020). Cognitive functions of female open skill sport athletes, closed skill sport athletes and nonathletes. Physical Activity Review, 2(8), 23-29. DOI: https://doi.org/10.16926/par.2020.08.18
Pensgaard, A.M., Roberts, G.C. (2000). The relationship between motivational climate, perceived ability and sources of distress among elite athletes. Journal of Sports Sciences, 18(3), 191- 200. DOI: https://doi.org/10.1080/026404100365090
Pielas, T., (2018). Jak wspierać dziecko w sporcie? 10 zasad. Psycholog Sportu Tamara Pielas. https://tamarapielas.pl/jak-wspierac-dziecko-w-sporcie-10-zasad/
Purvis, D., Gonsalves, S., Deuster, P.A. (2010). Physiological and psychological fatigue in extreme conditions: overtraining and elite athletes. PM & R: The Journal of Injury, Function, and Rehabilitation, 2(5), 442-450. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pmrj.2010.03.025
Russell, S., Kelly, V.G., Halson, S.L., Jenkins, D.G. (2020). Cognitive load in sport. W: P.M. Salmon, S. McLean, C. Dallat, N. Mansfield, C. Solomon, A. Hulme (red.), Human Factors and Ergonomics in Sport (pp. 181-200). CRC Press. DOI: https://doi.org/10.1201/9781351060073-14
Schmidt, R.A. (1975). A schema theory of discrete motor skill learning. Psychological Review, 82(4), 225–260. DOI: https://doi.org/10.1037/h0076770
Stambulova, N., Alfermann, D., Statler, T., Côté, J. (2009). ISSP position stand: Career development and transitions of athletes. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 7(4), 395-412. DOI: https://doi.org/10.1080/1612197X.2009.9671916
Tate, T., Main, L.C., Roberts, S., Bruce, L. (2025). The Impact of Sleep on Cognitive Function in Youth Athletes. Behavioral Sleep Medicine, 23(2), 214-226. DOI: https://doi.org/10.1080/15402002.2024.2444284
Turner, R.W., 2nd, Vissa, K., Hall, C., Poling, K., Athey, A., Alfonso-Miller, P., Gehrels, J.A., Grandner, M.A. (2021). Sleep problems are associated with academic performance in a national sample of collegiate athletes. Journal of American College Health, 69(1), 74-81. DOI: https://doi.org/10.1080/07448481.2019.1655027
Ussorowska, A. (2020). Dyspozycyjne i sytuacyjne predyktory wypalenia u koszykarek i koszykarzy w wieku 15-22 lat – badanie podłużne [Rozprawa doktorska, Uniwersytet Gdański]. Baza Wiedzy Uniwersytetu Gdańskiego. https://repozytorium.bg.ug.edu.pl/info/ phd/UOG973003463af740199149ab7592b840e3/
Wang, C.H., Chang, C.C., Liang, Y.M., Shih, C.M., Chiu, W.S., Tseng, P., ... Juan, C.H. (2013). Open vs. closed skill sports and the modulation of inhibitory control. PloS One, 8(2), e55773. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0055773
Wang, Y., Qi, Y., Fang, W., Li, X., Zhou, Q., Ning, J., Du, J., Zhang, B., Du, X. (2025). Adaptive neural activation patterns in basketball athletes: insights from emotional processing using fMRI. Brain Imaging and Behavior, 19(2), 556-565. DOI: https://doi.org/10.1007/s11682-025-00987-x
Wielkopolskie Stowarzyszenie Sportowe. (2021). Informacja o poziomie sportu młodzieżowego w Wielkopolsce w roku 2020. https://wss.poznan.pl/wordpress/publikacje/
Wylleman, P., Alfermann, D., Lavallee, D. (2004). Career transitions in sport: European perspectives. Psychology of Sport and Exercise, 5(1), 7-20. DOI: https://doi.org/10.1016/S1469-0292(02)00049-3
Vidal-Vilaplana, A., Valantine, I., Staskeviciute-Butiene, I., González-Serrano, M.H., Capranica, L., Calabuig, F. (2022). Combining sport and academic career: Exploring the current state of student-athletes’ dual career research field. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 31, Article e100399. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2022.100399
Zembura, P., Korcz, A., Nałęcz, H., Cieśla, E. (2022). Results from Poland’s 2022 Report Card on Physical Activity for Children and Youth. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(7), Article e4276. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph19074276
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Zofia Iwanowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.