Rozważania wstępne dotyczące czynników inicjujących i hamujących proces społecznej amnezji o akcji „T4”
PDF

Słowa kluczowe

Operation T4
process of social amnesia
factors initiating the process of social amnesia
factors inhibiting the process of social amnesia
the historical uncanny – unheimlich
extermination
persons in a mental health crisis
persons with disabilities

Jak cytować

Kopeć , D. (2024). Rozważania wstępne dotyczące czynników inicjujących i hamujących proces społecznej amnezji o akcji „T4”. Studia Edukacyjne, (74), 7–27. https://doi.org/10.14746/se.2024.74.1

Abstrakt

The text offers preliminary considerations of the factors initiating and inhibiting the process of social amnesia about Operation T4. Carried out by the Nazis, this operation was designed to exterminate those whose lives were described as “unworthy of life/Lebensunwertes Leben”. This group included both adults and children, primarily persons in a mental health crisis and with disabilities. Figures from the year 2000 show that about 216,400 people were killed in Germany and Austria, 80,000 in the occupied territories, and 20,000 in the lands of the Second Polish Republic. It is striking that there is social amnesia about Operation T4 in Germany, Austria, and Poland. There is no doubt that disrupting the process of social amnesia is vital for the commemoration of the victims of Operation T4. To do  so, it is crucial to know the initiating and inhibiting factors behind this amnesia. The text attempts to describe them in the context of two perspectives: individual and collective. The factors initiating and inhibiting the process of social amnesia about Operation T4 in the collective perspective have been analyzed in the context of three time periods: 1) the inter-war and wartime period up to 1945; 2) the post-war period, from 1945 until the end of the 1980s; 3) contemporary period, from early 1990s.

https://doi.org/10.14746/se.2024.74.1
PDF

Bibliografia

Balcerek, M. (1981). Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

Błażejowska, K. (2023). Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne

Chartlon, J. (2000). Nothing about us without us: disability oppression and empowerment. California: University of California Press

Conroy, M. (2021). Nazistowska eugenika. Prekursorzy, zastosowanie, następstwa. Katowice: Post Factum

Dziewit-Meller, A. (2016). Góra Tajget. Warszawa: Wielka Litera

Gawin, M. (2003). Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880-1952). Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Gawin, M. (2010). Eugenika peryferii w pierwszej połowie XX w. w kontekście polskim. W: M. Gawin, K. Uzarczyk (red.), Eugenika – biopolityka – państwo. Z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w. (ss. 7-26). Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Gawin, M., Uzarczyk, K. (red.). (2010). Eugenika – biopolityka – państwo. Z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w. Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Sztobryn-Giercuszkiewicz, J. (2019). Krytyczna teoria niepełnosprawności jako rama teoretyczna w badaniach nad niepełnosprawnością. W: J. Niedbalski, M. Racław, D. Żuchowska-Skiba (red.), Oblicza niepełnosprawności w teorii i praktyce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Hojan, A., Munro, C. (2012). Techniki zagłady w nazistowskich akcjach eutanazyjnych na terenie Kraju Warty (1939-1940). W: T. Nasierowski, G. Herczyńska, D.M. Myszka (red.), Zagłada chorych psychicznie. Pamięć i historia (ss. 91-118). Warszawa: ENETEIA. Wydawnictwo Psychologii i Kultury

Kocejko, M., Lipko-Konieczna, J., Szarota, M., Żeglicka, K. (2023). Sojusznictwo na rzecz niepełnosprawności. Seminarium z cyklu: Studia o niepełnosprawności, badania opór, zmiana (24.04.2023). Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Kopeć, D. (2013). Rzeczywistość (nie)edukacyjna osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Zbiorowe instrumentalne studium przypadku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM

Lavant, Ch. (2018). Zapiski z domu wariatów (przekł. M. Łukasiewicz). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum

Lavant, Ch. (2021). Historia zapisana na drzwiach i dwie inne opowieści (przekł. M. Łukasiewicz). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum

Lem, S. (2017). Szpital Przemienienia. Kraków: Wydawnictwo Literackie

Lipszyc, A. (2018). Posłowie. W: Ch. Lavant (red.), Zapiski z domu wariatów (ss. 97-108). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum

Nasierowski, T. (2008). Zagłada osób z zaburzeniami psychicznymi w okupowanej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Ojrzyńska, K. (2017). O leczeniu społecznej amnezji. Akcja T4 w kulturze. W: E. Godlewska-Byliniak, J. Lipko-Konieczna (red.), Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie (ss. 283-299). Warszawa: Teatr 21

Paziński, P. (2021). Anioły, kamienie, lalki. W: Ch. Lavant (red.), Historia zapisana na drzwiach i dwie inne opowieści (ss. 101-115). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum

Ridley, M. (2001). Genom. Autobiografia gatunku w 23 rozdziałach (przekł. M. Koraszewska). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis

Sheffer, E. (2019). Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy (przekł. S. Kędzierski). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie

Sontag, S. ( 2010). Widok cudzego cierpienia. Kraków: Wydawnictwo Karakter

Taborska, H. (2012). „Dokąd nas zabieracie?” – dzieła sztuki publicznej upamiętniające chorych psychicznie zgładzonych w czasie II wojny światowej. W: T. Nasierowski, G. Herczyńska, D.M. Myszka (red.), Zagłada chorych psychicznie. Pamięć i historia (ss. 473-491). Warszawa: ENETEIA. Wydawnictwo Psychologii i Kultury

Turda, M. (2010). Eugenika negatywna w Europie. W: M. Gawin, K. Uzarczyk (red.), Eugenika– biopolityka – państwo. Z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w. (ss. 29-48). Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Wedling, P. (2010). Krytycy, komentatorzy i przeciwnicy eugeniki. W: M. Gawin, K. Uzarczyk (red.), Eugenika – biopolityka – państwo. Z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w. (ss. 49-62). Warszawa: Wydawnictwo Neriton

Zaremba Bielawski, M. (2011). Higieniści. Z dziejów eugeniki (przekł. W. Chudoba). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne

Zdrodowska, M. (2016). Między aktywizmem a akademią. Studia nad niepełnosprawnością. Teksty Drugie, 5, 384-403 DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.5.25

Kryzys zdrowia psychicznego (2024); https://emergency.uj.edu.pl/kryzys-zdrowia-psy-chicznego [dostęp: 2024-11-25]

Pantothenate kinase-associated neurodegeneration (2024); https://radiopaedia.org/artic-les/pantothenate-kinase-associated-neurodegeneration, [dostęp: 2024-11-24]

Tokarska-Bakir, J. (2011). Polemika z Kingą Dunin (w sprawie książki Macieja Zaremby Bielawskiego „Higieniści. Z dziejów eugeniki”); http://www.dwutygodnik.com/arty-kul/2246-polemika-z-kinga-dunin.html Dwutygodnik. com 57/11 [dostęp: 20.05.2012]

Konwencja o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami z 13.12.2006 (DzU 2012, poz. 1169) Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (DzU2019, poz. 1450)

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 27 września 2024 r. w sprawie ustanowienia Dnia Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej (MP 2024, poz. 864)