Słowa kluczowe
ICEALND
SNNORI STURUSON
SNORRA EDDA
EUHEMERISM
THE AESIR
OLD ANGLO-SAXON AND OLD NORSE GENEALOGIES
Jak cytować
Abstrakt
The paper acquaints Polish readers with how Snorri Sturluson used the Trojan myth in his Edda; developing his version of it in the Prologue and using it as a frame story of Gylfaginning. The paper shows the medieval reception of the Trojan myth (Dictys, Dares), the background of Trojan myth inIceland(Trojumanna saga, Bretta sogur), and medieval strategies of using theTroymyth to demonstrate ancient origins of own nations, which, in emulation of the Romans was done by the Franks and the Britons. Snorri employs this myth for the sake of Scandinavians, developing euhemeristic story about the Æsir showing them as clever people fromTroy. To him it was rather a tool to underline the ancient descent of Scandinavian elites, a trick giving him the reason to write a long text about Old Norse paganism in Christian setting. For the author of the paper Snorri is undoubtedly the author of the Prologue. Some Frankish influence is suspected to be among the sources for his tale ofTroy.
Bibliografia
Aimoin z Fleury, Historia Francorum I, 2: Patrologia Latina 139, wyd. J.-P. Migne, Parisii 1853.
Alexanders saga 7: Alexanders saga. Islandsk oversaettelse ved Brandr Jónsson, wyd. F. Jónsson, Kobenhavn 1925.
Alfrae.i íslenzkt, 1, wyd. K. Kalund, Kobenhavn 1908.
Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, 1, tłum. I. Lewandowski, Warszawa 2002.
Ares Isländerbuch, wyd. W. Golther, Altnordische Saga-Bibliothek 1, Halle 1923.
Baetke W., Die Götterlehre der Snorra-Edda, [w:] W. Baetke, Kleine Schriften, wyd. K. Rudolph, E. Walter, Weimar 1973, s. 245.
Beowulf and the Fight at Finnsburg, wyd. F. Klaeber, Boston 1950.
Breiteig B., Snorre Sturlason og Aesene, Arkiv för nordisk filologi 79, 1964, s. 122.
Breta sögur hinn fornu, prenta.ar ef til útgafu Jóns Sigur.ssonar…, Reykjavík 1914.
Breta sögur hinn fornu, prenta.ar ef til útgafu Jóns Sigur.ssonar… [w:] Hauksbók, wyd. F. Jónsson, E. Jónsson, Kobenhavn 1892–96, s. 231–233.
Breta sögur, wyd. J. Sigur.sson, [w:] Trojumana saga ok Breta sögur, [w:] Annaler for nordisk Oldkyndighed og Historie, 1848, s. 102.
Catilina and Jugurtha by Sallust and Pharsalia by Lucan in Old Norse: Rómaverja sögur AM 595 a–b, 4to, wyd. J. Benediktsson, Kobenhavn 1980.
Cleasby, Vigfusson, Craigie 1957.
Daretis Phrygii de Excidio Troiae Historia, wyd. F. Maister, Lipsiae 1873.
De origine actibusque Getarum, 13–14: MGH Auctores antiquissimi 5/1, wyd. T. Mommsen, Berolini 1882.
Dictys Cretensis, Ephemeridos Belli Troiani Libri a Lucio Septimio a graeco in latinum sermonem translati, wyd. Werner Eisenhut, Leipzig 1973.
Dronke U. i P., The Prologue of the Prose Edda: Explanation of a Latin Background, [w:] Sjöttu ritger.ir helga.ar Jakobi Benediktssyni 20. júlí 1977, wyd. E.P. Péturson, J. Kristjánsson, Reykjavík 1977, 1, s. 156–158.
Duczko W., Ruś Wikingów, Warszawa 2006.
Eckhardt K.A., Der Wanenkrieg, Bonn 1940.
Edda Snorra Sturlusonar. Codex Wormianus AM 242 fol., Kobenhavn og Kristiania 1924.
Eldevik R., Trójúmanna saga, [w:] Medieval Scandinavia. An Encyclopedia, wyd. P. Pulsiano, New York and London 1993, s. 658–659.
Faulkes A., Descent from the Gods, Medieval Scandinavia 11, 1978/79, s. 114–115.
Faulkes A., Pagan Sympathy: Attitudes to Heathendom in the Prologue to Snorra Edda, [w:] Edda. A Collection of Essays, wyd. R.J. Glendinning, Haraldur Besason, University of Manitoba Icelandic Studies 4, Winnipeg 1983, s. 293.
Faulkes A., Snorri Sturluson, Edda. Skáldskaparmál 2, London 1998.
Faulkes A., The Genealogies and Regnal Lists in a Manuscript in Resen’s Library, [w:] Sjöttu ritger.ir helga.ar Jakobi Benediktssyni 20. júlí 1977, wyd. E.P. Péturson, J. Kristjánsson, Reykjavík 1977, 1, s. 179.
Fredegar, II, 4–6: wyd. B. Krusch, MGH Scriptores Rerum Merovingicarum 1, Hannoverae 1888, s. 45–46.
Geoffrey of Monmouth, De gestis Britonum, wyd. M.D. Reeve, Boydell Press 2007 (Arthurian Studies 69).
Glare P.G.W., Oxford Latin Dictionary, Oxford 1982, s. 1044; Paulys Realencyklopädie der Classischen Altertumswissenschaft, wyd. G. Wissowa et alii, 13/2, Stuttgart 1927,
Goeffrey of Monmouth, De gestis Britonum, II, 23: 2007, s. 31.
Greif W., Die mittelaterlichen Bearbeitungen der Trojanersage, Marburg 1886.
Grzegorz z Tours, II, 31: Historia Franków, tłum. K. Liman, T. Richter, wyd. D.A. Sikorski, Tyniec–Kraków 2002.
Halvorsen E.F., Langfe.gatal, Kulturhistorisk Leksikon for nordisk middelalder, 10, Reykjavík 1965.
Heinrich J., Sugambrer, [w:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 30, Berlin–New York 2005.
Heusler A., Die gelehrte Urgeschichte im altisländischen Schrift tum, Berlin 1908, Abhandlungen der Königlischen Preussischen Akademie d. Wiss., Phil.-Hist. Cl., Abh. III, Berlin 1908, s. 109 (nowe wydanie w: idem, Kleine Schriften 2, Berlin 1969, s. 80–164.
Heyse E., Dares Phrygius, [w]: Lexicon des Mittelalters 3, München 2002, s. 571–572.
Heyse E., Ilias Latina, [w]: Lexicon des Mittelalters 5, München 2002, s. 379.
Huldgard A., Ár — „gutes Jahr und Ernteglück” — ein Motivkomplex in der altnordischen Literatur und sein religionsgeschichtlicher Hintergrund, [w:] Runica — Germanica — Mediaevalia, Berlin–New York 2003, s. 282–308.
Isidori Hispalensis Episcopi Etymologiarum sive Originum Libri XX, wyd. W.M. Lindsay, 2, Oxonii 1985.
Jakobsson Á., ‘Er Saturnús er kalla.r en vér köllum Frey’. The Roman Spring of the Old Norse Gods, [w:] Between Paganism and Christianity in the North, wyd. L.P. Słupecki, J. Morawiec, Rzeszów 2009.
Jóns saga ins helga, 8: Biskupa sögur 1/2, wyd. S. Steingrímsson, Ó. Halldórsson, P. Foote, Reykjavík 2003.
Lárusson M.M., Kulturhistorisk leksikon fro nordisk middelalder 7, Reykjavík 1962.
Lorenz G. (wyd.), Snorri Sturluson, Gylfaginning, Texte, Űbersätzung, Kommentar von…, Darmstad 1984, s. 50 (Texte zur Forschung 48).
Magnussonem A., Stéfan Karlsson, Alfrae.i Sturlu .ór.arsonar, [w:] Sturlastefna, wyd. G.Á. Grímsdóttir, J. Kristjánsson, Reykjavík 1988, s. 38–39.
Mańkowski J., Historia trojańska w literaturze i kulturze polskiej XVI wieku, Meander 3, 1962, s. 137–147; 5, s. 252–268.
Nyman E., S. Tesch, Sigtuna, [w:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 28, 2005, s. 403–406.
Poetae Latini Minores 2/3: Homerus Latinus id est Baebii Italici Ilias Latina, wyd. F. Vollmer, Leipzig 1913.
Simek R., Altnordische Kosmographie. Studien und Quellen zu Welbild und Welbeschreibung in Norwegen und Island vom 12. bis zum 14. Jahrhundert, Berlin–New York 1990 (Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 4).
Simek R., H. Pálsson, Lexikon der althordischen Literatur, Stuttgart 2007, s. 403–404.
Simek R., Lexikon der germanischen Mythologie, Stuttgart 1995.
Simek R., Skandinavische Mappae Mundi in der europäischen Tradition, [w:] Ein Weltbild vor Columbus. Die Ebstorfer Weltkarte. Interdisziplinäres Colloquium 1988, wyd. H. Kugler, E. Michael, 1991.
Simek R., Snorri als Kosmograph, [w:] Snorri Sturluson. Beiträge zur Werk und Rezeption, Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 18, Berlin–New York 1998, s. 264.
Snorri Sturluson, Heimskringla 1, wyd. B. A.albjarnarson, Reykjavík 1939 s. 14–16.
Srigley M., Dream of Troy. An Interpretation of Gotland Picture Stones of the Late Vendel and Viking Period, Tor 22, 1988/89.
Steinsland G., Det hellige bryllup og norron kongeideologi, Oslo 1991
Strerath-Bolz Ulrike, Sprache und Religion im Prolog der Snorra Edda, [w:] Snorri Sturluson. Beiträge zur Werk und Rezeption, Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 18, Berlin–New York 1998, s. 273.
Sturluson S., Edda, tłum. A. Faulkes, London 1995.
Sturluson S., Edda. Prologue and Gylfaginning, wyd. A. Faulkes, Oxford 1982.
Sturluson S., Ynglinga saga, [w:] idem, Heimskringla, wyd. Bjarni A.albjarnarson, Reykjavík 1941, s. 3–83 (ĺslenzk Fornrit 26).
Sundkvist O., Freyr’s Offspring. Ruler and Religion in Ancient Svea society, Uppsala 2002.
Sveinbjörn Egilsson, Lexicon poeticum antiqua lingua septentrionalis, Hafniae 1860.
Trojumanna saga, 1–5, [w:] Hauksbók, s. 193–197; porównaj z: Trójúmanna saga, wyd. J. Louis-Jensen 1963, s. 1–5.
Trójúmanna saga, wyd. J. Louis-Jensen, Copenhagen 1963, Editiones Arnamagnaeanae, A, 8.
Trójúmanna saga, wyd. J. Sigur.sson, [w:] Annaler for nordisk Oldkyndighed og Historie, 1848, s. 3–100.
Trójúmanna saga. The Dares Phrygius Version, wyd. J. Louis-Jensen, Copenhagen 1981, Editiones Arnamagnaeanae, A, 9)
Veraldar saga, wyd. J. Benediktsson, Kobenhavn 1944.
Wierzbiński S., The Symbolic Significance of Skjöldr and Scyld, [w:] Between, s. 131–149; por. R. Simek, Lexikon, s. 374–375.
Willelmi Malmesbiriensis Monachi, De Gestis Regum Anglorum Libri Quinque, 1, wyd. W. Stubbs, Rerum Britannicarum Medii Aevi Scriptores 90/1, London 1887.
Ynglinga saga 1–2: Snorri Sturluson, Heimskringla, 1, wyd. B. A.albjarnarson, Reykjavík 1939.