Słowa kluczowe
komedia oświeceniowa
polityczna satyra
Stanisław August Poniatowski
polityka i literatura
Jak cytować
Abstrakt
Ignacy Potocki was one of the foremost actors on the Polish political stage during the reign of Stanisław August Poniatowski, particularly during the Great Sejm. Among other things, he was a member of the Commission of National Education. He was also marginally occupied with literature, notably with playwriting. The aim of this paper is to discuss the dramatic oeuvre of Ignacy Potocki and interpret his works in terms of the ideological message they contain.
Bibliografia
AGAD, 335: Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 215; 221; 273, 1 i 2; 278.
Gliński A., Zbiór wierszy zaczęty w roku 1788 roku, Biblioteka Jagiellońska, Rękopis 7042.
Bardach J. 1997, Dzieje Sejmu Polskiego, Warszawa.
Baszkiewicz J. 1973, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa.
Bibliografia Literatury Polskiej, Nowy Korbut, 6, 1, 1970, Warszawa.
Bielawski J. 2015, Natręci, oprac. P. Kencki, Pamiętnik Teatralny, 3-4, s. 37-84.
Bohuszewicz P. 2019, Studium lektur „Żywota człowieka poczciwego” jako przyczynek do krytyki konstruktywistycznej teorii interpretacji, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Litteraria Polonica, 2, s. 187-211. DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.53.07
Bończa-Tomaszewski D. 1960, Małżeństwo w rozwodzie, [w:] J. Kott (red.), Komedia obyczajowa warszawska, 2, Warszawa.
Bossuet J.B. 1709, Politique tirée de l’écriture sainte, Paris.
Boureau A. 1998, The Lord’s First Night. The Myth of the Droit de Cuissage, Chicago.
Brzozowski J. 1986, Muzy w poezji polskiej. Dzieje toposu do przełomu romantycznego, Wrocław.
Cegielski T. 1992, Sekrety masonów. Pierwszy stopień wtajemniczenia, Warszawa.
Chodorowski J. 2002, Adam Smith (1723-1790). Życie i dzieło autora „Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”, Wrocław.
Dębska K. 2018, O niewidoczności tłumacza raz jeszcze na przykładzie tłumaczek w Polsce 1697-1763, Przekładaniec, s. 60-81. DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.18.004.9546
Dormus K. 2015, Wątek kształcenia dziewcząt w reformach szkolnych od czasów Komisji Edukacji Narodowej do II wojny światowej, Biuletyn Historii Wychowania, 33, s. 23-39. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2015.33.2
Drozdowski M. 1991, Życie kulturalne i religijność w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego, Warszawa.
Dyboski M. 1957, Sto lat literatury angielskiej, Kraków.
Dygo M. 2013, Czy istniał feudalizm w Europie środkowo-wschodniej w średniowieczu, Kwartalnik Historyczny, 4, s. 667-717. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2013.120.4.01
Gawlas S. 1998, Dlaczego w Polsce nie było feudalizmu lennego?, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 58, s. 667-717.
Gawlik S. 1995, Dziedzictwo pedagogiczne Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, Opole.
Gąssowski J. 1987, Mitologia Celtów, Warszawa.
Głębocki W. 1991, Pałace Warszawy, Warszawa.
Goliński Z. 2002, Krasicki, Warszawa.
Goulemont J.M. 2013, Equality and inequality, [w:] M. Delon (red.), Encyclopedia of the Enlightement, 1, Abingdon-on-Thames, s. 471-476.
Grabski A.F. 1976, Myśl historyczna polskiego oświecenia, Warszawa.
Grześkowiak-Krwawicz A. 2018, Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Toruń. DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5720-5
Grzybowski K. 1968, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa.
Houssaye H. 1874, Histoire d’Alcibiade et de la République Athénienne, Paris.
Howarth W.D. 1971, Droit du seigneur. Fact or fantasy, Journal of European Studies, 4. s. 291-312. DOI: https://doi.org/10.1177/004724417100100401
Jackl J. 1967, Teatr i życie teatralne w gazetach, [w:] J. Kott (red.), Teatr Narodowy 1765-1794, Warszawa.
Janeczek Z. 1992, Ignacy Potocki. Marszałek Wielki Litewski (1750-1809), Katowice.
Janeczek Z. 2005, Polityczna rola marszałka litewskiego Ignacego Potockiego w okresie sejmu wielkiego, Katowice.
Jaroszewski T.S. 1965, Chrystian Piotr Aigner (1756-1841), Warszawa.
Jaroszewski T.S. 1970, Chrystian Piotr Aigner. Architekt warszawskiego klasycyzmu, Warszawa.
Jezierski A., Leszczyńska C. 2003, Historia gospodarcza Polski, Warszawa.
Król-Kaczorowska B. 1967, Budynki teatrów, dekoracje i kostiumy, [w:] J. Kott (red.), Teatr Narodowy 1765-1794, Warszawa.
Kaleta R. 1971, Oświeceni i sentymentalni, Wrocław.
Kaleta R. 1986, Sensacje z dawnych lat, Wrocław.
Kalinka W. 1891, Ostatnie lata Stanisława Augusta. II: Dokumenta do historii drugiego i trzeciego podziału, Kraków.
Kencki P. 2015, Od „Les Fâcheux” do „Natrętów”, Pamiętnik Teatralny, 3-4, s. 7-36.
Klimowicz M. 1973, Cudzoziemszczyzna i rodzimość. Elementy kultury polskiej czasów oświecenia, [w:] Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, Warszawa.
Klimowicz M. 1999, Oświecenie, Warszawa.
Klimowicz M. 1965, Początki teatru stanisławowskiego (1765-1773), Warszawa.
Klossowski P. 1992, Sade. Mój bliźni, przeł. K. Matuszewski, B. Banasiak, Warszawa.
Konopczyński W. 1991, Konfederacja barska, I, Warszawa.
Konopczyński W. 1960, Władysław Roch Gurowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny 9, s. 171-173.
Kosseleck R. 2015, Krytyka i kryzys. Studium patogenezy świata mieszczańskiego, Warszawa.
Kowalewska D. 2009, „Prawdziwy Europejczyk” czy „zarażony cudzoziemszczyzną „kawaler modny”? O niektórych konsekwencjach podróży edukacyjnych w XVIII wieku, [w:] W. Sawrycki, E. Kruszyńska, M. Wróblewski (red.), Edukacja polonistyczna w obliczu przemian kulturowych Europy dawniej i dziś, Toruń, s. 251-263.
Kowalik J. 2001, Maria z Kątskich Potocka (ok. 1720-1768). Przyczynek do życia kulturalnego w Radzyniu w II połowie XVIII wieku, Radzyński Rocznik Humanistyczny, 1, s. 35-46.
Krasicki I. 1954, Pisma wybrane, 1, oprac. Z. Goliński, M. Klimowicz, R. Wołoszyński, red. T. Mikulski, Warszawa.
Krawiec A. 2000, Seksualność w średniowiecznej Polsce, Poznań.
Kuehnelt-Leddihn E. von 2016, Wolność, czy równość, przeł. M. Sielicki, Warszawa.
Kupferman L., Pierrat E. 2013, Le Paris des Francs-Maçons, Paris.
Kwiatkowski M. 1983, Stanisław August. Król-architekt, Wrocław.
Lamentowicz W. 1987, Kapitalizm i reformy społeczne. Studium z teorii państwa, Warszawa. Lepine J. 1950, Gracchus Babeuf, Warszawa.
Lestrigant F. 2013, Proverbes dramatiques de Carmontelle, [w:] Théâtres en liberté du XVIIIe au XXe siècle. Genres nouveaux, scènes marginales? [online]. GeredI [dostęp: 2023-12-16]. Dostępny w Internecie: <http://ceredi.labos.univ-rouen.fr/public/?proverbes-dramatiques-de.html>.
Linde S.B. 1811 i 1860, Słownik języka polskiego, Warszawa-Lwów.
Lipiński T. 1851, Przysłowia i przypowieści, Biblioteka Warszawska, 1, s. 63-64.
Maksimowicz K. 2000, Poezja polityczna a Sejm Czteroletni, Gdańsk.
Meissner A.G. 1789, Alcibiade enfant, Paris.
Michalik B. 1979, Działalność oświatowa Ignacego Potockiego, Wrocław
Michalski J. 1984, Historia sejmu polskiego. Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, Warszawa.
Michalski J. 1973, Sarmatyzm a europeizacja Polski w XVIII w., [w:] Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, Warszawa, s. 113-168.
Molęda S. 2005, Kantowska krytyka eudajmonizmu państwowego, [w:] M. Szyszkowska (red.), Filozofia Kanta w XXI wieku, Warszawa.
Monteskiusz 2016, O duchu praw, tł. T. Boy-Żeleński, Kraków.
Morawski K.M. 1911, Ignacy Potocki. 1. 1750-1788, Kraków.
Możdżeń S.I. 2005, Historia wychowania do 1795, Kielce.
Oniszczuk J. 2009, Niektóre filozoficzne uzasadnienia i krytyki instytucji własności, Krytyka Prawa, 1, s. 71-127.
Orgelbrand M. 1861, Słownik języka polskiego, Wilno.
Ostrowski T. 1972, Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane w roku 1782, oprac. R. Kaleta, Wrocław.
Pauszer-Klonowska G. 1984, Piękny Potocki, Warszawa.
Pawłowiczowa J. 1967, Teoria i krytyka, [w:] Teatr Narodowy, Warszawa.
Pavis P. 1998, Słownik terminów teatralnych, wstęp A. Ubersfeld, przeł. S. Swiontek, Wrocław.
Petitfrère C. 1989, Le scandale du „Mariage de Figaro”. Prélude à la Révolution française?, Bruxelles. Pisarze polskiego oświecenia 1994, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, 2, Warszawa.
Polanowska J. 2009, Stanisław Kostka Potocki (1755-1821). Twórczość architekta, amatora, przedstawiciela neoklasycyzmu i nurtu pictoresque, Warszawa.
Ponzetto V. 2017a, Le proverbe dramatique, une voie détournée pour théâtraliser l’irreprésentable? [online]. Fabula-LhT, 19 [dostęp: 2021-12-21]. Dostępny w Internecie: <https://www.fabula.org/lht/19/ponzetto.html>. DOI: https://doi.org/10.58282/lht.1955
Ponzetto V. 2017b, Les Conditions du théâtre: le théâtralisable et le théâtralisé, octobre 2017 Fabula-LhT, 19 [dostęp: 2021-12-21]. Dostępny w Internecie: <http://www.fabula.org/lht/19/ponzetto.html>.
Popiołek B. 2003, Kobiecy świat w czasach Augusta II, Kraków.
Potocki I. 1878, Historia królów elekcyjnych, objaśnienia S. Kunacewicz, Archiwum Wróblewieckie, 3, oprac. W. Tarnowski, Lwów.
Potocki I. 2015, Remarks on Architecture. The Vitruvian tradition in Enlightenment Poland, tłum. i oprac. C.C. Guile, University Park Pensylwania. DOI: https://doi.org/10.5325/j.ctv14gp3h2
Rabowicz E. 1984, Dialogowy pamflet polityczny w Polsce w latach 1767-1775, Pamiętnik Literacki, 2, s. 251-268.
Ratajczakowa D. 1993a, Komedia oświeconych, Warszawa.
Ratajczakowa D. 2023, Przysłowie dramatyczne [online]. Encyklopedia teatru [dostęp: 2023-12-16]. Dostępny w Internecie: <http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/137/przyslowie-dramatycz-ne>.
Ratajczakowa D. 1993b, Świat fredrowskich jednoaktówek, Pamiętnik Literacki, 1, s. 27-51.
Roćko A. 2015, Kontusz i frak. O symbolice stroju w XVIII-wiecznej literaturze polskiej, Warszawa.
Rosner A. 1976, Michał Jerzy Mniszech, [w:] Polski Słownik Biograficzny 21, Warszawa, s. 480-484. Rudnicka J. 1953, Biblioteka Ignacego Potockiego, Wrocław.
Rudnicka J. 1964, Informacja o wierszach Stanisława Kostki Potockiego, Pamiętnik Literacki, 2, s. 481-482.
Rzewuski W. 1962, Natręt, [w:] idem, Komedie i tragedie, Warszawa, s. 191-242. Salmonowicz S. 1985, Fryderyk II, Wrocław.
Sapieha E. 1995, Dom Sapieżyński, 1, Warszawa.
Schramm G. 2010, Szlachta i państwo na przykładzie Brandenburgii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku, tłum. E. Płomińska-Krawiec, [w:] Polska w dziejach Europy środkowo-wschodniej, Poznań, s. 175-197.
Scurr R. 2006, Fatal purity. Robespierre and the French Revolution, New York.
Szczurowski R. 2017, Oświecenie i kontroświecenie czasów Królestwa Polskiego. Polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim, Folia Historica Cracoviensia, 23, 2, s. 405-426. DOI: https://doi.org/10.15633/fhc.2243
Stępkowski A. 2010, Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej. Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, Warszawa.
Szczygielski W. 1973, Jerzy Marcin Lubomirski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, Warszawa, XVIII, s. 58-60.
Szumska K. 2015, Proverbes dramatiques w polskiej dramaturgii XIX wieku, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 4, s. 65-81. DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.30.04
Szyjkowski M. 1921, Dzieje komedii polskiej w zarysie, Kraków.
Śrama M. 2020a, Co wiemy o polskości Śląska?, Pro Fide, Rege et Lege, 2, s. 96-120.
Śrama M. 2020, „Zaczął nieborak kurs od Polityki, Nie zgruntowany pierw Reguł Logiki”. Ksiądz Karol Surowiecki – moralista i przeciwnik oświecenia, Pro Fide, Rege et Lege, 1, s. 79-95.
Śrama M. 2019, Uwięziony mason, Natan Mędrzec i Inkowie, czyli Rzecz o sztuce pewnego niemieckiego barona w kontekście oświeceniowej idei tolerancji, Studia Europaea Gnesnensia, 20, s. 105-121. DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2019.20.5
Tatarkiewicz W. 1958, Historia filozofii, Warszawa.
Teatr Narodowy 1765-1794, 1967, red. J. Kott, Warszawa.
Tokarczyk R. 2010, Współczesne doktryny polityczne, Warszawa.
Triaire D. 2002, Jan Potocki and his Polish milieu, Comparatice Criticism, 24, s. 55-78.
Trotz M.A. 1772, Vollständiges Deutsches und Polnisches Wörter-Buch, Lipsk.
Wasylewski S. 1963, Sprawy ponure. Obrazy z kronik sądowych wieku oświecenia, Kraków.
Węgierski T.K. 1974, Wiersze wybrane, Warszawa.
Wielomski A. 2000, Koncepcje neofeudalne w osiemnastowiecznej Francji, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Prawa. Seria Prawo, 3, s. 75-116.
Wierzbicka-Michalska K. 1977, Teatr w Polsce w XVIII wieku, Warszawa.
Woźnowski W. 1973, Pamflet obyczajowy w czasach Stanisława Augusta, Wrocław. Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1770-1777) 2004, oprac. J. Platt, Wrocław.
Zadrowska J. 1997, Pałac skarbów, Warszawa.
Zahorski A. 1967a, Jan Chrzciciel Komarzewski, [w:] Polski Słownik Biograficzny 13, Wrocław, s. 380-383.
Zahorski A. 1967b, Warszawa w powstaniu kościuszkowskim, Warszawa 1967.
Zaleski B. 1881, Żywot księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, Poznań.
Załęski S. 1889, O masonii w Polsce od roku 1742 do 1822, Kraków.
Zarzycki W. 1998, Książę Marcin Lubomirski 1738-1811. Relacje o jego życiu i burzliwych przygodach w różnych krajach Europy, Warszawa.
Zerling-Konopka A. 2017, Hulaka. Książę Marcin Jerzy Lubomirski, Warszawa.
Zielińska Z. 1979, Piotr Ożarowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, 24, s. 673-678.
Zielińska Z. 1992, Seweryn Rzewuski, [w:] Polski Słownik biograficzny, 33, Wrocław, s. 138-151.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marcin Śrama
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.