Palabras clave
ORDER OF THE HOLY SEPULCHRE
THE DOMINICIANS
MEDIEVAL GNIEZNO
Cómo citar
Resumen
The article presents deliberations on the beginnings of the Holy Cross church in Gniezno. It discusses the basic source in the studies of the temple’s beginnings, namely the document of the Jerusalempatriarch Monachus of 1198. We may assume that the site was created before 1198. An attempt was made to identify the settlement where the church was erected, presenting the various views expressed in the literature on the subject. It seems that the temple was built in a village which later became a part of the town of Grzybowo. Another issue is the question concerning the church’s founder. It was a “frater Prelaius”, erroneously identified as the canon of Gnieznoand Wrocław, and subsequently the bishop of the Lubuska province, Przecław. The article also addresses the notion which has appeared in literature, concerning the presence of the Dominicans attached to the temple in the first half of the 13th century. Finally, the article discusses the dedication of the presented sacred building.
Citas
Chłopocka H., Gniezno głównym ośrodkiem polityczno-administracyjnym Wielkopolski do połowy XIII w., [w:] J. Topolski, Dzieje Gniezna, Warszawa 1965, s. 130.
Codex Diplomaticus Silesiae 7, 1, Regesten zur schlesischen Geschichte. Bis zum Jahre 1250, C. Grünhagen (wyd.), Breslau 1884.
De vita et miraculis sancti Iacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum predicatorum. Auctore Stanislao lectore Cracoviensi eiusdem ordinis, L. Ćwikliński (wyd.), [w:] Monumenta Poloniae Historica 4, Lwów 1884, s. 856.
Dziewiątkowski J.A., Analiza onomastyczno-językowa wezwań kościołów i kaplic w archidiecezji gnieźnieńskiej, Toruń 2002.
Gieysztor A., J. Szymański, Patrocinia, [w:] G. Labuda, Z. Stieber, Słownik starożytności słowiańskich 4, Warszawa 1970, s. 45.
Grzelakowa E., Grzybowo, Cierpięgi, Kareja… historia ukryta w nazwach. Toponimia miasta Gniezna oraz gmin Gniezno i Niechanowo, Gniezno 2006.
Karwowski S., Gniezno, odbitka z Rocznika Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego 19, 1892, s. 246.
Katalog zabytków sztuki w Polsce 5, 3, Warszawa 1963, s. 69.
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, 1, Poznań 1877, 34.
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 do dni naszych 3, Gniezno 1883
Kozierowski S., Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1934, s. 53.
Łaski J., Liber beneficiorum 1, J. Łukowski (wyd.), J. Korytkowski (oprac.), Gniezno 1880.
Łepkowski J., O zabytkach Kruszwicy, Gniezna i Krakowa, Kraków 1866.
Mikołajczyk G., Początki Gniezna. Studia nad źródłami archeologicznymi, Warszawa–Poznań 1972.
Nakielski S., Miechovia sive promptuarium antiquitatum monasterii miechoviensis, Kraków 1634.
Nitecki P., Biskupi kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
Pest Cz. i in. (red.), Rocznik Archidiecezji Gnieźnieńskiej 1997, Gniezno 1997.
Pęckowski Z., Miechów. Studia z dziejów miasta i ziemi miechowickiej do roku 1914, Kraków 1967.
Podręczna encyklopedya kościelna 27–28, Warszawa 1912.
Raczyński E., Wspomnienia Wielkopolski to jest Województw Poznańskiego, Kaliskiego i Gnieźnieńskiego 2, Poznań 1843.
Rajman J., Średniowieczne patrocinia krakowskie, Kraków 2002.
Rutkowski H., Zajęcie Kujaw przez Mieszka Starego, [w:] S.K. Kuczyński, Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów 5, Warszawa 1992, s. 113.
Sikora F., Najstarsze dokumenty i dzieje klasztoru bożogrobców w Gnieźnie, Studia Źródłoznawcze 19, 1974, s. 48.
Skibiński S., Dawny kościół Bożogrobców pw. św. Jana Chrzciciela, [w:] Gniezno pierwsza stolica Polski, s. 181.
Skonieczny M., Kościół św. Krzyża w Gnieźnie, Gniezno 1916.
Soroka E., Miasto w murach i przedmieściach w XV wieku (rozwój przestrzenny miasta), [w:] Gniezno pierwsza stolica Polski, miasto świętego Wojciecha, Gniezno 1995, s. 166.
Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2006.
Tobiasz M., Bożogrobcy w Miechowie (w 800-lecie sprowadzenia zakonu do Polski), Nasza Przeszłość 17, 1963, s. 52.
Tobiasz M., Bożogrobcy w Miechowie, s. 58; R. Skrzyniarz, Nakielski Samuel, [w:] Encyklopedia Katolicka 13, Lublin 2009, kol. 677–678.
W. Gałka, Ze studiów nad architekturą dawnego kościoła i klasztoru bożogrobców w Gnieźnie, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 15, 1, 1983, s. 109.
Warschauer A., Geschichte der Stadt Gnesen, Posen 1918, s. 18.
Weiss A., Przecław, [w:] Polski Słownik Biograficzny 28, Wrocław i in. 1984–1985, s. 676.
Wędzki A., Rozwój Gniezna w późnym średniowieczu (wiek XIII–XV), [w:] Gniezno pierwsza stolica Polski, s. 32.
Wiesiołowski J., Dominikanie w miastach wielkopolskich w okresie średniowiecza, [w:] J. Kłoczowski, Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972 1, Warszawa 1975, s. 201– 202.
Wiesiołowski J., Klasztory średniowiecznego Poznania, [w:] W. Błaszczyk, Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno-architektonicznych, Warszawa–Poznań 1977, s. 406.