O Holokauście przez doświadczenie - opcje metod nauczania

Abstrakt

Uczestnicy wycieczek z Izraela do Polski konfrontowani są z różnymi celami dydaktycznymi, wyznaczonymi zgodnie z modelem edukacyjnym przyjętym w danej szkole. Modele te zazwyczaj stanowią kombinację aspektów żydowsko-syjonistycznych i uniwersalnych, różniąc się naciskiem, jaki kładzie się na każdy z nich. Niektóre z nich skupiają się na przywódczej roli rabinów podczas Holokaustu, inne na buncie ruchów młodzieżowych. Podejmowane tematy obejmują również życie jednostki w getcie, życie współczesnych Żydów polskich, jak i wiele innych kwestii związanych z różnorodnymi zagadnieniami etycznymi. Zastosowanie zróżnicowanej metodyki nauczania sprawia, że wachlarz modeli jest bardzo szeroki. Jak wynika z literatury przedmiotu, wyróżnić można modele przyjęte przez szkoły państwowe, w ramach których uczestnicy stykają się z Polską i Polakami czy z żołnierzami. Niektóre z wycieczek łączą różne środowiska, np. religijne i świeckie czy uczniów ze szkół państwowych i szkół specjalnych; są grupy studiujące Torę i wyjazdy organizowane przez jednostki samorządowe, przy dużym zróżnicowaniu harmonogramów wycieczek. Niemniej każda z nich zasadza się na elemencie edukacyjnym. Dla niektórych punktem wyjścia jest obowiązujący program nauczania, a wycieczka służy poszerzaniu wiedzy z zakresu historii wymaganej na egzaminach; inne zaś opierają się na nieformalnych programach, które oferują alternatywną problematykę, jak i platformę dydaktyczną skupiającą się na jednym kluczowym zagadnieniu. Z danych ośrodków nauczania o Holokauście wynika, że liczba uczniów biorących udział w takich wycieczka jest niska, ale należy podkreślić, że wiążą się one z wszechstronnym przygotowaniem uczestników, a także tych, którzy nie biorą udziału w wycieczce. Niektóre ze szkół zapewniają własne materiały dydaktyczne, które skupiają się na treściach uznanych przez szkołę za istotne. Z teoretycznych rozważań wynika, że wycieczki do Polski wiążą się z ogromnymi nadziejami Żydów w Izraelu. To, że w ogóle są organizowane, świadczy zarówno o potrzebie społeczeństwa izraelskiego, jak i oczekiwaniach względem tych wycieczek, choć związane są one z odmiennymi perspektywami i punktami widzenia. Okólnik Dyrektora Generalnego ds. Edukacji oraz rozmaite modele zdają się wyrażać nadzieję, że Polska ożywi naszą żydowskość, nasz syjonizm, nasz izraelski charakter oraz nasz humanizm, poczucie oddania bliźniemu etc. Izrael zdecydował się rozpocząć organizację wycieczek, stojąc na progu procesu degradacji, upadku humanizmu. Ministerstwo Edukacji zaprojektowało wycieczki motywowane świadomością etycznego kryzysu oraz z poczucia, że w kulturowym klimacie Izraela zaistniała potrzeba odkrycia swoich korzeni na nowo i znalezienia elementu integrującego. W tym właśnie społeczeństwo izraelskie dostrzega etyczną i społeczną przesłankę wycieczek, a potrzeba ich organizowania spotyka się z ogólną aprobatą. W naszym odczuciu jednak społeczeństwo izraelskie nie do końca właściwie inwestuje swoje fundusze i energię. Edukacja przez doświadczenie, choć niepozbawiona znaczenia, nie może i nie powinna stanowić alternatywy dla formalnego procesu nauczania, rozplanowanego w czasie i kładącego konieczne dydaktyczne podwaliny nauczania niezapośredniczonego.