Abstract
Jerzy Starnawski asserted the existence of the so-called “third generation of modern histori- ans of literature or, more broadly, “modern Polish representatives of the humanities with substan- tial merit in various fields.” He added that he referred to the generation born in the last decades of the nineteenth century, who then attended higher schools in the early twentieth century and be- came professionally active in the interwar years. Starnawski’s argument did not rely on meticulous prosopographic analyses and, apart from that, it was almost exclusively concerned with the scholarly achievement of the individuals he mentioned. This paper aims to verify Starnawski’s opinion based on a case study, i.e. the biography of Stanisław Dedio, a little known figure in the annals of the Polish humanities. The author argues that if Dedio did belong to the aforementioned “third generation of the modern representatives of the humanities”, then an immanent trait of the generation – besides scientific achievement – was deeply patriotic social and political activism, which peaked in the diffi- cult period of building the Second Republic of Poland.
Riferimenti bibliografici
Źródła archiwalne i drukowane
Inwentarz Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL [online]. KUL [dostęp: 2020-09-01]. Dostępny w Internecie: <https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/edition/18446?id=18446&from=pubstats>.
Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1934-1935, Poznań 1934.
Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1935-1936, Poznań 1935.
Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1936-1937, Poznań 1936.
Skład Uniwersytetu i spis wykładów na rok akademicki 1938-1939, Poznań 1938.
Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu za lata szkolne 1929/30, 1930/31, 1931/32, 1932/33, Poznań 1933.
Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu za dziesięciolecie zakładu w niepodległej i wolnej ojczyźnie (1919-1929), Poznań 1930.
Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkol- ny 1901, Kraków 1901.
Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkol- ny 1902, Kraków 1902.
Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkol- ny 1903, Kraków 1903 [online]. PBC [dostęp: 2020-09-21]. Dostępny w Internecie: <https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/515/edition/471/content?ref=desc>.
Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1909, Kraków 1909 [online]. PBC [dostęp: 2020-09-21]. Dostępny w Internecie <https://www.wbc.rzeszow.pl/dlibra/publication/524/edition/480/content?ref=desc>.
Literatura
Banach A.K. 2009, Kariery zawodowe studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego pochodzenia chłop- skiego z lat 1860/1861-1917/1918, Kraków.
Bulzak J.M. 1990/1991, Przeszłość I Gimnazjum i Liceum im. Jana Długosza ukryta w sądeckim archiwum jezuitów, Almanach Sądecki XXIV, 1/2, s. 22-26.
Dedio S. 1927a, O uwzględnianiu prehistorii w kształtowaniu nauczycieli szkół powszechnych, Z Otchłani Wieków 3, 1, s. 9-15.
Dedio S. 1927b, Pochodzenie Żydów w świetle tradycyj zachowanych u pogańskich autorów łacińskich, Prace Komisji Filologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 3 [2.4], s. 389- 424.
Dedio S. 1929, Przeciwnicy Bakchusa, Świt XXVI, 306, s. 195-203.
Dedio S. 1930a, Żydzi na dworach cesarzy rzymskich, Kwartalnik Klasyczny 1-2, s. 141-162.
Dedio S. 1930b, Na Krecie (wycieczka polskich filologów 2-5 kwietnia, 1930 r.), Filomata 19, s. 99- 109.
Dedio S. 1931, Delfy, Filomata 25, s. 403-426.
Dedio S. 1932, Na ruinach Koryntu, Filomata 45, s. 156-163.
Dedio S. 1933a, O uwzględnianiu prehistorii w nauczaniu w szkołach średnich i seminariach nauczy- cielskich, Wiadomości Archeologiczne 12, 1933, s. 15-27.
Dedio S. 1933b, Igrzyska olimpijskie. Opowiadanie na tle igrzysk olimpijskich w r. 476 przed Chr., Lwów 1933, ss. 48.
Dedio S. 1934, Znaczenie studiów humanistycznych dla naszej młodzieży, Filomata 62, 1934, s. 3-8.
Dedio S. 1936, De vinolentia apud Homerum, [w:] Munera philologica Ludovico Cwiklinski bis sena lustra professoria claudenti ab amicis collegis discipulis oblata, Posnaniae, s. 65-73.
Dedio S. 1939, Jak ludy w pijaństwie wolność swą topiły: przykłady z dziejów, Katolicki Związek Abstynentów w Poznaniu, broszura, Poznań, s. 8.
Dziech J. 1950-1951, Ammianus Marcellinus w polskim przekładzie, Sprawozdanie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1, s. 33-34.
Gleb A. 1970, Jubileusz pięćdziesięciolecia Liceum Ogólnokształcącego im. Karola Marcinkowskie- go, Kronika Miasta Poznania XXXVIII, 2, s. 113-120.
Głowacka-Sobiech E. 2018, Upbringing Towards the “Highest” Values in the Activities and Program of “Eleusis” During the Period of National Captivity, Biuletyn Historii Wychowania 38, s. 179-187.
Gurba J. 2005, Straty osobowe archeologii polskiej w czasie II wojny światowej (próba uzupełnień), Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska LX, Sectio F, s. 257-264.
Hahn W. 1959, Bonawentura Czesław Graszyński (zarys życia i twórczości), Meander 14, 4-5, s. 239-242. Historia Błękitnej XIV i Jej Tradycje [online]. Błękitna 14 [dostęp: 2020-09-21]. Dostępny w Internecie: <https://blekitna14.org/archiwum/files/skrypt_historia.pdf>.
Jachowski J. 1978, Harcmistrz Rzeczypospolitej (Tadeusz Strumiłło 1884–1958), [w:] F. Lenort (red.), Byli wśród nas, Poznań, s. 205-218.
Kaczmarek J.E. 1996, Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720- 1958), Poznań.
Kaczmarek J.E. A. Prinke 2020, Żywot długi, pracowity i spełniony. Profesor Józef Kostrzewski (1885-1969) –prehistoryk, patriota, Europejczyk, Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses, 20, Poznań, maszynopis.
Kostrzewski J. 1970, Z mego życia. Pamiętnik, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Kotłowska A. 2010, Poemat o założeniu Uniwersytetu Poznańskiego, Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 20, s. 129–132.
Kowalczyk J. 1970, Polskie Towarzystwo Prehistoryczne w latach 1920-1939, [w:] W . Sarnowska (red.), Polskie Towarzystwo Archeologiczne społeczeństwu, Wrocław-Warszawa-Kraków, s. 17-28.
Kowalski W. 2017, Adam Dedio (1918–1947). Dobry syn, Gdańsk.
Kozłowski M. 2015, Zapomniany poeta grecki – Bonawentura Graszyński (1859-1922), Nowy Filo- mata 19, 1, s. 94-98.
Krasińska I. 2012, Działalność Związku Nauczycieli Abstynentów w latach 1924–1939, [w:] K. Dormus, R. Ślęczka (red.), W kręgu dawnych i współczesnych teorii wychowania. Uczeń – Szkoła – Nauczyciel, Kraków, s. 492-505.
Kwiatek J., Kwiatek A. 2012, Profesor Ryszard Gansiniec jako twórca koncepcji nowoczesnej edukacji humanistycznej, [w:] K. Dormus, R. Ślęczka (red.), W kręgu dawnych i współczesnych teorii wychowania. Uczeń – Szkoła – Nauczyciel, Kraków, s. 71-90.
Leonhard B. 1992, Harcerski słowniczek abstynencki, Kraków.
Lesicki Z., Sowiński G. 1989, Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 1919- 1989, Poznań.
Lesiczka L. 2013, Historia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego [online]. Oddział PTT w Pozna- niu [dostęp: 2020-09-21]. Dostępny w Internecie: <http://www.poznan.ptt.org.pl/historia_ptt.html>.
Lewandowski I. 2001, Wprowadzenie: Ammianus Marcellinus – historyk ginącego świata, w: Dzieje rzymskie. 1, XIV-XXV, Ammianus Marcellinus, przełożył, wstępem i przypisami opatrzył Ignacy Lewandowski, Warszawa, s. 1-9.
Lipoński J. 1974, Sport-literatura-sztuka, Warszawa.
Malinowski J. 2012, Działalność polityczno-społeczna prof. Stefana Dąbrowskiego (1877-1947), Poznań (rozprawa doktorska, Instytut Historii UAM w Poznaniu).
Malinowski J. 2016, Materiały Stefana Dąbrowskiego (1877-1947) (P. III-116), Poznań.
Matysiak J. 2016, Materiały Jana Jachowskiego (1891-1977)-(P.III-69), Archiwum PAN o/Poznań.
Olszewicz B. 1947, Lista strat kultury polskiej (1.IX.1939-1.III.1946), Warszawa.
Połomski Ł. 1990/1991, I Gimnazjum i Liceum im. Jana Długosza w zbiorach Archiwum Narodowe- go w Krakowie oddział w Nowym Sączu, Almanach Sądecki XXIV, 1/2, s. 17-22.
Popiel M. 2005, Kazimierz Wyrzykowski (1868-1935), Skaut. Harcerskie Pismo Odrodzone – w Internecie 2, 9, s. 3-5.
Prinke A. 2014, Poza archeologią. Józefa Kostrzewskiego działalność społeczna, obywatelska i patriotyczna, Fontes Archaeologici Posnanienses 50/1, s. 169-181.
Przeworski S. 1929, rec. „Zestawienie tradycyj o pochodzeniu Żydów, zachowanych w literaturze łacińskiej, i usiłowanie wyjaśnienia ich przy pomocy źródeł wschodnich”, Kwartalnik Klasyczny 3, 1, s. 98.
Sinko T. 1925, Polscy podróżnicy w Grecji i Troi, Kraków. Sinko T. 1928, Bakchus i jego czciciele, Trzeźwość III, 3, s. 69.
Słapek D. 2014, Między sportem a filozofią. O „Wiośnie greckiej” Hanny Malewskiej, [w:] K. Zuchora (red.), Polska myśl olimpijska (1984-2014), Warszawa, s. 117-119.
Słapek D. 2019, Badacze i użytkownicy… Czyli agonistyka antyczna w polskiej refleksji naukowej, [w:] J. Lipiec (red.), Olimpizm polski. Na stulecie Polskiego Komitetu Olimpijskiego, Kraków-Warszawa, s. 181-208.
Starnawski J. 1993, Pokolenie wielkich humanistów polskich, Analecta 2/2, 4, s. 7-28.
Styka J. 1987, Profesor Stanisław Skimina uczony-nauczyciel-człowiek (sprawozdanie z uroczystości pośw.100 rocznicy urodzin), Meander 42, 1, s. 35-42.
Swoboda M. 1963, Stanisław Skimina (1886-1962), Eos 53, 2, s. 237-253. Trojan M. 1995, Ludy i kultury Europy w relacjach Polaków, Wrocław.
Trzeciak S. 1913, Quaestio alcoholica apud Judaeos temporibus Domini Nostri Iesu Christi, ed. II, Petropoli.
Ujda J. 1955, Jan Stahr, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk XIX, 1, (44/45), s. 206-208.
Wikarjak J. 1959-1960, Graszyński Bonawentura Czesław (1859-1922), [w:] Polski Słownik Biogra- ficzny, 8, Wrocław, s. 554-555.