Keywords
landed property
modernisation
agriculture
inter-war Poland
How to Cite
Number of views: 150
Number of downloads: 96
Abstract
Large landownership was one of the main market players in the interwar period. It was a specific enterprise, legally and economically separated. It had its own organisational structure, human, financial and material resources. It carried out production and commercial activities with the aim of making a profit. The number of landowners in Kielce Voivodeship was estimated at 711, and together with their family members they made up a collective five times that number. The landowners were entrepreneurs, who coped with the economic reality with more or less success. The list of landowners was headed by owners of large estates – the Myszkowski, Drucki-Lubecki, Wielopolski, Łubieński, Czartoryski, Radziwiłł, Potocki, Tarnowski and Zamoyski families. However, farms consisting of a single manor, with an area of 180-300 ha, predominated. Apart from a small group of farm owners who wasted their fortune, the landowners were attached to the land and wanted to keep it in good economic condition. Owning a farm entailed responsibility for it. It obliged the owner to manage it properly and not leave it to its fate. My aim is to characterise the activities of landowners as entrepreneurs aiming to improve the economic condition of their property. I have in mind modernisation, which manifested itself in modern technical procedures, mechanisation, selective crop-animal production and the industrialisation of landed estates.
References
APK, AOM – Archiwum Państwowe w Kielcach, Archiwum Ordynacji Myszkowskich, sygn. 845.
APK, OUZ – Archiwum Państwowe w Kielcach, Okręgowy Urząd Ziemski w Kielcach, sygn. 727, 2693, 4298, 4472, 4502, 6615, 6813.
APK, UWK I – Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 19468, 19486.
APK, WBFR – Archiwum Państwowe w Kielcach, Wojewódzkie Biuro ds. Finansowo-Rolnych, sygn. 76; 78: bp. Wniosek adwokata T. Bielskiego pełnomocnika Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego do Sądu Okręgowego w Radomiu.
APR, SPR – Archiwum Państwowe w Radomiu, Starostwo Powiatowe Radomskie, sygn. 5, 9, 10, 11.
APS, Częstocice – Archiwum Państwowe w Starachowicach, Cukrownia „Częstocice”, sygn. 137: bp. Protokół oszacowania majątku Fabryki „Częstocice” z 1926 r.
Dz.U. 1934, No. 94, item 841 – Dziennik Ustaw, Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o konwersji i uporządkowaniu długów rolniczych.
Jerzmanowski (Sulimierski), J. (2003) W starych Kielcach. Kielce: Związek Literatów Polskich. Oficyna Wydawnicza Ston 2.
Kruczkowska, M. (1988) ‘Ziemianie opatowscy o sobie, wojnie i okupacji – po 40 latach’, in Leskiewiczowa, J. (ed.) Ziemiaństwo polskie 1920–1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa: PWN, pp. 316–336.
Nurkowski, K. (2000) Był dwór… Obraz wsi i dworu w świetle pamiętników rodziny Bukowskich z lat 1843–1939. Kielce: U Poety.
Radziwiłł, K.M. ks. (2008) Pamiętniki. Od feudalizmu do socjalizmu. Listy z Majdanka II 1942–IV 1944. Białystok: Studio Wydawnicze Unikat.
Skórzyńska, Z. (1994) Świadectwo czasu minionego. Wspomnienia z dzieciństwa i fragmenty wojennych losów rodziny Radziwiłłów z Sichowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Slaski, J. (1988) ‘Majątek Broniszów i Czarnocin w powiecie pińczowskim i ich właściciele’, in Leskiewiczowa, J. (ed.) Ziemiaństwo polskie 1920–1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa: PWN, pp. 197–236.
Slaski, J. and Thugutt, B. (1988) ‘Losy ziemian powiatu pińczowskiego w okresie okupacji 1939–1945’, in Leskiewiczowa, J. (ed.) Ziemiaństwo polskie 1920–1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa: PWN, pp. 120–198.
Targowski, J. (1997) Wspomnienia. Kraków: CB Andrzej Zasieczny.
Thugutt, B. (1988) ‘Majątek Nagorzany’, in Leskiewiczowa, J. (ed.) Ziemiaństwo polskie 1920–1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa: PWN, pp. 237–250.
Tymowski, J. (1988) ‘Losy ziemian. Majątek Ulesie w powiecie radomszczańskim’, in Leskiewiczowa, J. (ed.) Ziemiaństwo polskie 1920–1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi. Warszawa: PWN, pp. 286–315.
Inspekcja pracy w 1925 r. (1927). Warszawa: Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej.
Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 1924 r. (1925) Warszawa: GUS.
Majcher-Ociesa, E. and Markowski, M.B. (eds) (2014) Spis majątków ziemskich w województwie kieleckim. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Sprawozdanie z działalności Kieleckiej Izby Rolniczej za rok 1933/34 (1934) Kielce: Kielecka Izba Rolnicza.
Sprawozdanie z działalności Kieleckiej Izby Rolniczej za rok 1934/35 (1935) Kielce: Kielecka Izba Rolnicza.
Sprawozdanie z działalności Kieleckiej Izby Rolniczej za rok 1935/36 (1936) Kielce: Kielecka Izba Rolnicza.
Sprawozdanie z działalności Kieleckiej Izby Rolniczej za rok 1936/37 (1937) Kielce: Kielecka Izba Rolnicza.
Sprawozdanie z działalności Kieleckiej Izby Rolniczej za rok 1937/38 z uwzględnieniem 5-letniego okresu (1938) Kielce: Kielecka Izba Rolnicza.
Barciński, F. (1931) Geografia gospodarcza województwa kieleckiego. Kielce: Kielecki Wydział Wojewódzki.
Czuchryta, A. (2008) Przemysł rolno-spożywczy w województwie lubelskim w latach 1918–1939. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Falski, M. (1937) Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Gadecka, K. (2010) ‘Życie codzienne ziemiaństwa w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939) na przykładzie rodziny Broel-Platerów z Białaczowa’, in Gapys, J., Nowak, M. and Pielas, J. (eds) Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, pp. 95–120.
Gałka, B. (1993) ‘Stan majątkowy i sytuacja ekonomiczna ziemian w Polsce lat 1918–1929. Próba analizy’, in Caban, W. (ed.) Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVIII–XX wieku. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, pp. 141–158.
Gałka, B.W. (1997) Ziemianie i ich organizacje w Polsce lat 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Kozaczka, M. (1996) Gospodarka ordynacji rodowych w Polsce 1918–1939. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie.
Kręgiel, T. (1987) ‘Materiały źródłowe do dziejów przemysłu cukrowniczego w województwie kieleckim (1870–1945), przechowywane w Archiwach Państwowych w Pińczowie i Starachowicach’, in Guldon, Z. and Markowski, M.B. (eds) Dzieje Kielecczyzny w historiografii Polski Ludowej. Baza źródłowa. Vol. II. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, pp. 97–101.
Łoś, P.S. (2005) Szkice do portretu ziemian polskich. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Majcher, E. (2010) ‘Zakłady przemysłowe w majątkach ziemskich w województwie kieleckim według danych Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach z 1923 roku’, Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne, 11, pp. 111–131.
Markowski, M.B. (1990) Sfery przemysłowe i ziemiaństwo w województwie kieleckim 1918–1939. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Markowski, M.B. (1993) Obywatele ziemscy w województwie kieleckim 1918–1939. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Nowak, M.K. (2011) Łowiectwo na ziemi pińczowskiej. Karta z dziejów myślistwa polskiego. Cz. I (1815–1945). Wodzisław, Kraków: Agencja Wydawnicza Gestum.
Oettingen, U. (2008) ‘Dobra ziemskie Czarkowy Wielkie w świetle listów Rajmunda Górskiego do Władysława Pusłowskiego (z 1859 roku)’, in Oettingen, U. and Szczepański, J. (eds) Społeczeństwo i gospodarka w regionie świętokrzyskim w XIX i XX wieku. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, pp. 209–219.
Oziębłowski, H. and Przybyszewski, S.M. (1995) Cukrownia „Łubna” 1845–1995. Materiały i szkice do dziejów Cukrowni „Łubna” w Kazimierzy Wielkiej. Kazimierza Wielka: Cukrownia „Łubna”.
PSB (1961) Lepszy, K. (ed.) Polski Słownik Biograficzny. Vol IX: Gross Adolf – Horoch Kalikst. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
PSB (1962–1964) Lepszy, K. (ed.) Polski Słownik Biograficzny. Vol. X: Horoch Mieczysław – Jarosiński Paweł. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
PSB (1986) Roztworowski, E. (ed.) Polski Słownik Biograficzny. Vol. XXIX: Przerębski Samuel – Raduński Edmund. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
PSB (1987) Roztworowski, E. (ed.) Polski Słownik Biograficzny. Vol. XXX: Radwan – Reguła Tadeusz. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
PSB (1988–1989) Roztworowski, E. (ed.) Polski Słownik Biograficzny. Vol. XXXI: Rehbinder Jerzy – Romiszewski Modest. Wrocław, Kraków, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Przeniosło, M. (2008a) ‘Aktywność polityczna i społeczna Wielopolskich z Chrobrza i Potockich z Chrząstowa (informacje w korespondencji rodzinnej z lat 1905–1939)’, in Oettingen, U. and Szczepański, J. (eds) Społeczeństwo i gospodarka w regionie świętokrzyskim w XIX i XX wieku. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, pp. 241–259.
Przeniosło, M. (2008b) ‘Wielopolscy z Chrobrza a społeczności lokalne (w świetle korespondencji rodzinnej z lat 1918–1939)’, in Caban, W., Markowski, M.B. and Przeniosło, M. (eds) Dwór a społeczności lokalne na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, pp. 347–356.
Przeniosło, M. (2010) ‘Rozrywki ziemian w okresie międzywojennym (na przykładzie Wielopolskich z Chrobrza)’, in Gapys, J., Nowak, M. and Pielas, J. (eds) Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, pp. 151–159.
Roszkowski, W. (1986) Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918–1939. Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.
Słabińska, E. (2010) ‘Wkład ziemiaństwa w rozwój przemysłu cukrowniczego w województwie kieleckim w latach 1918–1939’, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku, 7, pp. 221–233. DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.07.14
Tomecki, J. (1976) 150 lat Cukrowni „Częstocice”. Ostrowiec Świętokrzyski: Cukrownia „Częstocice”.
Żarnowski, J. (1999) Polska 1918–1939. Praca – technika – społeczeństwo. Warszawa: Książka i Wiedza.
License
Copyright (c) 2022 Elżbieta Słabińska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.