Some Remarks About the Workers’ Motherhood in the Industrial City of Łódź in the 19th–20th Centuries
PDF

Keywords

Łódź
working class
reproductive rights
discourse
child labour

How to Cite

Śmiechowski, K. (2023). Some Remarks About the Workers’ Motherhood in the Industrial City of Łódź in the 19th–20th Centuries. Studia Historiae Oeconomicae, 41(2), 19–40. https://doi.org/10.14746/sho.2023.41.2.002

Number of views: 136


Number of downloads: 137

Abstract

Łódź, the so-called “Polish Manchester”, was the biggest textile center in the Eastern Europe, which developed in the 19th century and experienced all dramatic changes that happened in Poland during the long 20th century. As the vanguard of modernity, this industrial city was the place when all the pros and cons of the early capitalism appeared in much more dramatic way then elsewhere in Poland. In a result the problem such as workers motherhood and child labor became the real social phenomenon that forced many journalists, medical doctors, factory inspector and political activists to work against them. In this article, the way in which the workers motherhood and child labor was problematized in the discourse of Łódź is analyzed as the struggle with modernity. In author’s opinion, the experience of living in the industrial cities cause that approach to such complicated social problems developed in places like Łódź is less ideological and more empathizing then nationwide one. The specific case of Łódź can be useful in refreshing the Polish debate about modernity.

https://doi.org/10.14746/sho.2023.41.2.002
PDF

References

Baranowska, M. and Fiktus, P. (2022) ‘Dyskurs polityczny i prawny o ustawie z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży’, Czasopismo Prawno-Historyczne, 74(1), pp. 253–278. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2022.1.12

Bołdyrew, A. (2008) Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Bołdyrew, A. (2013) ‘Dziecko w rodzinie robotniczej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Warunki życia i normy wychowania’, Wychowanie w Rodzinie, 7(1), pp. 181–213.

Boy-Żeleński, T. (1930) Piekło kobiet. Warszawa: Wydawnictwo Alfa.

Fijałek, J. and Indulski, J. (1990) Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno-historyczne. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera.

Gawin, M. (2000) ‘Głosy krytyczne w sprawie zarobkowej pracy kobiet 1918–1939 (w świetle publicystyki)’, in Żarnowska, A. and Szwarc, A. (eds) Kobieta i praca. Wiek XIX i XX. Warszawa: Wydawnictwo DiG, pp. 303–316.

Godlewska-Bujok, B. (2015) ‘Ochrona pracy kobiet’, in Dąbrowski, K. and Kwiecień, S. (eds) Ochrona pracy w okresie międzywojennym w Polsce. Studium historyczno-prawne. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, pp. 93–101.

Górecki, W. (2020) ‘Koniec świata prządek’, in Górecki, W. and Józefiak, B. (eds) Łódź. Miasto po przejściach. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, pp. 39–46.

Heinen, J. and Portet, S. (2010) ‘Reproductive Rights in Poland: when politicians fear the wrath of the Church’, Third World Quarterly, 31(6), pp. 1007–1021. DOI: https://doi.org/10.1080/01436597.2010.502735

Hindman, H.D. (ed.) (2009) The World of Child Labor: An Historical and Regional Survey. Armonk–London: M.E. Sharpe.

Jarska, N. (2021) ‘Women’s Work and Men Generational and Class Dimensions of Men’s Resistance to Women’s Paid Employment in State-Socialist Poland (1956–1980)’, Aspasia, 15, pp. 81–98. DOI: https://doi.org/10.3167/asp.2021.150106

Kenney, P. (1997) Rebuilding Poland: workers and communists, 1945–1950. Ithaca–London: Cornell University Press.

Kłuszyński, H. (1932) Regulacja urodzeń. Rzecz o świadomym macierzyństwie. Warszawa: Księgarnia Robotnicza.

Kopeć-Urbanik, A. (2018) Anioł w domu, mrówka w fabryce. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Kozłowski, T. (2011) ‘Inspekcja pracy na ziemiach polskich pod zaborami’, Acta Universitatis Vratislaviensis. Prawo, 313, pp. 67–90.

Krahelska, H. (1927) Łódzki przemysł włókienniczy wobec ustawodawstwa pracy. Warszawa: Księgarnia Robotnicza.

Kryńska, E. (2015) ‘Znikanie miast. Studium przypadku Łodzi’, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 233, pp. 174–185.

Kulczycki, A. (1995) ‘Abortion Policy in Postcommunist Europe: The Conflict in Poland’, Population and Development Review, 21(3), pp. 471–505. DOI: https://doi.org/10.2307/2137747

Kurkowska, M. (1998) ‘“Fabrykantki aniołków”: o problemie aborcji w Polsce w latach 1878–1939’, Arcana, 1, pp. 157–166.

Lesiakowski, K. (2008) Strajki robotnicze w Łodzi 1945–1976. Łódź: Instytut Pamięci Narodowej.

Madejska, M. (2019) ‘Maria Przedborska. Poetka z inspekcji pracy’, Herito, 34, pp. 70-91.

Malarewicz, A. (2015) Nazywam się Wacław Dec. Ambasador wszystkich kobiet. Warszawa: Poligraf.

Mazurek, M. (2010) ‘From Welfare State to Self-Welfare: Everyday Opposition among Female Textile Workers in Łódź, 1971–81’, in Lim, J.-H. and Petrone, K. (eds) Gender Politics and Mass Dictatorship Global Perspectives. Basingstoke: Palgrave Macmillan, pp. 278–300. DOI: https://doi.org/10.1057/9780230283275_14

Michlic, J. (2008) ‘Lodz in the Post-communist Era: In Search of a New Identit.’, in Czaplicka, J., Gelasis, N. and Ruble, B. (eds) Post-communist Cities: New Cultural Reorientations and Identities. Washington: Johns Hopkins University Press, pp. 281–304.

‘Ocena wydarzeń strajkowych w lutym 1971 roku w mieście Łodzi’ (2008) in Malinowska, E. and Tylski, K. (eds) Strajki łódzkie w lutym 1971 roku. Geneza, przebieg i reakcje władz. Warszawa–Łódź: Instytut Pamięci Narodowej, pp. 108–124.

Olejnik, L. (2020) Dekada Solidarności. Łódź w latach 1980–1989. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/8220-126-0

Organiściak, W. (2009) ‘Prawo pracy II Rzeczypospolitej. Szkic do celów dydaktycznych’, Z Dziejów Prawa, 2, pp. 233–257.

Ossowski, P. (2017) Czerwona Michalina. Michalina Tatarkówna-Majkowska. Prządka – działaczka – łodzianka. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn.

Pinchbeck, I. (2004) Women Workers in the Industrial Revolution. London–New York: Routledge.

Piotrowski, W. (1979) ‘Perspektywy rozwoju przemysłu łódzkiego’, in Michowicz, W. (ed.) Wczoraj, dziś i jutro Łodzi. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 305–325.

Piskała, K. (2018) ‘The Interwar: Democratic Politics and Modern City Between Two Wars 1918–1923’, in Zysiak, A., Śmiechowski, K., Piskała, K., Marzec, W., Kaźmierska, K. and Burski J. (eds) From Cotton and Smoke: Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity, 1897–1994. Łódź–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, pp. 101–159.

‘Przemówienie do włókniarek z Łódzkich Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Uniontex”’ (1987) Nauczanie Jana Pawła II, JP2Online, https://jp2online.pl/obiekt/przemowienie-do-wlokniarek-z-lodzkich-zakladow-przemyslu-bawelnianego-%22uniontex%22;T2JqZWN0OjM2Njk=?q=%7B%22filters%22%3A%7B%22set%22%3A%5B%22Q29sbGVjdGlvbjoyNjQ%3D%22%5D,%22phrase%22%3A%22%C5%81%C3%B3d%C5%BA%22%7D%7D. Accessed 26 September 2023.

Rżewski, A. (1931) W walce z trójzaborcami o Polskę niepodległą. Wspomnienia. Łódź: Wydawnictwo Księgarni Łódzkiej ‘Czytaj’.

Schoenaich, W. (1914) Statystyka urodzeń i śmiertelność dzieci wśród ubogiej ludności chrześcijańskiej i żydowskiej w Łodzi. Warszawa: S. Orgelbranda Synowie.

Sierakowska, K. (2013) ‘Rodzina robotnicza w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i pierwszej XX wieku. Ujęcie kulturowe’, in Kuklo, C. (ed.) Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana? Warszawa: Wydawnictwo DiG, pp. 323–341.

Sikorska-Kowalska, M. (2016) ‘Armia nowoczesnych niewolnic. Robotnice w Łodzi przełomu XIX i XX wieku’, in Sikorska-Kowalska, M., Śmiechowski, K. and Fukumoto, K. (eds) Robotnicy Łodzi drugiej połowy XIX wieku. Nowe kierunki badawcze. Łódź: Wydawnictwo UŁ, pp. 49–85.

Stańczak-Wiślicz, K. (2015) ‘Od neomatriarchatu do szpitala-pomnika Matki Polki. Ideologie macierzyństwa w dyskursach władzy i opozycji w Polsce (1945–1989)’, in Hryciuk, R.E. and Korolczuk E. (eds) Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 45–74. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323517177.pp.45-74

Stolińska-Pobralska, N. (2003) ‘Przemysłowa i wielokulturowa Łódź okresu międzywojnia jako środowisko opiekuńcze’, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Pedagogika, 12, pp. 99–105.

Śmiechowski, K. (2014) ‘Searching for the better city: urban discourse during the Revolution of 1905 in the Kingdom of Poland’, Praktyka Teoretyczna, 3(13), pp. 71–96. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.4

Śmiechowski, K. (2020a) Kwestie miejskie. Dyskusja o problemach i przyszłości miast w Królestwie Polskim 1905–1915. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/8220-244-1

Śmiechowski, K. (2020b) ‘Workers and Urban Reform in the Kingdom of Poland 1905–1915’, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 81, pp. 263–288. DOI: https://doi.org/10.12775/RDSG.2020.09

Thompson, K. (1998) Moral Panics. Abingdon: Routledge (Key Ideas).

Titkow, A. (2012) ‘Figura Matki Polki. Próba demitologizacji’, in Hryciuk, R.E. and Korolczuk, E. (eds) Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Warszawa–Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 25–47. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511175.pp.27-48

Wałdoch, J. (2018) ‘Wybory samorządowe w międzywojennej Łodzi w cieniu agresywnej polityki obozu rządzącego’, Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, 21, pp. 211–226.

Włodkowski, L. (1977) Łódź 2000. Warszawa: Książka i Wiedza.

Wolff, J. (2013) ‘Manchester, capital of the nineteenth century’, Journal of Classical Sociology, 13(1), pp. 69–86. DOI: https://doi.org/10.1177/1468795X12461413

Zysiak, A. (2017) ‘Socjalizm jako modernizacja – powojenna historia Polski w perspektywie rewizjonistycznej’, Przegląd Humanistyczny, 61(457), pp. 135–145. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4152

Zysiak, A. (2021) ‘“Good” and “Bad” Workers and the Collapse of the Expected Life Course: The Postwar Working Class in Detroit (USA) and Łódź (Poland), 1940s–1980s’, East European Politics and Societies, 35(1), pp. 3–25. DOI: https://doi.org/10.1177/0888325419891203

Zysiak, A., Śmiechowski, K., Piskała, K., Marzec, W., Kaźmierska, K. and Burski J. (2018) From Cotton and Smoke: Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity 1897–1994. Łódź–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Żarnowska, A. (1997) ‘Working Family at the Kingdom of Poland at the End of the 19th Century’, Polish Population Review, 10: Household and Family on the Polish Territories in Historical Perspective, pp. 50–75. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003418603-15

‘Deklaracja radnych Polskiej Partyi Socyalistycznej (1919) Łodzianin, 3, p. 1–2.

‘Kronika’ (1904) Goniec Łódzki, 105, p. 2.

‘O mieście, w którym żyjemy’ (1960) Odgłosy, 2 (January 17), p. 1–2.

‘Odezwa do inteligencji naszego miasta’ (1905) Goniec Łódzki, 298a, p. 1.

‘Odgłosy proponują’ (1960) Odgłosy, 1 (January 10), p. 1–2.

‘Oporni’ (1889) Głos, 11, p. 134. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(02)10006-7

‘Praca kobiet i dzieci’ (1911) Kurier Łódzki, 48, p. 3–4.

‘Praca społeczna’ (1907) Kurier Warszawski, 240, p. 2.

‘Robotnice i gospodynie’ (1899) Goniec Łódzki, 24, p. 1.

‘Szkoła i fabryka’ (1898), Goniec Łódzki, 57, p. 1.

‘Z tygodnia’(1902) Goniec Łódzki, 224, pp. 4–5. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-99365-7_24

Bikont, A. (1992) ‘Wola boska i skrzypce’, Gazeta Wyborcza, 127 (May 29), p. 9.

Garlikowski, J. (1911) ‘Uszczęśliwienie ludzkości’, Kurier Łódzki, 79, p. 2.

Mackiewicz, J. (1937) ‘Prawica na Bałutach’, Słowo, 53, p. 3.

Niedzielska, M. (1912) ‘Dla dzieci zaniedbanych moralnie’, Nowy Kurier Łódzki, 170, p. 4.

Przedborska, M. (1938) ‘Robotnica łódzka w świetle faktów i wspomnień’, Głos Poranny, 146, p. 14.

Rogowska, E. (2018) ‘Tak rodził się pomnik Matki Polki’, Tygodnik Przegląd, 43, p. 24.

Smoleński, P. (1990) ‘Łódzki Syndrom’, Gazeta Wyborcza, 197 (August 24), p. 8-9.

Tarnowska, Z. (1958a) ‘Piekło kobiet (1): Małżeństwo – Odpowiedzialność Obopólna’, Odgłosy, 1 (March 2), p. 9.

Tarnowska, Z. (1958b) ‘Wszystko dla pań’, Odgłosy, 6 (April 6), p. 5.

Wiśniewski, A. (1888) ‘Przedwczesna radość’, Głos, 43, p. 507.