Abstract
One of the means of help offered by the 19th century charity societies was finding employment for the poorest. Among their beneficiaries were also children, whose work was a substantial contribution to the finances of their families. The age limit in this case was 14 – above that age children from the poor families were sent to work (girls most often to service, and boys – to apprenticeship). Attempts were made to send them to recommended houses or craftsmen. One of the organizations which helped children to find employment was the Polish Ladies Charity Society in Poznan founded in 1845, whose activists conducted detailed interviews of families requesting help. The goal of the text is to analyze the situation of the poor minors who worked in Poznan. The source base for the following research were two Card Indexes: the alphabetic Card Index of proteges of the Polish Ladies Charity Society with Celestyna Działyńska’s hand notes regarding grants, and the Card Index of proteges of the TDDP, which was organized by districts and led by women reporting to Działyńska, auxiliary reports and private notes of the founder of the Society, Celestyna działyńska, were included. In the following qualitative and quantitative methods were used, combined with the case study approach. The members of the Poznań Charitable Societies, which functioned in the Middle of 19th century, not only organized workplaces for the minor, but also took care of their education and wellbeing. They paid special attention to the role of a child in their family and checked the circumstances when a child, if of an appropriate age for employment, didn’t go to work. In the large families, when the oldest children established their own households, the younger children could still work and contribute to the family’s finances.
References
AAP, OA VI 62 – Archiwum Archidiecezjalne Poznań, sygn. OA VI 62: List do Arcybiskupa Leona Przyłuskiego z 19.12.1856.
PAN BK, 7505: Report 1853 – Polska Akademia Nauk (PAN), Biblioteka Kórnicka (BK), sygn. 7505: Sprawozdanie z czynności Towarzystwa Ś. Wincentego a Paulo na czas od 8. Grudnia 1852. do 8. Grudnia 1853 roku, p. 77.
PAN BK, 7505: Report 1855 – PAN, BK, sygn. 7505: Sprawozdanie z czynności Towarzystwa Pań Miłosierdzia Świętego Wincentego a Paulo w Poznaniu na rok 1855, pp. 95–96.
PAN BK, 7505: Report 1856 – PAN, BK, sygn. 7505: Sprawozdanie Towarzystwa Ś. Wincentego à Paulo w. Ks. Poznańskiem z czynności jego Rady Wyższej i Miejscowej oraz Konferencyi Poznańskich na czas od 8. Grudnia 1855 do tegoż święta 1856, czyli na rok 1856, pp. 108–113.
PAN BK, 7507 – PAN, BK, sygn. 7507: Kartoteka podopiecznych Tow. Dobroczynności Dam Polskich w Poznaniu według obwodów.
PAN BK, 7508, 1–22 – PAN, BK, sygn. 7508/1–22: Kartoteka (alfabetyczna) podopiecznych Tow. Dobroczynności Dam Polskich w Poznaniu z notatkami Celestyny Działyńskiej o zapomogach.
‘Dyrekcya towarzystwa ku wspieraniu ubogich w mieście Poznaniu’ (1845) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego, 295, 17 December, pp. 1–2.
‘Obwieszczenie’ (1846) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego, No. 32, 7 February, p. 4.
‘Umiejętności dobroczynności. O udoskonaleniu instytutów dobroczynnych. Pamiętniki praktyczno-teoretyczne hrabiego Rumforda przełożone przez Józefa Zawadzkiego. Pamiętnik I: O zniesieniu żebractwa w Bawaryi i o instytucie dobroczynnym dla ubogich w Monachium’ (1821) Dzieje Dobroczynności Krajowey i Zagraniczney z Wiadomościami ku Wydoskonaleniu jey Służącemi, 2, pp. 613–665.
‘Wiadomości rozmaite’ (1847) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego, No. 100, 1 May, p. 4.
Anderson, E. (2018) ‘Policy Entrepreneurs and the Origins of the Regulatory Welfare State: Child Labor Reform in Nineteenth-Century Europe’, American Sociological Review, 83(1), pp. 173–211. DOI: https://doi.org/10.1177/0003122417753112
Anderson, E. (2021) Agents of Reform: Child Labor and the Origins of the Welfare State. New Jersey: Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.23943/princeton/9780691220895.001.0001
Bołdyrew, A. (2008) Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Chlebowska, A. (2002) Między miłosierdziem a obowiązkiem: publiczna opieka nad ubogimi na Pomorzu w latach 1815–1872 na przykładzie rejencji szczecińskiej i koszalińskiej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Fidler, W. (1937) Historia Miejskiego Komitetu Walki z Żebractwem w Poznaniu, Referat wygłoszony na I. Ogólnopolskim Zjeździe Przeciwżebraczym w Poznaniu 24 do 26 lutego 1937 roku. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa.
Hopkins, E. (1994) Childhood Transformed: Working-class Children in Nineteenth-century England. Manchester: Manchester University Press.
Hopkins, E. (2002) ‘Industrial Change and Life at Work in Birmingham 1850–1914’, Midland History, 27, pp. 112–129. DOI: https://doi.org/10.1179/mdh.2002.27.1.112
Iwańska, M. (2016) ‘Trudne dzieciństwo – o losach dzieci w Łodzi przełomu XIX i XX wieku’, in Kita, J. and Korybut-Marciniak, M. (eds) Świat dziecka, Życie prywatne Polaków w XIX wieku, vol. 5. Łódź–Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, pp. 67–82. DOI: https://doi.org/10.18778/8088-339-0.06
Jaffe, M. (2012) Poznań pod panowaniem pruskim. Baron-Grzesiak, J. (transl.) and Matusik, P. (ed.). Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania.
Kaczyńska, E. (2024) Niechciane, porzucane, naznaczone. Dzieci w modernizującej się Europie (od schyłku XVIII do pocz. XX w.). Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk.
Leś, E. (2000) Od filantropii do pomocniczości. Studium porównawcze rozwoju i działalności organizacji społecznych. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Łuczak, C. (1965) Życie gospodarczo-społeczne w Poznaniu 1815–1918. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Łukasiewicz, D. (2023) ‘Two Models of Child Labour in the Past’, Studia Historiae Oeconomicae, 41(2), pp. 145–164. DOI: https://doi.org/10.14746/sho.2023.41.2.008
Łysakowska-Trzoss, A. (2023) ‘Nędzniczki poznańskie. Kobiety jako beneficjentki Towarzystwa Dobroczynności Dam Polskich w mieście Poznaniu w latach 1845–1853’, Przegląd Archiwalno-Historyczny, 10, pp. 45–60. DOI: https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.23.002.19241
Makowski, K. (1992) Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Matusik, P. (2021) Historia Poznania. Vol. 2. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania.
Mazur, E. (1999) Dobroczynność w Warszawie w XIX wieku. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Osterhammel, J. (2013) Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Papathanassiou, M. (2007) ‘Approaches to the history of child labour in Europe’, Jahrbuch Für Wirtschaftsgeschichte / Economic History Yearbook, 48(2), pp. 231–242. DOI: https://doi.org/10.1524/jbwg.2007.48.2.231
Piotrowska-Marchewa, M. (2004) Nędzarze i filantropi. Problem ubóstwa w polskiej opinii publicznej w latach 1815–1863. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Rowntree, S.B. (1901) Poverty: A Study in Town Life. London: Macmillan.
Shandra, I. and Birova, O. (2023) ‘Labor of Minors in Industrial of Ukrainian Lands (19th – Early 20th Century)’, Studia Historiae Oeconomicae, 41(2), pp. 41–62. DOI: https://doi.org/10.14746/sho.2023.21.2.003
Shave, S.A. (2009) ‘The Dependent Poor? (Re)constructing The Lives of Individuals ‘On the Parish’ in Rural Dorset, 1800–1832’, Rural History, 20, pp. 67–97. DOI: https://doi.org/10.1017/S0956793308002598
Szewczyk, I. (2005) ‘Opieka nad dzieckiem przestępczym na ziemiach polskich w XIX wieku’, Roczniki Nauk Społecznych, 33(2), pp. 85–102.
Śmiechowski, K. (2023) ‘Some Remarks About the Workers’ Motherhood in the Industrial City of Łódź in the 19th–20th Centuries’, Studia Historiae Oeconomicae, 41(2), pp. 19–40. DOI: https://doi.org/10.14746/sho.2023.41.2.002
Urbanik-Kopeć, A. (2019) Instrukcja nadużycia. Służące w XIX-wiecznych polskich domach. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.
Zamoyska, J. (2023) Wspomnienia. Kórnik: Fundacja Zakłady Kórnickie, Grupa Wydawnicza FNCE.
License
Copyright (c) 2024 Agata Karolina Łysakowska-Trzoss
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.