Słowa kluczowe
rezolucja
odmiany języka
dialekty
nauczanie ustne
szkoły wiejskie
dialekty klasy robotniczej
ustawodawstwo socjolingwistyczne
ochrona dialektów
Jak cytować
Abstrakt
W tym roku (2024) przypada 100. rocznica niezwykłej, jednogłośnej rezolucji przyjętej 12 marca przez norweski parlament w sprawie ochrony odmian pierwszego języ- ka, którym posługują się młodzi uczniowie: ich akcentów i dialektów, odmian, z którymi dorastali w swoich domach i lokalnych społecznościach. Zgodnie z tą rezolucją ani nauczyciele, ani władze szkolne nie miały prawa kwestionować prawa uczniów do używania ich własnej odmiany języka – i do nauczania, w miarę możliwości, w tej samej odmianie.
Rezolucja ta jest ważna dla zrozumienia, w jaki sposób doszło do powszechnego stosowania popularnych dialektów w dzisiejszej Norwegii: począwszy od dekretu parlamentarnego z 1878 r. wymagającego stosowania popularnych dialektów w nauczaniu ustnym w szkołach wiejskich. W 1917 r. parlament zdecydował również o przyznaniu takiej samej ochrony dialektom miejskiej klasy robotniczej w szkołach. Tego typu ogólnokrajowe ustawodawstwo socjolingwistyczne nie ma odpowiednika w innych krajach.
Zasada niepodejmowania prób wykorzenienia, a nawet „poprawiania” dialektów dzieci w wieku szkolnym, zarówno na wsi, jak i w miastach, stanowi w znacznym stopniu wyjaśnienie, dlaczego Norwegia wyróżnia się dziś jako kraj prawdopodobnie najczęściej używający dialektów w Europie.
Bibliografia
Haugen, E. (1966). Language conflict and language planning: The case of modern Norwegian. Cambridge, MA: Harvard University Press. [Omsett til norsk av D. Gundersen (1968) Riksspråk og folkemål. Norsk språkpolitikk i det 20. århundre. Oslo: Universitetsforlaget.] DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674498709
Jahr, E. H. (1984). Talemålet i skolen. En studie av drøftinger og bestemmelser om muntlig språkbruk i folkeskolen (fra 1874 til 1925). Oslo: Novus.
Jahr, E. H. (1997). On the use of dialects in Norway. In H. Ramisch & K. Wynne (Eds.), Language in time and space. Studies in honour of Wolfgang Viereck on the occasion of his 60th birthday, 4 September 1997 (Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik – Beiheft 97) (pp. 363–369). Stuttgart: Franz Steiner. [Reprinted in K. Sándor (Ed.), Issues on language cultivation (pp. 75–84). Szeged: Juhász Gyula University Press, 2001.]
Jahr, E. H. (2007). The planning of modern Norwegian as a sociolinguistic experiment – ’from below’. In S. Elspass, N. Langer, J. Scharloth, & W. Vandenbussche (Eds.), Germanic language history ’from below’ (1700–2000) (Studia Linguistica Germanica 86) (pp. 379–403). Berlin – New York: De Gruyter. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110925463.379
Jahr, E. H. (2008). On the reason for dialect maintenance in Norway. Sociolinguistica, 22, 157–170. Jahr, E. H. (2014). Language planning as a sociolinguistic experiment: The case of modern Norwegian. Edinburgh: Edinburgh University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9783484605299.157
Jahr, E. H. (2019). Språkplanlegging og språkstrid. Utsyn over norsk språkhistorie etter 1814 (2nd ed.). Oslo: Novus. (Original work published 2015).
Jahr, E. H., & Janicki, K. (1995). The function of a standard variety – a comparative study of Norwegian and Polish. International Journal of the Sociology of Language, 115, 25–45 DOI: https://doi.org/10.1515/ijsl.1995.115.25
Larsen, A. B. (1907). Kristiania bymål. Vulgærsproget med henblik på den utvungne dagligtale.
Kristiania: Utgit av Bymålslaget i kommission hos Cammermeyers Boghandel. Larsen, A. B., & Stoltz, G. (1912). Bergen bymål. Kristiania: Aschehoug.
Norsk lovtidend (1904, 1907).
Norsk Skoletidende (1911, 1923, 1925).
Skjekkeland, M. (2017). Dialektbruk og språkleg klima i Noreg. Scripta Neophilologica Posnaniensia, XVII (Festschrift for Stanislaw Puppel on the occasion of his 70th birthday), 307–311. DOI: https://doi.org/10.14746/snp.2017.17.21
Stortingstidende (1912, 1914, 1915, 1917, 1924).
Wiggen, G. (1990). Oslo bymål. In E. H. Jahr (Ed.), Den store dialektboka (pp. 179–184). Oslo: Novus.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Ernst Håkon Jahr
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.