Słowa kluczowe
Polish language
linguistic policy
language standardisation
Jak cytować
Abstrakt
Despite the numerous attempts made in the 21st century at gaining linguistic independence, the Silesian ethnolect still enjoys the official status of a dialect. Lack of success in the attempted emancipation should be attributed to the linguistic policy adopted by the Polish authorities and political elites. The attempts at emancipation of the language spoken in Silesia have been subjected to criticism on many levels of the social discourse including the academic level. However, a detailed analysis of the presented arguments is evidence that there are no objective, linguistic premises that questioning promotion of the Silesian ethnolect to the status of a regional language is unsubstantiated.
Bibliografia
Brozović D., 1970, Standardni jezik, Zagreb: Matica hrvatska.
Czesak A., 2008a, Mowa Górnoślązaków – nowe otwarcie?, w: Śląsko godka. Materiały z konferencji ‘Śląsko godka – jeszcze gwara, czy jednak już język’ z 30 czerwca 2008 r., red. J. Tambor, Katowice, Wydawnictwo Gnome, s. 15–30.
Czesak A., 2008b, Różnice językowe w kontekstach politycznych i humanistycznych, „Kultura i polityka. Zeszyty naukowe WSE” 2/3, s. 189–210.
Czesak A., 2015, Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej słowiańszczyzny, Kraków, Księgarnia Akademicka.
Czy śląszczyzna to polszczyzna? 2003, Wywiad z Janem Miodkiem, „Polityka” 30 (2411), 26.07.2003, s. 12, https://archiwum.polityka.pl/art/czy-slaszczyzna-to-polszczyzna,380175.html [1.02.2018].
Dante i inksi, 2014, Poezyjǒ w tumaczyniach Mirosława Syniawy, Kotórz Mały, Silesia Progress.
Drenda J., 2017, Gramatyka gwary górnośląskyj [regiónu katowicko-bytómskygo], Siemianowice Śląskie, Text Partner.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1993, red. K. Polański, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Encyklopedia języka polskiego, 1994, red. S. Urbańczyk, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Gołąb Z., Heinz A., Polański K., 1968, Słownik terminów językoznawczych, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gołąbek E., Kulesza J., Rygiel B., 2013, Sąsiedzi: stereotyp Czecha na podstawie badań społecznych i źródeł internetowych (prace badawcze studentów ATH), „Świat i Słowo” 2 (21), s. 265–271.
Greń Z., 2009, Problematyka językowa w górnośląskich i zaolziańskich dyskusjach internetowych, w: Językowy świat Słowian. Zjawiska, interpretacje, znaki zapytania. Księga jubileuszowa na 70-lecie Profesora Włodzimierza Pianki, red. J. Mindak-Zalewska, I.M. Doliński, Warszawa, s. 75–100.
Greń Z., 2014, Tożsamość śląska: etniczna czy regionalna?, w: Konstrukcje i dekonstrukcje tożsamości. Narracja i pamięć III, red. E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa, s. 251–267.
Hadasz A., 2017, Reklamy po śląsku: światowe koncerny, ale i szkoły i uczelnie zabiegają o Ślązaków, „Dziennik Zachodni”, 23.07.2017, http://www.dziennikzachodni.pl/ wiadomosci/katowice/a/reklamy-po-slasku-swiatowe-koncerny-ale-i-szkoly-czy-uczelnie-zabiegaja-o-slazakow,12296565/ [1.02.2018].
Haugen E., 1980, Dialekt, język, naród, w: Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, przeł. K. Biskupski, Warszawa, Czytelnik, s. 169–194.
Jak Polacy postrzegają swoich sąsiadów, 2015, CBOS. Komunikat z badań nr 124/2015, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_124_15.PDF [1.02.2018].
Jan Miodek: Dyskusja o języku śląskim w piśmie jest żenująca, 2011, Wywiad Teresy Semik z Janem Miodkiem, „Dziennik Zachodni”, 25.03.2012, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/384010,jan-miodek-dyskusja-o-jezyku-slaskim-w-pismie-jest-zenujaca,id,t.html[1.02.2018].
Jaroszewicz H., 2019, Krytyka prób emancypacji śląszczyzny. Płaszczyzna prawno-ustrojowa, społeczno-polityczna i personalna, „Slavica Wratislaviensia” CLXIX, s. 137–166.
Jeden śląski język odbierze Ślązakom ich godkę?, 2011, Wywiad z Heleną Synowiec, „Dziennik Zachodni”, 18.02.2011, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/370293, jeden-slaski-jezyk-odbierze-slazakom-ich godke,id,t.html [1.02.2018].
Kadłubek Z., 2008, Listy z Rzymu, Katowice, Księgarnia św. Jacka.
Kadłubiec D., 2008, Nie wierzę w sztuczny, znormalizowany dialekt śląski, „Śląsk” 11 (157), s. 69.
Kik M., 2015, Filozofjo po ślōnsku. Czyli heft do historje filozofje dziadka Kika, Kotórz Mały, Silesia Progress.
Lubaś W., 2013, Studia socjolingwistyczne, Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Mańczak 1995, Czy istnieje kaszubski język?, „Język Polski” 75, 1, s. 33–41.
Mańczak W., 1996, Problemy językoznawstwa ogólnego, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Mały słownik gwar polskich, 2010, red. J. Wronicz, Kraków, Wydawnictwo Lexis.
Markowski A., 2012, Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw (Opinia zlecona), Biuro Analiz Sejmowych, 01.10.2012, http://orka.sejm.gov.pl/IEKSBAS.nsf/0/C125768C004D7EE7C1257ACA00496714/$file/i2207-12A.htm [1.02.2018].
Michna E., 2014, Odrębność językowa małych grup etnicznych i jej rola w procesach walki o uznanie oraz polityce tożsamości. Analiza porównawcza sytuacji Rusinów Karpackich i Ślązaków, „Studia Humanistyczne AGH” 13/3, s. 115–130.
Miodek J., 2008, …regionalność Śląska z jej językiem stała się wręcz modna, „Śląsk” 11 (157), s. 72.
Miodek J., 2012, Opinia o projekcie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw (Opinia zlecona), Biuro Analiz Sejmowych, 01.10.2012, http://orka.sejm.gov.pl/IEKSBAS.nsf/0/C125768C004D7EE7C1257ACA004967DA/$file/i2207-12A.5.htm [1.02.2018].
Mętrak M., 2017, Gwara? Godka? Język? Śląska tożsamość językowa w mediach elektronicznych, w: Młodzi o języku regionów, red. M. Kresa, Warszawa, s. 97–109.
Momot A., 2016, Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej, „Socjolingwistyka” 30, s. 61–72.
Mowa śląska jest w stanie udźwignąć rzeczy metafizyczne, czy tylko relacje domowo-podwórkowe?, 2011, Wypowiedź Wojciecha Kuczoka, „Polska. Dziennik Zachodni”, 18.01.2011, s. 24.
Musioł J., 2008, Kodyfikacja zuboży tę wspaniałą różnorodność i bogactwo gwary śląskiej, „Śląsk” 11 (157), s. 73.
Mutz S., 2008, Kodyfikatorzy chcą stworzyć – na bazie istniejących dialektów – śląskie esperanto, „Śląsk” 11 (157), s. 73.
Myśliwiec M., 2013, Ślōnskǒ godka – przaśny folklor czy język regionalny?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 3 (15), s. 99–120.
Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, 2004, red. L.M. Nijakowski, Warszawa.
Nawarecki A., 2008, Nad gwarą śląską ciążyła anatema, „Śląsk” 11 (157), s. 74.
Nowakowska-Kempna I., 2008, …uważam stworzenie jednego wspólnego dialektu śląskiego za niemożliwe, „Śląsk” 11 (157), s. 75.
Nowy Testamynt po ślonsku, 2017, Podug Biblji Ks. Jakuba Wujka przełożoł Gabriel Tobor, Radzionków, Wydawnictwo Tobor.
O nauce i języku, 1997, Rozmowa Piotra Żmigrodzkiego z prof. Kazimierzem Polańskim, „Śląsk” 6 (20), s. 37–38.
Oddzielmy gwarę od polityki, 2008, Wywiad z Bogusławem Wyderką, „Nowa Trybuna Opolska”, 29.07.2008, http://www.nto.pl/opinie/art/4094197,prof-wyderka-oddzielmy-gware-od-polityki,id,t.html [1.02.2018].
Pańczyk-Pozdziej M., 2008, Śląska gwara była i jest odmianą polszczyzny, „Śląsk” 11 (157), s. 76.
Po naszymu, 2012, Wywiad Jacka Dziedziny z Marią Pańczyk-Pozdziej, „Gość Niedzielny”, 3 czerwca, s. 36–37.
Podgórska B., Podgórski A, 2008, Uznanie gwary śląskiej z pewnością przyczyni się do konsolidacji Ślązaków, „Śląsk” 11 (157), s. 76.
Sekuła E.A., 2009, Po co Ślązakom potrzebny jest naród? Niebezpieczne związki między autonomią i nacjonalizmem, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Semik T., 2010, Zdrzadełko z Bonanzą, czyli VIPy mówią po śląsku¸ „Dziennik Zachodni”, 10.11.2010, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/334048,zdrzadelko-z-bonanza-czyli-vipy-mowia-po-slasku wideo,id,t.html [1.02.2018].
Siuciak M., 2010, Język śląski – problem terminologiczny czy społeczny?, „Białostockie Archiwum Językowe” 10, s. 267–277.
Siuciak M., 2012, Czy w najbliższym czasie powstanie język śląski?, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 19 (39), s. 31–44.
Skudrzykowa A. i inni, 2001, Gwara śląska – świadectwo kultury, narzędzie komunikacji, Katowice, Śląsk. Wydawnictwo Naukowe.
Stanowisko Rządu wobec obywatelskiego projektu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw (druk nr 27), 2015, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?documentId=ABF5E5114F97107FC1257F5D004546D6[1.02.2018].
Synowiec H., Cząstka-Szymon B., 2008, Każda gwara jest odmianą terytorialną języka ogólnonarodowego, „Śląsk” 11 (157), s. 79–80.
Szmeja M., 2017, Śląsk – bez zmian (?). Ludzie, kultura i społeczność Śląska w perspektywie postkolonialnej, Kraków, Zakład Wydawniczy Nomos.
Szczepańska E., 2013, Wizerunek Czecha w ‘Zrób sobie raj’ czy może kreowanie nowych stereotypów, „Bohemistyka” 4, s. 286–296.
Szołtysek M., 2008, Śląskość czy człowieczeństwo, to nie tylko świat dźwięków, „Śląsk” 11 (157), s. 79.
Ślōnski Kafka, 2016, Tłumaczenie aforyzmów Franza Kafki na śląski – Jerzy Ciurlok, Kraków, Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Tambor J., 2008, Autostereotyp i stereotyp Ślązaka, „Postscriptum Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 1 (1), s. 81–97.
Tambor J., 2009, Propozycje kodyfikacji ortograficznej śląszczyzny, „Socjolingwistyka” 22, s. 83–92.
Tambor J., 2014, Status języka a wola ludu i kodyfikacja. Przypadek śląski, „Forum Lingwistyczne” 1, s. 37–49.
To nie jest język sztuczny, 2013, Wywiad Krzysztofa Karwata z Jolantą Tambor, „Fabryka Silesia” 2 (4), s. 15–18.
Ustawa z dnia 7 października 1997 r. o języku polskim, 1999, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990900999 [1.02.2018].
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, 2005, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20050170141/ U/ D20050141Lj.pdf [1.02.2018].
Wronicz J., 2013, Mowa Ślązaków – gwara, dialekt czy język regionalny (w związku z próbą zmiany statusu prawnego), „LingVaria” 8, 1 (15), s. 173–184.
Wyderka B., 2011, Opinia o poselskim projekcie Ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, a także niektórych innych ustaw (druk nr 3835), Biuro Analiz Sejmowych, 30.04.2011, http://orka.sejm.gov.pl/IEKSBAS.ns/0/C1257806003D0075C12578A100265BC5/$file/i334-11A_.htm [1.02.2018].
Wyderka B., 2014, O rozwoju polskich dialektów, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 21 (41), z. 2, s. 103–113.
Zasada M., 2018, Śląski język regionalny: piąte podejście. Dzisiaj do Sejmu trafi projekt ustawy o śląskim języku regionalnym, „Dziennik Zachodni”, 11.01.2018, https://plus.dziennikzachodni.pl/wiadomosci/a/slaski-jezyk-regionalny-piate-podejscie-dzisiaj-do-sejmu-trafi-projekt-ustawy-o-slaskim-jezyku-regionanym,12837358 [1.02.2018].
Zaręba A., 1987, Literackie języki regionalne w Polsce?, „Język Polski” 68, 2–3, s. 76–86.