Abstract
This article discusses the results of an analysis of the functioning of the psycholinguistic phenomenon of inter-language communication within Slavonic languages. A particular emphasis is put to one of the key elements of this phenomenon, i.e., the dysfunction in and disturbance to the perception of delimitation of distinctive and delimitative functions of phonological features that in the initial stage of the language contact result in an obstruction to the functioning of cognitive mechanisms (responsible for processing the meaning of common or analogous morphemes and lexemes occurring in a linguistic system closely related to the Polish language). The experiments described in the article provided reliable data to determine and document not only the reasons behind the occurrence of these problems in understanding utterances (communiques) in some other Slavonic languages, relatively easy to overcome, but also to indicate the disproportion, commonly perceived, between the productive and receptive competence – with the example of the experiment participants involved in thus embedded glottodidactical process.References
Aleksander Z., Sytuacja edukacyjna kaszubskiego w warunkach dwujęzycznych lub dyglosji (rozważania teoretyczne z aneksem empirycznym), [w:] Edukacja regionalna mniejszości narodowych i etnicznych, red. K. Kossak-Główczewski, Gdańsk 1999.
Arabski J., Przyswajanie języka obcego i pamięć werbalna, Katowice 1996.
Awdiejew A., Habrajska G., Komunikatywizm – paradygmat językoznawstwa XXI wieku, [w:] Paradygmaty filozofii języka, literatury i teorii tekstu, red. A. Kiklewicz, Słupsk 2004.
Carpay J., Cognitive Mastery of Gramma Rules in Foregin Language Learning. Some Experimental Work Based on the Vygotskian Model (MS), 1980.
Dąbrowska A., Dobesz U., Pasieka M., Co warto wiedzieć. Poradnik metodyczny dla nauczycieli języka polskiego jako obcego na Wschodzie, Warszawa 2010.
Demenko G., Analizia cech suprasegmentalnych języka polskiego na potrzeby technologii mowy, Poznań 1999.
Dubisz St., Język polski poza granicami etnicznymi, „Kwartalnik Polonicum” 2007, nr 4, Warszawa.
Dubisz St., Język polski poza granicami etnicznymi, „Kwartalnik Polonicum” 2007, nr 5, Warszawa.
Dzięgiel E., Polszczyzna na Ukrainie, Warszawa 2003.
Friederici A.D., Rueschemeyer S.A., Language Acquisition: biological versus cultural implications for brain structure>>, [w:] Lifespan Development and the Brain. The Perspective of Biocultural Co-constructivism, red. P. B. Baltes, P. A. Reuter-Lorenz, F. Rosler, Cambridge 2006, s. 161–182.
Hofmański W., Język nie-zwykły w przekładzie (na materiale polsko-czeskim), „Slavia Occidentalis” 67 (2010).
Hofmański W., Polszczyzna a Słowianie. Wymowa a perspektywie procesu glottodydaktycznego, [w:] Slavica Iuvenum XII, Ostrawa 2011.
Hofmański W., Slavistické a kognitivní aspekty glottodidaktiky. Český student versus pasti komunikativnosti, [w:] Problematika českého jazyka, literatury a kultury očima mladých doma i ve světě, red. L. Janovec, E. Hájková, I. Gwóźdź-Szewczenko, M. Maciołek, Brno 2010, s. 213–222.
Hofmański W., Transfer ujemny a kompetencja językowa. Język polski w nauczaniu Słowian, „Podteksty. Czasopismo kulturalno-naukowe” 2 (20) / 2010.
Hofmański W., Januszkiewicz M., Zwrot lingwistyczny a postdyscyplinarność, [w:] Nowe zjawiska w języku, tekście i komunikacji III. Kontekst a komunikacja, red. I. Matusiak-Kempa, S. Przybyszewski, Olsztyn 2011, s. 244–253.
Kaczmarski S., Transferencja gramatyczna w dydaktyce języka obcego, Warszawa 1979.
Kmita J., Akwizycja ojczystego języka a świadomość osobowej tożsamości, [w:] Tożsamość a język w perspektywie slawistycznej, red. St. Gajda, Opole 2008, s. 127–131.
Komorowska H., Nauczanie gramatyki języka obcego a interferencja, Warszawa 1969.
Krashen S.D., Principles and Practice in Second Language Acquisition, Oxford 1982.
Krashen S.D., Terre T.D., The Nautral Approach. Language Aquisition in the Classroom, Oxford 1983.
Kurcz I., Psychologia języka i komunikacji, Warszawa 2005.
Kurcz I., Teoria umysłu a kompetencja komunikacyjna, [w:] Via communicandi. Aspekty kompetencji komunikacyjnej, red. B. Sierocka, Wrocław 2005, s. 106–126.
Kusal K., Rosyjsko-polski słownik homonimów międzyjęzykowych, Wrocław 2002.
Langacker R.W., Model dynamiczny oparty na uzusie językowym, [w:] Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003, s. 30–119.
Lipińska E., Seretny A., ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków 2005.
Lipińska E., Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczność, Kraków 2003.
Lotko E., Polština a čeština z hlediska typologického, Olomouc 1981.
Lotko E., Synchronní konfrontacje češtiny a polštiny, Ołomuniec 1997.
Lotko E., Zrádná slova v češtině a polštině, Olomouc 1992.
Lubaś W., Jak język w krajach słowiańskich „utożsamia”/”identyfikuje” narodowość? [w:] Tożsamość a język w perspektywie slawistycznej, red. St. Gajda, Opole 2008, s. 133–149.
Małdżiewa W., Tercium comparationis w konfrontatywnych badaniach składni języków słowiańskich, [w:] Komparacja współczesnych języków słowiańskich, red. St. Gajda, Opole 2000, s. 101– 106.
Maryniakowa I., Gramantyka konfrontatywna rosyjsko-polska, Warszawa 1993.
Nábělková M., Slovenčina a čeština v kontakte: Pokračovanie príbehu, Praha 2008.
Nakoneczny D., Stratyfikacja polskiej i zarazem ogólnosłowiańskiej leksyki pochodzenia prasłowiańskiego na tle zachodniosłowiańskim, „Slavia Occidentalis”, 67 (2010), red. T. Lewaszkiewicz, Poznań 2010, s. 107–126.
Nekvapil J., Sloboda M., Wagner P., Mnohojazyčnost v České republice. Základní informace, Praha 2009.
Nowakowska M.M., Wpływ niektórych interferencji językowych z zakresu składni na nauczanie języka polskiego na podłożu słowackim, [w:] Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z międzynarodowej konferencji stowarzyszenia „Bristol”, red. A. Dąbrowska, Wrocław 2004, s. 211–214.
Nowakowska M.M., Problemy nauczania składni polskiej – szyk głównych składników w wypowiedziach polskich i słowackich, [w:] Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, red. Garncarek P., Warszawa 2005, s. 506–510.
Pianka W., Gramatyka konfrontatywna języków słowiańskich z komentarzami historycznymi, [w:] W. Pianka, E. Tokarz, Gramatyka konfrontatywna języków słowiańskich, t. 1, Katowice 2000, s. 187–216.
Pösingerová K., Nauczanie języka polskiego na polonistyce czeskiej, [w:] Nauczanie języka polskiego i kultury studentów zaawansowanych, red. J. Mazur, Lublin 2000.
Pösingerová K., Problematika negativních transferů při výuce polského jazyka, Praha 2001.
Rehbein J., ten Thije J.D., Verschik A., Lingua Receptiva (LaRa) – Remarks on the Quintessence of Receptive Multilingualism, 2010. http://www.jantenthije.eu/wp-content/uploads/2010/12/IJB2-LaRa-REHBEINetal-quintessence.pdf [1.4.2012]
Rorty R., Introduction: Antirepresentationalism, Ethnocentrism, and Liberalism, [w:] idem, Objectivity, Relativism, and Truth. Philosophical Papers, t. 1, Cambridge 1991.
Rorty. R., Introduction. Metaphilosophical Difficulties of Linguistic Philosophy, [w:] The Linguistic Turn, red. R. Rorty, Chicago 1967.
Siatkowska E., Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1992.
Smith . P.D., Toward a cognitive approach, [w:] Language and the Teacher: a Series in Applied Linguistic, red. R. C. Lugtown, t. 17, New York 1971.
Szulc A., Słownik dydaktyki języków obcych, Warszawa 1997.
Szwabe J., Odbiór komunikatu jako zadanie poznawcze, Poznań 2008.
Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków 2001.
Tabakowska E., Komunikacja – przekład – dydaktyka, Warszawa 2002.
Whorf B.L., Język, myśl i rzeczywistość, przeł. T. Hołówka, Warszawa 1982.
Wiśniewski M., Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, red. 4, Toruń 2001.
Zgółkowie H.T., Jak kształcić sprawność leksykalną?, [w:] Silva rerum. Księga poświęcona Profesorowi Markowi Kornaszewskiemu w 70. rocznicę urodzin. „Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych. Seria Językoznawcza”, Poznań 1999.
Żydek-Bednarczuk U., Bilingwizm w badaniach glottodydaktycznych, społecznych i kulturowych, [w:] Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007, s. 223–237.
Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, red. E. Dąbrowska, W. Kubiński, Kraków 2003.
Badania porównawcze. Dyskusja o metodzie, red. A. Nowicka-Jeżowa, Izabelin 1998.
Czesko-polska pozorna ekwiwalencja językowa, red. T. Z. Orłoś, Kraków 2004.
Czesko-polski słownik zdradliwych wyrazów i pułapek frazeologicznych, red. T. Z. Orłoś, Kraków 2003.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, ed. 3, Wrocław 2003.
Encyklopedia wiedzy o języku polski, red. St. Urbańczyk, M. Kucała, Wrocław 1978.
Encyklopedický slovník češtiny, Praha 2002.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa 2004.
Gramatyka konfrontatywna rosyjsko-polska. Fonetyka i fonologia. Grafia i ortografia, red. I. Dulewicz, Warszawa 1993.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. St. Dubisz, Kraków 1995.
Języki słowiański 1945–1995. Gramatyka – słownictwo – odmiany. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej Opole, 20–22.09.1995, red. St. Gajda, Opole 1995.
Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001.
Komparacja współczesnych języków słowiańskich, red. St. Gajda, Opole 2000.
Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka, fonologia, red. I. Sawicka, Opole 2007.
Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Frazeologia, red. W. Mokijenko, H. Walter, Opole 2008.
Komparacja współczesnych języków słowiańskich. Słowotwórstwo, nominacja, red. I. Ohnheiser, Opole 2003.
Nauczanie dwujęzyczne w Polsce i Europie, red. Z. Dzięgielewska, Warszawa 2008.
Słowiańskie pogranicza językowe, red. K. Handke, Warszawa 1992.
Studia nad współczesnymi językami i literaturami południowo- i zachodniosłowiańskimi, red. W. Lubaś, M. Balowski, Opole 2001.