Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia interdyscyplinarnego charakteru regionalizmu. Autor wskazuje przykłady interdyscyplinarności regionalizmu jako obszaru zainteresowania poznawczego oraz praktyki społecznej. Dlatego przedstawia szereg definicji regionalizmu, które są usytuowane w różnych perspektywach poznawczych, na przykład: antropologii, architektury i urbanistyki, ekonomii i gospodarki regionu, etnografii, historii, języka i literatury regionu, kultury regionu, politologii, socjologii, turystyki i krajoznawstwa. Autor odnosi się również do osobliwego związku, jaki zachodzi po- między zbiorowością a regionem, wskazując na jego zasadnicze cechy, do których zalicza: 1) przywiązanie do regionu (więź terytorialna, więź mentalna); 2) wartości regionu (aksjologia regionalna, symbolika regionu, autorytety regionalne, historia regionu, regionalizmy językowe); 3) kulturę regionalną (obyczaje i zwyczaje regionalne, obrzędowość regionalna, regionalna twórczość artystyczna i naukowa, folklor regionalny, czasopisma regionalistyczne); 4) identyfikację z regionem (świadomość regionalna, tożsamość regionalna); 5) działalność na rzecz regionu (aktywność regionalna, w tym aktywność na polu gospodarczym, która wspiera rozwój regionu).
Bibliografia
Aleksandrowicz S. (1993), Różne pojęcia historii regionalnej i możliwości jej uprawiania, in: Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, ed. K. Handke, Warszawa.
Bardzińska-Boneneberg T., Boneneberg A. (2013), Nurt wernakularny we współczesnych realizacjach polskich architektów, dokument elektroniczny (13.02.2013).
Bogdanowski J. (1981), Architektura krajobrazu, Warszawa–Kraków.
Bourdieu P.,Wacquant L. J. D. (2001), Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Warszawa.
Burszta J. (1974), Kultura ludowa – kultura narodowa, Warszawa.
Cebulak J. (2006/2009), Regionalizm gospodarczy i jego uwarunkowania w województwie podkarpackim, “Rocznik Kolbuszowski”, no. 9.
Chojnicki Z., Czyż T. (1993), Region i regionalizacja w geografii, in: Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów, ed. K. Handke, Warszawa.
Chudziński E. (2007), Regionalizm w mediach. Geneza – przejawy – funkcje, in: Regionalne i lokalne środki przekazu. Kontekst międzynarodowy i krajowy, eds. J. W. Adamowski, K. Wolny-Zmorzyński, Warszawa.
Chudziński E. (2013), Regionalizm – idea – ludzie – instytucje, Warszawa.
Ciemiński R. (1989), Tatczezna, “Pomerania”, no. 3.
Ciołek G. (1984), Regionalizm w budownictwie wiejskim, vol. 1 & 2, Kraków.
Cnoty i instytucje obywatelskie w społeczności lokalnej (2002), eds. M. S. Szczepański, P. Rojek, Tychy.
Czapliński P. (1998), Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976–1996, Kraków.
Czerner A., Nieroba E. (2010), Cenne a niedoceniane. Korzyści z interdyscyplinarnego badania dziedzictwa kulturowego Śląska Opolskiego, in: Deficyty badań śląskoznawczych, eds. M. S. Szczepański, T. Nawrocki, A. Niesporek, Katowice.
Czerwiński T. (2006), Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa.
Dąbrowski S. (1990), Regionalizm z perspektywy historycznej, in: Regionalizm polski (przeszłość i teraźniejszość), ed. A. J. Omelaniuk, Ciechanów.
Dejna K. (1993), Dialekty polskie, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Diagnoza społeczna 2009 (2009), eds. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa.
Dialekt i gwary polskie. Leksykon Omegi (1995), eds. S. Dubisz, H. Karaś, N. Kolis, Warszawa.
Dziki S. (2010), Z dziejów historiografii regionalnej, “Małopolska”, vol. 12.
Elias N. (2003), Zaangażowanie i neutralność, Warszawa.
Encyklopedia języka polskiego (1991), ed. S. Urbańczyk,Wrocław–Warszawa–Kraków.
Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (2006), vol. V, ed. T. Pilch, Warszawa.
Encyklopedia politologii (1999), vol. 1, Zakamycze.
Encyklopedia politologii (2000), vol. 2, eds.W. Skrzydło, M. Chmaj, Zakamycze.
Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelski in actu (2007), eds.W. Bokajło, A. Wiktorska-Święcka, Wrocław.
Fedyszak-Radziejowska B. (2007), Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy? Przykłady na polskich gminach wiejskich, in: Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, eds. T. Kaźmierczak, M. Rymsza, Warszawa.
Gąsior-Niemiec A. (2009), Polskie regiony (1999–2009) – studium z perspektywy socjologii pragmatycznej, part I, Rzeszów–Warszawa.
Giedion S. (1968), Narodziny nowej tradycji, Warszawa.
Gomuła W. (1989), Władza lokalna wobec centrum. Socjologiczne problemy społeczności lokalnych, Rzeszów.
Gorzelak G. (1993), Regionalizm i regionalizacja w Polsce na tle europejskim, in: Czy Polska będzie państwem regionalnym?, eds. G. Gorzelak, B. Jałowiecki, Warszawa.
Górak J. (1994), Regionalne formy architektury drewnianej Lubelszczyzny na tle zagadnień osadniczych, Zamość.
Grad J. (2010), Współczesny sens regionalizmu, “Sensus Historiae”, no. 1.
Greń Z. (2012), Słownictwo religijne w gwarach Śląska Cieszyńskiego, “Poradnik Językowy”, brochure 1.
Greta M. (2003), Euroregiony a integracja europejska. Wnioski dla Polski, Łódź.
Grosse T. G. (2007), Wybrane koncepcje teoretyczne i doświadczenia praktyczne dotyczące rozwoju regionów peryferyjnych, “Studia Regionalne i Lokalne”, no. 1.
Gwary dziś 1. Metodologia badań (2001), ed. J. Sierociuk, Poznań.
Hamm B. (2004), Kapitał społeczny z punktu widzenia socjologicznego, in: Kapitał społeczny, eds. L. Fąckiewicz, A. Rączaszek, Katowice.
Herbst S. (1956), Regionalne badania historyczne w przeszłości i w Polsce Ludowej, “Kwartalnik Historyczny”, no. 4/5.
Interregional and Cross-Border Cooperation in Europe (1994), European Commission, Brussels, Luxembourg.
Jałowiecki B. (1992), Kwestia regionalna, “Studia Socjologiczne”, no. 1–2.
Jałowiecki B., Szczepański M. S., Gorzelak G. (2007), Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej, Tychy.
Jankowski D. (1990), Regionalizm jako ideologia, zasada działania i orientacja poznawcza, “Kaliskie Zeszyty Muzealne”, no. 1.
Keating M. (1998), The New Regionalism In Western Europe. Territorial Restructuring and Political Change, Cheltenham.
Klimczuk A. (2012), Kapitał społeczny ludzi starych na przykładzie mieszkańców miasta Białystok, Lublin.
Kłoskowska A. (1996), Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
Kociszewski A. (2002), Regionalizm mazowiecki, “Studia Regionalne i Lokalne”, no. 1.
Kolbuszewski J. (1993), Literackie oblicza regionalizmu, in: Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów, ed. K. Handke, Warszawa.
Kolbuszewski S. (1933), Regionalizm jako zjawisko literackie, “Dziennik Poznański”, no. 51.
Kosiński W. (1981), Regionalizm, “Architektura”, no. 1.
Kowalczyk R., Czasopiśmiennictwo regionalistyczne w Polsce, Opole 2013.
Kubalska-Sulkiewicz K. (2003), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa.
Kucała M. (1994), Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, Kraków.
Kuczyński J. (1972), Indywidualność i ojczyzna, Warszawa.
Kultura ludowa Wielkopolski (1960), vol. 1, ed. J. Burszta, Poznań.
Kultura ludowa Wielkopolski (1964), vol. 2, ed. J. Burszta, Poznań.
Kurzątkowski M. (1985), Architecture vernaculaire = architektura rodzima?, “Ochrona Zabytków”, no. 1.
Kwaśniewski K. (1993), Elementy teorii regionalizmu, in: Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów, ed. K. Handke, Warszawa.
Kwaśniewski K. (1987), Region kulturowy, in: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, ed. A. Staszczak, Warszawa–Poznań.
Kwaśniewski K. (1986), Regionalizm, Poznań.
Kwiatkowski P. (1984), Ideologia regionalizmu w Polsce międzywojennej, “Kultura i Społeczeństwo”, no. 4.
Kwilecki A. (1992), Region i badania regionalne w perspektywie socjologii, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, no. 2.
Kwilecki A. (1993), Region, regionalizm, regionalizacja (szkic problematyki), in: Regionalizm jako folklor, ruch społeczny i formuła ideologiczno-polityczna, ed. M. Latoszek, Gdańsk.
Lewenstein B. (2010), Między rządzeniem a współrządzeniem, in: Partycypacja spo- łeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, eds. B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec, Warszawa.
Łukowski W. (2002), Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur, Warszawa.
Malikowski K. (1998), Zbiorowości terytorialne, in: Socjologia w Polsce, eds. Z. Krawczyk, K. Z. Sowa, Rzeszów.
Mańkowski Z. (1990), Miejsce historii regionalnej w badaniu dziejów najnowszych (rozszerzone tezy), in: Historia najnowsza jako przedmiot badań i nauczania, ed. J. Maternicki, Warszawa.
Miąskowski J. (1983), Kto się boi lokalnego patriotyzmu, “Pomerania”, no. 4.
Model ustrojowy województwa/regionu w unitarnym państwie demokratycznym (Raport końcowy) (1997), ed. E. Wysocka, Warszawa.
Niebrzydowski W. (2009), Brutalizm w architekturze – geneza kierunku, “Architecturae et Artibus”, no. 1.
Niezabitowski M. (2007), Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego, Katowice.
Nowakowska E. (1980), Kształtowanie się świadomości regionalnej na Pomorzy Szczecińskim, Warszawa–Poznań.
Olechnicka A. (2004), Regiony peryferyjne w gospodarce informacyjnej, Warszawa.
Ossowski S. (1962), O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa.
Piotrowicz A. (1991), Typy regionalizmów leksykalnych, Poznań.
Pisarkiewicz M. (2007), Regionalizm w nauczaniu historii, “Na sieradzkich szlakach”, no. 1.
Piotrowska-Wojaczyk A. (2011), Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej, Poznań.
Polanowski E. (1983), Kształtowanie się świadomości regionalistycznej w drugiej połowie XIX wieku (na przykładzie Kalisza), in: Problemy życia literackiego w Królestwie Polskim 2 połowy XIX wieku. Studia, ed. S. Frybes, Wrocław.
Putnam R. D. (1995), Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Kraków–Warszawa.
Radziewanowski Z. (2005), O niektórych problemach regionalizmu i ekologii w architekturze i urbanistyce, Kraków.
Region i ludzie a historiografia i tożsamość (1999), ed. J. Borzyszkowski, Ciechanów. Region, regionalizm – pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów (1993), ed. K. Handke, Warszawa.
Regionalizm polski w Europie XXI wieku (2007), “Kwartalnik Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych. Polski Uniwersytet Ludowy”, no. 1.
Rychlewska P. (2010), Psychospołeczne więzi z miejscem zamieszkania mieszkańców warszawskiego Młynowa i podwarszawskiego Pomiechówka, “Kultura i Historia”, no. 17.
Rykiel Z. (1993), Typologia ruchów regionalnych w Polsce, in: Region, regionalizm – Pojęcia i rzeczywistość. Zbiór studiów, ed. K. Handke, Warszawa.
Samsonowicz H. (1998), O większej i małej Ojczyźnie, in: Tożsamość narodowa a ruch regionalny w Polsce, eds. A. Kociszewski, A. J. Omelaniuk, K. Orzechowski, Ciechanów.
Skorowski H. (1999), Europa regionu. Regionalizm jako kategoria aksjologiczna, Warszawa.
Skorowski H. (2013), Regionalizm XXI wieku, “Zeszyty Senackie”, no. 13.
Słobodzian B. (2003), Dylematy polityki rozwoju regionalnego Polski, in: Samorząd – Rozwój – Integracja, ed. M. Barański, Katowice.
Sługocki J. (1990), Zagadnienia regionalizmu i tożsamości regionalnej, Bydgoszcz.
Stępień J. (2001), Regionalizm a integracja, “Przegląd Politologiczny”, no. 1–2.
Suchodolski J. (1996), Regionalizm w kształtowaniu formy architektury współczesnej na obszarze Sudetów, Wrocław.
Sulima R. (2001), Głosy tradycji, Warszawa.
Symbolika regionów. Studia etnologiczno-folklorystyczne (1988), ed. D. Simonides, Opole.
Szepietowski M. (2011), Region, “Europa” czy… państwo?, “Cywilizacja”, no. 36.
Szewczyk L. (2010), Na ambonie po śląsku? Kontrowersje wokół głoszenia słowa Bożego w dialektach i gwarach, “Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, vol. 43, brochure 1.
Śliwa P. (2008), Regionalizm w Polsce – agonia czy przebudzenie?, in: WieloPolska regionalna? Regionalizm w Polsce a polityka strukturalna Unii Europejskiej, eds. K. Bondyra, M. S. Szczepański, P. Śliwa, Poznań.
Śliwa P. (2000), Unia Wielkopolan – nowe oblicze regionalizmu, “Wielkopolska”, wydanie specjalne.
Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii (1998), ed. S. Gala, Łódź.
Tomczak A. (1991), Historyczne badania regionalne i ich znaczenie, in: O uprawianiu i znaczeniu historii regionalnej, ed. Cz. Niedzielski, Ciechanów–Toruń.
Trafiałek E. (2004), Ludzie starzy jako kapitał społeczny, in: Kapitał społeczny, eds. L. Frąckiewicz, A. Rączaszek, Katowice.
Troczyński K. (1933), Regionalizm w literaturze, “Dziennik Poznański”, no. 12.
Wojciszke B. (2002), Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa.
Wrzesiński W. (1995), Badania regionalne wobec wyzwań współczesności, in: Regionalizm – tradycja i współczesność, Olsztyn.
Wysocka B. (1981), Regionalizm wielkopolski w II Rzeczypospolitej 1919–1939, Poznań.
Zarycki T. (2009), Peryferie. Nowe ujęcie zależności centro-peryferyjnych, Warszawa.
Ziemilski A. (1976), Człowiek w krajobrazie. Szkice z pogranicza socjologii, Warszawa.
Ziółkowski M. (2006), Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, in: Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. Ludzie – społeczność lokalna – edukacja, ed. K. Szafraniec, Warszawa.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.