Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest krytyczny przegląd orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w obszarze prawa autorskiego i prawa antymonopolowego. Celem podjętych w tym zakresie studiów jest rozpoznanie głównych problemów i przedstawienie kierunków wykładni określających zasady stosowania wspólnotowych reguł konkurencji w obrocie autorskimi dobrami intelektualnymi. W świetle badanego orzecznictwa określenie zasad prawa własności, w tym praw wyłącznych należy do prawa krajowego. TS uznał jednak, że należy rozróżniać pomiędzy istnieniem a wykonywaniem praw wyłącznych, przy czym wykonywanie praw może w „szczególnych okolicznościach” być uznane za nieuzasadnione ograniczenie konkurencji. W artykule odniesiono się do orzeczeń TS mających na celu sprecyzowanie pojęcia: „szczególnych okoliczności”. Następnie zwrócono uwagę, że ograniczenia w zakresie wolnego handlu i konkurencji na rynku wewnętrznym mogą być uzasadnione z uwagi na niezbędne dla rozwoju twórczości, a przy tym ryzykowne inwestycje. Ponadto, TS uznał, że rozwój konkurencji w badanym obszarze wymaga uwzględnienia specyfiki dobra, jakim jest utwór oraz zróżnicowanych uwarunkowań kulturowych i społeczno-gospodarczych określających zasady obrotu dobrami intelektualnymi w każdym z Państw Członkowskich.
Bibliografia
Akty prawne:
Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z dnia 9 września 1886 r., w redakcji sztokholmsko-paryskiej, Dz. U. 1990, Nr 82, poz. 474 - załącznik.
Konwencja UNESCO sporządzona w Paryżu dnia 20października 2005 r w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, Dz. U. 2007, Nr 215, poz. 1585.
Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, Załącznik 1C do Porozumienia, które ustanawiało Światową Organizację Handlu, Dz. U. 1996, Nr 32, poz. 143 - załącznik.
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana, OJC326 z dnia 26.10.2012 r., CELEX: 12012E/TXT.
Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską, z dnia 25 marca 1957 r., Dz. Urz. UE C 2006, Nr 321E, s. 37, Dz. Urz. WE C 325 z dnia 24.12.2002 r.
Dyrektywa Rady WE 93/98 z dnia 29 października 1993 r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych, Dz. Urz. UE L. 1993, Nr 290, poz. 9, Polskie wydanie specjalne: Dz. Urz. UE rozdz. 17, t. 1.
Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjne go, w szczególności handlu elektronicznego, w ramach rynku wewnętrznego, tzw. „Dyrektywa o handlu elektronicznym”, Dz. Urz. UE L 178 z dnia 17.7.2000 r.
Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji określonych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym, Dz. Urz. UE L 167 z dnia 22.06.2001 r.
Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualne, Dz. Urz. UE L 157 z dnia 30.4.2004 r.
Dyrektywa 2010/13/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych, tzw. „Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych” (wersja ujednolicona), Dz. Urz. UE L 95 z dnia 15.4.2010 r.
Dyrektywa 2012/28/EU Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października grudnia 2012 r. w sprawie niektórych dobrowolnych sposobów korzystania z dzieł osieroconych, Dz. Urz. UE L 299/5, eur-lex.europa.eu.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483; sprost. Dz. U. 2001, Nr 28, poz. 319.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. 2006, Nr 90, poz. 631 ze zm.
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:
Wyrok z dnia 8 V I 1971 r. w sprawie Deutsche Grammophon p. Metro, C-78/70.
Wyrok z dnia 25 X 1979 r. w sprawie Greenwich Film Productionp. SACEM, C-22/79.
Wyrok z dnia 18 III 1980 r. w sprawie Procureur du Roip. Debauve, C-52/79.
Wyrok z dnia 11 V II1985 r. w sprawie Cinethequep. FNCF, C-60/84 i C-61/84 (sprawy połączone).
Wyrok z dnia 25I I 1986 r. w sprawie Windsurfing International p. Komisji, C-193/83.
Wyrok z dnia 17 V 1988 r. w sprawie Warner Brothers p. Eric Christiansen, C-158/86.
Wyrok z dnia 5 X 1988 r. w sprawie Volvop. Veng, C-238/87.
Wyrok z dnia 24 I 1989 r. w sprawie Emip. Patricia, C-341/87.
Wyrok z dnia 13 VI 1989 r. w sprawie MPp. Jean Louis Tournier, C-395/87.
Wyrok z dnia 13 VII 1989 r. w sprawie Lucazeau p. SACEM, C-110/88, C-241/88 i C-242/88 (sprawy połączone).
Wyrok z dnia 13 VII 1993 r. w sprawie Phil Collins, C-92/93 i C-326/92 (sprawy połączone).
Wyrok z dnia 6 IV 1995 r. w sprawie Magill, C-241/91 i C-242/91 (sprawy połączone).
Wyrok z dnia 4 XI 1997 r. w sprawie Parfums Christian Diorp. Evora, C-337/95.
Wyrok z dnia 28 VII 1998 r. w sprawie Metronome Musik p. Music Point Hokamp, C-200/96.
Wyrok z dnia 26 XI 1998 r. w sprawie Oscar Bronner, C-7/97.
Wyrok z dnia 19 II 2002 r. w sprawie Komisjap. Irlandii, C-13/00.
Wyrok z dnia 29 IV 2004 r. w sprawie IMS Health p. NDC Health, C-418/0.
Wyrok z dnia 13 IX 2005 r. w sprawie Komisjap. Radzie, C-176/03.
Wyrok z dnia 11 VII 2006 r. w sprawie FENINp. Komisji, C-205/03.
Wyrok dnia 17 IX 2007 r. w sprawie Microsoft p. Komisji, T-201/04.
Wyrok z dnia 11 XII 2008 r. w sprawie Kanal 5 p. Foreningen STIM, C-52/07.
Wyrok z dnia 16 II 2012 r. w sprawie SABAMp. NetlogNV, C-360/10.
Wyrok z dnia 15 III 2012 r. w sprawie SCFp. Marco del Corso, C-135/10.
Wyrok z dnia 15 III 2012 r. w sprawie Phonographic Performance p. Irlandii, C-162/10.
Wyrok z dnia 12 IV 2013 r. w sprawie SIAEp. Komisji, T-433/08.
Wyrok z dnia 12 IV 2013 r. w sprawie Tono p. Komisji, T-434/08.
Wyrok z dnia 12 IV 2013 r. w sprawie Zaiksp. Komisji, T-398/08.
Literatura przedmiotu:
Barta J., Markiewicz R. (red.) (2005), Prawo autorskie. Tom 3. Orzecznictwo i wyjaśnienia, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa.
Błeszyński J. (2009), Prawo autorskie a prawo konkurencji, w: Prawo autorskie a prawo konkurencji, red. K. Lewandowski, WSUS, Poznań.
Bobińska J. (2009), Organizacje zbiorowego zarządzania a pojęcie przedsiębiorcy, w: Prawo autorskie a prawo konkurencji, red. K. Lewandowski, WSUS, Poznań.
Drexl J. (2007), Collecting Societies and Competition Law, www.ip.mpg.de/shared/data/pdf/drexl_-_crmos_and_competition.pdf, 11.11.2014.
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (2013), Opinia w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wielo terytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych na potrzeby ich wykorzystania na internetowym polu eksploatacji na rynku wewnętrznym, COM (2012) 372 final - 2012/0180(C0D), Dz. U. UE C 44 z 15.02.2013 r.
Kępiński M. (2007), Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w: System prawa prywatnego. Prawo autorskie, red. J. Barta, wyd. 2, Beck, INP PAN, tom 13, Warszawa.
Kohutek K., Sieradzka M. (2008), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Wolter Kluwer Business, Warszawa.
Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi na obszarze Wspólnego Rynku, Bruksela 16.04.2004 r., COM (2004) 261 final.
Materna G. (2009), Stosowanie prawa ochrony konkurencji wobec organizacji zbiorowego zarządzania - granice ingerencji organu antymonopolowego, w: Prawo autorskie a prawo konkurencji, red. K. Lewandowski, WSUS, Poznań.
Max Planck Institute for Intellectual Property and Competition Law (2013), Copyright, Competition and Development, Raport, http://www.wipo.int/export/sites/www/ip-competition/en/studies/copyright_competition_development.pdf, 12.10.2014 r.
Mordwiłko J. (2005), Zatwierdzanie tabel stawek wynagrodzeń autorskich przez organizacje zbiorowego zarządzania - analiza prawno-porównawcza, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, nr 5.
Obwieszczenie Komisji Europejskiej w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji, Dz. U. UE C 298 z 9 grudnia 1997.
Oleksiuk I. (2009), Problematyka równoległego stosowania prawa autorskiego i prawa antymonopolowego wobec organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, nr 1.
Oleksiuk I. (2009a), Rozwój wolnej konkurencji w zakresie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Podstawowe problemy, w: Prawo autorskie a prawo konkurencji, red. K. Lewandowski, WSUS, Poznań.
Opinia rzecznika generalnego Poiares Maduro przedstawiona w dniu 14 lipca 2004 r., Zb. Orz. 2004, s. I-11273.
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (2012) w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wielo terytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych na potrzeby ich wykorzystania na internetowym polu eksploatacji na rynku wewnętrznym, COM (2012) 372 final - 2012/0180(æD), Dz. U. C 44 z 15.2.2013.
Pęczalska B. (2007), Ochrona konkurencji, C.H. Beck, Warszawa.
Skibińska E. (2009), Czy organizacja zarządzania prawami autorskimi dysponująca faktyczną pozycją monopolistyczną naruszyła art. 82 TWE?, www.monitorprawniczy.pl, 12 maja 2014.
Skoczny T., Jurkowska A., Mąsik D. (red.) (2009), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, C.H. Beck, Warszawa.
Skoczny T., Jurkowska A. (red.) (2004), Prawo konkurencji Wspólnoty Europejskiej. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w latach 1962-1989, t. 1, Wydawnictwa Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa.
Skoczny T., Jurkowska A. (red.) (2005), Prawo konkurencji Wspólnoty Europejskiej. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w latach 1990-2004, t. 2, Warszawa.
Skubikowski J. (2005), Zbiorowy zarząd prawami autorskimi i pokrewnymi: zakres udzielonego zezwolenia, ustawowa reprezentacja oraz właściwości organizacji zbiorowego zarządzania, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, nr 11.
Stępień E. (2010), Nakazanie udzielenia licencji przymusowej w wyniku nadużywania pozycji dominującej w świetle orzecznictwa wspólnotowego, w: Nowe tendencje w prawie konkurencji, red. E. Piontek, Wolter Kluwer, Warszawa.
Szaciński M. (1999), Swoboda umów w prawie autorskim, „Palestra”, nr 5-6.
Zalecenia Komisji z dnia 27 października 2011 r. w sprawie digitalizacji i udostępnienia w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych, Dz. U. L 283 z 29 października 2011 r.
Licencja
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.