W sprawie niektórych aktualnych aspektów interpretacji tradycji liberalnej w Rosji
Main Article Content
Abstrakt
W artykule rozpatruje się kluczowe momenty transformacji tradycji liberalnej w Rosji w kontekście analizy głównych kierunków ewolucji liberalnego dyskursu ideologicznego oraz kultury liberalnej w Europie i USA. Konieczność tejże analizy wynika przede wszystkim stąd, iż od początku lat 90-tych XX stulecia zachodnie stereotypy liberalne stały się podstawą ideologiczną dla nowej rosyjskiej elity politycznej oraz dominującą tendencją propagandy państwowej. Zarazem często traci się z pola widzenia główny fakt: w wieku XX liberalizm rosyjski uległ dwukrotnej kompromitacji, toteż nadzieje na odrodzenie idei liberalnych w perspektywie krótkookresowej praktycznie nie istnieją. Kryzys tradycji liberalnej zaznaczył się również na Zachodzie. Liberalizm przeżywa tam głęboko znaczące przemiany, posiadające daleko idące następstwa kulturowe i polityczne. W szczególności, w końcu XX i na początku XXI wieku bardziej aktywną rolę w zachodnim dyskursie publicznym zaczęły odgrywać radykalne, neokonserwatywne wersje ideologii, łączące konserwatywny program reform politycznych z silną retoryką libertariańską (neoliberalną), którą kręgi rządzące USA oraz Europą Zachodnią aktywnie wykorzystywały w celu ideologicznego oddziaływania zarówno na elity polityczne Rosji, jak i państw Europy Centralnej i Wschodniej w okresie tzw. aksamitnych rewolucji. Zarazem w końcówce XX wieku coraz jaśniej i wyraźniej na pierwszy plan wysunęły się idee antyliberalne i krytyka antyliberalna, które zawsze rozwijały się równolegle w stosunku do samego liberalizmu i których istnienie niemal nigdy nie uległo przerwaniu.
Downloads
Article Details
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.
Referencje
- Autonomy and the Challenges to Liberalism: New Essays (2005), eds. J. Christman, J. Anderson, Cambridge.
- Beiner R. (1995), What’s the Matter with Liberalism?, Berkeley–Los Angeles–Oxford.
- Berdiaev N. (1990a), Novoje srednevekovje. Razmyshlenije o sud’be Rossii i Evropy [The New Middle Ages. Deliberation on the Fate of Russia and Europe], Moscow [Бердяев Н. (1990а), Новое средневековье, Москва].
- Berdiaev N. A. (1990b), Istoki i smysl russkogo kommunizma [The Beginning and Meaning of the Russian Communism], Moscow [Бердяев Н. А. (1990b), Истоки и смысл русского коммунизма, Москва].
- Beyme K. von. (2001), Politische Theorien in Russland. 1789–1945, Wiesbaden.
- Beyme K. von. (2013), Liberalismus. Theorien des Liberalismus und Radikalismus im Zeitalter der Ideologien. 1789–1945, Wiesbaden.
- Fawcett E. (2014), Liberalism. The Life of an Idea, Princeton.
- Freeden M. (2015), Liberalism. A Very Short Introduction, Oxford.
- Fukuyama F. (1992), The End of History and the Last Man, New York.
- Gradovkij A. D. (1901), Sobranije sochinenij, T. 6 [Works, vol. 6], ed. A. A. Shahmatov, St. Petersburg [Градовский А. Д. (1901), Изд. А. А. Шахматов, Т. 6, Санкт-Петербург].
- Gaus G. (2001), Ideological Dominance through Philosophical Confusion: Liberalism in the Twentieth Century, in: Reassessing Political Ideologies. The Durability of Dissent, ed. M. Freeden, London–New York, pp. 13–34.
- Henderson D. (2001), Anti-liberalism 2000. The Rise of New Millenium Collectivism, London.
- Kahn P. W. (2005), Putting Liberalism in Its Place, Princeton.
- Kavelin K. D. (2013), Gosudarstvo i obschina [State and Community], eds. V. B. Trofimova, O. A. Platonov, Moscow [Кавелин К. Д. (2013), Государство и община, под ред. В. Б. Трофимовой, О. А. Платонова, Москва].
- Liberalism: New Essays on Liberal Themes (2000), eds. J. Narveson, S. Dimock, Dordrecht.
- MacIntyre A. (1988), Whose Justice? Which Rationality?, Notre Dame–Indiana.
- Mannheim K. (1998), Ideology and Utopia: An Introduction to the Sociology of Knowledge, London–Henley.
- Manifesty russkogo liberalizma. Problemy idealizma. Vehi. Iz glubiny (2009) [Manifestos of the Russian Idealism. The Problems of Idealism. Milestones. De Profundis], ed. V. V. Sapov, Moscow [Манифесты русского либерализма. Проблемы идеализма. Вехи. Из глубины, под ред. В. В. Сапова, Москва].
- Mescherskij V. P. (2010), Za velikuju Rossiju. Protiv liberalizma [For the Great Russia. Against Liberalism], eds: Y. V. Klimakov, O. A. Platonov, Moscow [Мещерский В. П. (2010) За великую Россию. Против либерализма, под ред. Ю. В. Климакова, О. А. Платонова, Москва].
- Remarque E. M. (1988), Arc de Triomphe. Roman. Mit einem Nachwort von Tilman Westphalen, Köln.
- Shils E. (1981), Tradition, Chicago.
- Thompson W. (2011), Ideologies in the Age of Extremes: Liberalism, Conservatism, Communism, Fascism 1914–1991, New York.
- Walicki A. (2015). The Flow of Ideas. Russian Thought from the Enlightenment to the Religious-Philosophical Renaissance, Frankfurt am Mein.
- Wolf-Devine C. (2003), The Hegemonic Liberalism of Susan Moller Okin, in: Liberalism at the Crossroads. An Introduction to Contemporary Liberal Political Theory and Its Critics. Second Edition, ed. Chr. Wolfe, Lahnam–Boulder–New York–Oxford, pp. 41–60.