Koncepcja federacyjna polskiego rządu jako forma nowego ładu pokojowego w Europie (1939–1945)
Main Article Content
Abstrakt
W czasie II wojny światowej wyszła z koncepcją integracji Europy Środkowej we współpracy z Czechosłowacją. Polska tradycja wolności i pokojowych unii z sąsiednimi narodami była alternatywą dla niemieckiej i radzieckiej jedności Europy Środkowej na drodze przemocy. Polski plan pokojowej i dobrowolnej integracji państw Europy Środkowej miał im przynieść bezpieczeństwo i rozwój oraz regionalną solidarność i niezależność od wrogich i sojuszniczych mocarstw. Stałe spotkania polskiego rządu w Londynie z ośmioma emigracyjnymi rządami państw okupowanych miały doprowadzić do powstania subregionalnych związków państw. Miały być jednym z filarów pokoju i bezpieczeństwa w Europie obok mocarstw. Sprzeciw ZSRR uniemożliwił realizację polskich planów.
Downloads
Article Details
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.
Referencje
- Artykuł ministra Raczyńskiego (1942), „Dziennik Polski”, 28.12, nr 757.
- Babiński W. (1971), Prasa angielska w sprawach polskich na przełomie lat 1943–1944, „Zeszyty Historyczne” (Paryż), nr 20.
- Bartoszewicz H. (1995), Związek Radziecki wobec federacyjnych koncepcji w Europie Środkowo-Wschodniej 1941–1948, w: Z dziejów prób integracji europejskiej od średniowiecza do współczesności, red. M. Pułaski, Wydawnictwo UJ, Kraków.
- Beneš E. (1942), Praesident der Tschechoslowakischen Republik: Zum Neubau Europas, „Die Zeitung”, 10.06.1942.
- Czernin F. (1943), Austria and Central Europe, „The New Europe and World Reconstruction”, lipiec–sierpień.
- Duraczyński E. (1997), ZSRR wobec projektów konfederacji polsko-czechosłowackiej (1940–1943), „Dzieje Najnowsze”, nr 3.
- Eberhardt P. (2014), Polski panslawizm jako idea geopolityczna, „Przegląd Geopolityczny”, nr 7.
- Exposé premiera S. Mikołajczyka w Radzie Narodowej 27 lipca 1943 (1943), „Dziennik Polski”, 28.07, nr 935.
- Exposé ministra na posiedzeniu Rady Narodowej (1943), „Dziennik Polski”, 14–15.09, nr 976–997.
- Friszke A. (1999), Życie polityczne emigracji, w: Druga Wielka Emigracja 1945–1990, t. 1, „Więż”, Warszawa.
- Grabowski W. (red.), (2008), Protokoły posiedzeń Komitetu dla Spraw Kraju, cz. 1, 1939–1941, IPN, Warszawa.
- Gross F. (2007), Europa powojenna, w: O jedność Europy. Antologia polskiej XX-wiecznej myśli europejskiej, red. S. Łukasiewicz, Biblioteka Jedności Europejskiej, Warszawa.
- Gross F. (1994), Federacje i konfederacje europejskie: rodowód i wizje, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
- Grudziński P. (1980), Przyszłość Europy w koncepcjach Franklina D. Roosevelta (1933–1945), Ossolineum, Wrocław.
- Hejret J. (1941a), Russia and Poland united against Germany, „The Central European Observer”, 8.08.1941, nr 16.
- Hejret J. (1941b), Poland change its government, „The Central European Observer”, 19.09.1941, nr 19.
- Haynes E. (2010), Niespełnione nadzieje. Karta Atlantycka, Jałta, stosunki polsko-amerykańskie i antykomunizm, w: Tajny oręż czy ofiary zimnej wojny? Emigracje polityczne z Europy Środkowej i Wschodniej, red. S. Łukasiewicz, IPN, Lublin–Warszawa.
- Hładkiewicz H. (1994), Polska elita polityczna w Londynie 1945–1972, Wyższa Szkoła Inżynierska, Zielona Góra.
- Kamiński M. K. (2009), Edvard Beneš we współpracy z Kremlem. Polityka zagraniczna władz czechosłowackich na emigracji 1943–1945, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
- Kamiński M. K. (2005), Edvard Beneš kontra generał Władysław Sikorski. Polityka władz czechosłowackich na emigracji wobec rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1943, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
- Kastory A. (2004), Winston Spencer Churchill, Ossolineum, Wrocław.
- Kisielewski T. (1991), Federacja środkowoeuropejska. Pertraktacje polsko-czechosłowackie 1939–1943, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
- Kluczowa pozycja Polski w Europie (1942), „Dziennik Polski”, 12.01, nr 463.
- Kolendo I. T. (2015), Unia polsko-czechosłowacka, projekt z lat 1940–1943. Ukochane dziecko premiera gen. Władysława Sikorskiego, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź.
- Konfederacja środkowoeuropejska (1941), „Dziennik Polski”, 15.11, nr 416.
- Konferencja premierów i ministrów spraw zagranicznych okupowanych państw Europy (1943), „Dziennik Polski”, 29.01, nr 784.
- Koura P. (2007), Polska w czeskiej prasie podziemnej 1939–1945, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
- Lane T., Wolański M. (2009), Poland and european integration. The Ideas and Movements of Polish Exiles in the West, 1939–1991, Palgrave Macmillan, Londyn.
- Lukač P. (2003), Koncepcja federacji środkowoeuropejskiej Milana Hodžy, w: O nowy kształt Europy, red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin.
- Łaptos J. (2012), Europa marzycieli. Wizje i projekty integracyjne środkowoeuropejskiej emigracji politycznej 1940–1956, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
- Łuksiewicz S. (2010), Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940–1971, IPN, Warszawa–Lublin.
- Machcewicz P. (1999), Emigracja w polityce międzynarodowej, w: Druga Wielka Emigracja 1945–1990, t. 2, „Więź”, Warszawa.
- Marszałek A. (2008), Europejska idea integracji międzynarodowej w perspektywie historycznej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
- Masaryk J. (1941), Protiútok svobody, „Čechoslovák”, 8.08.1941, nr 32.
- Mastny V. (1971), The Czechs under nazi rule, The failure of national resistance 1939–1942, Columbia University Press, New York–London.
- Miszewski D. (2017), Obóz narodowy wobec koncepcji federacyjnej w czasie II wojny światowej, „Saeculum Christianum”, t. 24.
- Miszewski D. (2011), ZSRR wobec idei federacyjnej w Europie Środkowo-Wschodniej (1939–1945), „Wrocławski Przegląd Międzynarodowy”, nr 3.
- Mitkiewicz L. (1971), W Najwyższym Sztabie Zachodnich Aliantów 1943–1945, Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, Londyn.
- Němeček J. (2007), Rządy Polski i Czechosłowacji na emigracji – wrogowie czy sojusznicy w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
- Němeček J. (2004), Czechosłowacko-polskie koncepcje federacyjne w okresie drugiej wojny światowej, w: Europa unii i federacji. Idea jedności narodów i państw od średniowiecza do czasów współczesnych, red. K. Ślusarek, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.
- Němeček J. (2000), Edvard Beneš i Władysław Sikorski: spojrzenie ze strony czeskiej, „Dzieje Najnowsze”, t. 32, nr 3.
- O demokrację we współżyciu narodów. Mowa premiera S. Mikołajczyka (1943), „Dziennik Polski”, 13.11, nr 1028.
- Pasierb B. (1994), Marian Seyda i resort planowania politycznego na obczyźnie, 1939–1944, w: Polska – Kresy – Polacy. Studia historyczne, red. S. Ciesielski, T. Kulak, K. Matwijowski, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
- Piotrowski J. (2007), Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz wobec planów federacji polsko-czechosłowackiej, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
- Polacy chcą zgody z Litwinami i Ukraińcami (1943), „Dziennik Polski”, 11.09, nr 974.
- Polish-Czechoslovak confederation: The New Europe (1942), „The Central European Observer”, 6.02, nr 3.
- Polska pragnie totalnego pokoju (1943), „Dziennik Polski”, 29.03, nr 834.
- Pomian J. (1990), Józef Retinger, życie i pamiętniki „szarej eminencji”, Warszawa.
- Ponczek E. (2001), Idea federacji europejskiej w polskiej myśli politycznej (1939–1945), w: Proces integracji Polski z Unią Europejską, red. P. Dobrowolski, M. Stolarczyk, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
- Ponczek E. (1999), Polska myśl o pokoju w latach drugiej wojny światowej (1939–1945), Wydawnictwo UŁ, Łódź.
- Prasa sowiecka o traktacie z Anglią 26 V i porozumieniu z USA z 11.06 (1942), „Dziennik Polski”, 19.06, nr 596.
- Prezydent Beneš o powojennej Europie (1941), „Dziennik Polski”, 12.11, nr 413.
- Przemówienie prezesa Rady Ministrów gen. Sikorskiego w Radzie Narodowej RP dnia 21.04.1942 (1942), „Dziennik Polski”, 24.04, nr 549.
- Raczyński E. (1960), W sojuszniczym Londynie. Dziennik ambasadora Edwarda Raczyńskiego 1939–1945, Londyn.
- Ripka H. (1941a), Problemy Europy Środkowej, „Čechoslovák”, 23.05.1941, nr 21.
- Ripka H. (1941b), Masarykova a Benešova koncepce, „Čechoslovák”, 25.07.1941, nr 30.
- Ripka H. (1941c), Soviet Union and Poland, „The Central European Observer”, 8.08.1941, nr 16.
- Rosja a federacja bałkańska (1943), „Dziennik Polski”, 22.09, nr 983.
- Sadowski J. (2005a), Polscy federaliści i konfederaliści w czasie II wojny światowej, cz. 1, „Studia Europejskie”, nr 3.
- Sadowski J. (2005b), Polscy federaliści i konfederaliści w czasie II wojny światowej, cz. 2, „Studia Europejskie”, nr 4.
- Sielezin J. R. (2004), Idea federacji polsko-czechosłowackiej jako element gry politycznej w latach 1939–1943, w: Europa Środkowo-Wschodnia w polskiej myśli politycznej, red. M. Dymarski, J. Juchnowski, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
- Smetana V. (2007), Konfederacja czechosłowacko-polska a polityka mocarstw, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
- Smogorzewski K. (2001), Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939–1944, oprac. J. Smogorzewska, P. Latawski, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
- Stanisławska S. (red.), (1965), Sprawa polska w czasie drugiej wojny światowej na arenie międzynarodowej: zbiór dokumentów, PWN, Warszawa.
- Št’ovíček I., Valenta J. (red.), (1995), Czechoslovak-Polish Confederation of the Estabilishment of Confederation and Aliance, Publishing House Karolinum: The Institute of History, Academy of Sciences of the Czech Republic, Praha.
- Tarka K. (1998), Konfrontacja czy współpraca? Litwa w polityce rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1945,Wydawnictwo UO, Opole.
- Terry S. M. (1983), Poland’s place in Europe. General Sikorski and the Origin of the Oder-Neisse linie, 1939–1945, Princeton University Press, New Jersey.
- Testament Sikorskiego (1943), „Dziennik Polski”, 1.10, nr 991.
- Urbanowski M. (2003), Człowiek z głębszego podziemia: życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków.
- Utworzenie Związku Bałkańskiego (1942), „Dziennik Polski”, 16.01, nr 467.
- Walczymy o lepszy świat (1942), „Dziennik Polski”, 7.12, nr 741.
- Wandycz P. (2003), O federalizmie i emigracji. Reminiscencje o rzeczach istotnych i błahych, Wydawnictwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
- Wolański M. S. (1996), Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945–1975, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
- Wspólny Dom (1942), „Dziennik Polski”, 24.01, nr 474.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2008), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 8 (grudzień 1944–sierpień 1945), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2003), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 6 (lipiec 1943–kwiecień 1944), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2001), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 5 (wrzesień 1942–lipiec 1943), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1998), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 4, (grudzień 1941–sierpień 1942), Kraków 1998, Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1996), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 3 (czerwiec–grudzień 1941), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1995), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 2 (czerwiec 1940–czerwiec 1941), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
- Zgórniak M. (1995), Koncepcje federacyjne rządu RP w Londynie w czasie II wojny światowej, w: Z dziejów prób integracji europejskiej od średniowiecza do współczesności, M. Pułaski, Wydawnictwo UJ, Kraków.
- Žáček R. (2001), Projekt československo-polské konfederace v letech 1939–1943, Slezsky listav Slezského zemského muzea, Opava.
- Żurawski vel Grajewski R. (2007), Foreign Office wobec stosunków polsko-czechosłowackich (listopad 1940–sierpień 1942), w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.