Słowa kluczowe
federacje regionalne
Europa Środkowa
Jak cytować
Abstrakt
W czasie II wojny światowej wyszła z koncepcją integracji Europy Środkowej we współpracy z Czechosłowacją. Polska tradycja wolności i pokojowych unii z sąsiednimi narodami była alternatywą dla niemieckiej i radzieckiej jedności Europy Środkowej na drodze przemocy. Polski plan pokojowej i dobrowolnej integracji państw Europy Środkowej miał im przynieść bezpieczeństwo i rozwój oraz regionalną solidarność i niezależność od wrogich i sojuszniczych mocarstw. Stałe spotkania polskiego rządu w Londynie z ośmioma emigracyjnymi rządami państw okupowanych miały doprowadzić do powstania subregionalnych związków państw. Miały być jednym z filarów pokoju i bezpieczeństwa w Europie obok mocarstw. Sprzeciw ZSRR uniemożliwił realizację polskich planów.
Bibliografia
Artykuł ministra Raczyńskiego (1942), „Dziennik Polski”, 28.12, nr 757.
Babiński W. (1971), Prasa angielska w sprawach polskich na przełomie lat 1943–1944, „Zeszyty Historyczne” (Paryż), nr 20.
Bartoszewicz H. (1995), Związek Radziecki wobec federacyjnych koncepcji w Europie Środkowo-Wschodniej 1941–1948, w: Z dziejów prób integracji europejskiej od średniowiecza do współczesności, red. M. Pułaski, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Beneš E. (1942), Praesident der Tschechoslowakischen Republik: Zum Neubau Europas, „Die Zeitung”, 10.06.1942.
Czernin F. (1943), Austria and Central Europe, „The New Europe and World Reconstruction”, lipiec–sierpień.
Duraczyński E. (1997), ZSRR wobec projektów konfederacji polsko-czechosłowackiej (1940–1943), „Dzieje Najnowsze”, nr 3.
Eberhardt P. (2014), Polski panslawizm jako idea geopolityczna, „Przegląd Geopolityczny”, nr 7.
Exposé premiera S. Mikołajczyka w Radzie Narodowej 27 lipca 1943 (1943), „Dziennik Polski”, 28.07, nr 935.
Exposé ministra na posiedzeniu Rady Narodowej (1943), „Dziennik Polski”, 14–15.09, nr 976–997.
Friszke A. (1999), Życie polityczne emigracji, w: Druga Wielka Emigracja 1945–1990, t. 1, „Więż”, Warszawa.
Grabowski W. (red.), (2008), Protokoły posiedzeń Komitetu dla Spraw Kraju, cz. 1, 1939–1941, IPN, Warszawa.
Gross F. (2007), Europa powojenna, w: O jedność Europy. Antologia polskiej XX-wiecznej myśli europejskiej, red. S. Łukasiewicz, Biblioteka Jedności Europejskiej, Warszawa.
Gross F. (1994), Federacje i konfederacje europejskie: rodowód i wizje, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Grudziński P. (1980), Przyszłość Europy w koncepcjach Franklina D. Roosevelta (1933–1945), Ossolineum, Wrocław.
Hejret J. (1941a), Russia and Poland united against Germany, „The Central European Observer”, 8.08.1941, nr 16.
Hejret J. (1941b), Poland change its government, „The Central European Observer”, 19.09.1941, nr 19.
Haynes E. (2010), Niespełnione nadzieje. Karta Atlantycka, Jałta, stosunki polsko-amerykańskie i antykomunizm, w: Tajny oręż czy ofiary zimnej wojny? Emigracje polityczne z Europy Środkowej i Wschodniej, red. S. Łukasiewicz, IPN, Lublin–Warszawa.
Hładkiewicz H. (1994), Polska elita polityczna w Londynie 1945–1972, Wyższa Szkoła Inżynierska, Zielona Góra.
Kamiński M. K. (2009), Edvard Beneš we współpracy z Kremlem. Polityka zagraniczna władz czechosłowackich na emigracji 1943–1945, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
Kamiński M. K. (2005), Edvard Beneš kontra generał Władysław Sikorski. Polityka władz czechosłowackich na emigracji wobec rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1943, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
Kastory A. (2004), Winston Spencer Churchill, Ossolineum, Wrocław.
Kisielewski T. (1991), Federacja środkowoeuropejska. Pertraktacje polsko-czechosłowackie 1939–1943, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Kluczowa pozycja Polski w Europie (1942), „Dziennik Polski”, 12.01, nr 463.
Kolendo I. T. (2015), Unia polsko-czechosłowacka, projekt z lat 1940–1943. Ukochane dziecko premiera gen. Władysława Sikorskiego, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź.
Konfederacja środkowoeuropejska (1941), „Dziennik Polski”, 15.11, nr 416.
Konferencja premierów i ministrów spraw zagranicznych okupowanych państw Europy (1943), „Dziennik Polski”, 29.01, nr 784.
Koura P. (2007), Polska w czeskiej prasie podziemnej 1939–1945, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
Lane T., Wolański M. (2009), Poland and european integration. The Ideas and Movements of Polish Exiles in the West, 1939–1991, Palgrave Macmillan, Londyn.
Lukač P. (2003), Koncepcja federacji środkowoeuropejskiej Milana Hodžy, w: O nowy kształt Europy, red. J. Kłoczowski, S. Łukasiewicz, Lublin.
Łaptos J. (2012), Europa marzycieli. Wizje i projekty integracyjne środkowoeuropejskiej emigracji politycznej 1940–1956, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Łuksiewicz S. (2010), Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940–1971, IPN, Warszawa–Lublin.
Machcewicz P. (1999), Emigracja w polityce międzynarodowej, w: Druga Wielka Emigracja 1945–1990, t. 2, „Więź”, Warszawa.
Marszałek A. (2008), Europejska idea integracji międzynarodowej w perspektywie historycznej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Masaryk J. (1941), Protiútok svobody, „Čechoslovák”, 8.08.1941, nr 32.
Mastny V. (1971), The Czechs under nazi rule, The failure of national resistance 1939–1942, Columbia University Press, New York–London.
Miszewski D. (2017), Obóz narodowy wobec koncepcji federacyjnej w czasie II wojny światowej, „Saeculum Christianum”, t. 24.
Miszewski D. (2011), ZSRR wobec idei federacyjnej w Europie Środkowo-Wschodniej (1939–1945), „Wrocławski Przegląd Międzynarodowy”, nr 3.
Mitkiewicz L. (1971), W Najwyższym Sztabie Zachodnich Aliantów 1943–1945, Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, Londyn.
Němeček J. (2007), Rządy Polski i Czechosłowacji na emigracji – wrogowie czy sojusznicy w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
Němeček J. (2004), Czechosłowacko-polskie koncepcje federacyjne w okresie drugiej wojny światowej, w: Europa unii i federacji. Idea jedności narodów i państw od średniowiecza do czasów współczesnych, red. K. Ślusarek, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.
Němeček J. (2000), Edvard Beneš i Władysław Sikorski: spojrzenie ze strony czeskiej, „Dzieje Najnowsze”, t. 32, nr 3.
O demokrację we współżyciu narodów. Mowa premiera S. Mikołajczyka (1943), „Dziennik Polski”, 13.11, nr 1028.
Pasierb B. (1994), Marian Seyda i resort planowania politycznego na obczyźnie, 1939–1944, w: Polska – Kresy – Polacy. Studia historyczne, red. S. Ciesielski, T. Kulak, K. Matwijowski, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Piotrowski J. (2007), Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz wobec planów federacji polsko-czechosłowackiej, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
Polacy chcą zgody z Litwinami i Ukraińcami (1943), „Dziennik Polski”, 11.09, nr 974.
Polish-Czechoslovak confederation: The New Europe (1942), „The Central European Observer”, 6.02, nr 3.
Polska pragnie totalnego pokoju (1943), „Dziennik Polski”, 29.03, nr 834.
Pomian J. (1990), Józef Retinger, życie i pamiętniki „szarej eminencji”, Warszawa.
Ponczek E. (2001), Idea federacji europejskiej w polskiej myśli politycznej (1939–1945), w: Proces integracji Polski z Unią Europejską, red. P. Dobrowolski, M. Stolarczyk, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
Ponczek E. (1999), Polska myśl o pokoju w latach drugiej wojny światowej (1939–1945), Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Prasa sowiecka o traktacie z Anglią 26 V i porozumieniu z USA z 11.06 (1942), „Dziennik Polski”, 19.06, nr 596.
Prezydent Beneš o powojennej Europie (1941), „Dziennik Polski”, 12.11, nr 413.
Przemówienie prezesa Rady Ministrów gen. Sikorskiego w Radzie Narodowej RP dnia 21.04.1942 (1942), „Dziennik Polski”, 24.04, nr 549.
Raczyński E. (1960), W sojuszniczym Londynie. Dziennik ambasadora Edwarda Raczyńskiego 1939–1945, Londyn.
Ripka H. (1941a), Problemy Europy Środkowej, „Čechoslovák”, 23.05.1941, nr 21.
Ripka H. (1941b), Masarykova a Benešova koncepce, „Čechoslovák”, 25.07.1941, nr 30.
Ripka H. (1941c), Soviet Union and Poland, „The Central European Observer”, 8.08.1941, nr 16.
Rosja a federacja bałkańska (1943), „Dziennik Polski”, 22.09, nr 983.
Sadowski J. (2005a), Polscy federaliści i konfederaliści w czasie II wojny światowej, cz. 1, „Studia Europejskie”, nr 3.
Sadowski J. (2005b), Polscy federaliści i konfederaliści w czasie II wojny światowej, cz. 2, „Studia Europejskie”, nr 4.
Sielezin J. R. (2004), Idea federacji polsko-czechosłowackiej jako element gry politycznej w latach 1939–1943, w: Europa Środkowo-Wschodnia w polskiej myśli politycznej, red. M. Dymarski, J. Juchnowski, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Smetana V. (2007), Konfederacja czechosłowacko-polska a polityka mocarstw, w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
Smogorzewski K. (2001), Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939–1944, oprac. J. Smogorzewska, P. Latawski, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Stanisławska S. (red.), (1965), Sprawa polska w czasie drugiej wojny światowej na arenie międzynarodowej: zbiór dokumentów, PWN, Warszawa.
Št’ovíček I., Valenta J. (red.), (1995), Czechoslovak-Polish Confederation of the Estabilishment of Confederation and Aliance, Publishing House Karolinum: The Institute of History, Academy of Sciences of the Czech Republic, Praha.
Tarka K. (1998), Konfrontacja czy współpraca? Litwa w polityce rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1945,Wydawnictwo UO, Opole.
Terry S. M. (1983), Poland’s place in Europe. General Sikorski and the Origin of the Oder-Neisse linie, 1939–1945, Princeton University Press, New Jersey.
Testament Sikorskiego (1943), „Dziennik Polski”, 1.10, nr 991.
Urbanowski M. (2003), Człowiek z głębszego podziemia: życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego, Arcana, Kraków.
Utworzenie Związku Bałkańskiego (1942), „Dziennik Polski”, 16.01, nr 467.
Walczymy o lepszy świat (1942), „Dziennik Polski”, 7.12, nr 741.
Wandycz P. (2003), O federalizmie i emigracji. Reminiscencje o rzeczach istotnych i błahych, Wydawnictwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
Wolański M. S. (1996), Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945–1975, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
Wspólny Dom (1942), „Dziennik Polski”, 24.01, nr 474.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2008), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 8 (grudzień 1944–sierpień 1945), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2003), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 6 (lipiec 1943–kwiecień 1944), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (2001), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 5 (wrzesień 1942–lipiec 1943), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1998), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 4, (grudzień 1941–sierpień 1942), Kraków 1998, Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1996), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 3 (czerwiec–grudzień 1941), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M., Rojek W., Suchcitz A. (red.), (1995), Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, t. 2 (czerwiec 1940–czerwiec 1941), Wydawnictwo „Secesja”, Kraków.
Zgórniak M. (1995), Koncepcje federacyjne rządu RP w Londynie w czasie II wojny światowej, w: Z dziejów prób integracji europejskiej od średniowiecza do współczesności, M. Pułaski, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Žáček R. (2001), Projekt československo-polské konfederace v letech 1939–1943, Slezsky listav Slezského zemského muzea, Opava.
Żurawski vel Grajewski R. (2007), Foreign Office wobec stosunków polsko-czechosłowackich (listopad 1940–sierpień 1942), w: Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–1945–1989, cz. 1, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, IPN, Warszawa.
Licencja