Rocznice katyńskie w latach 1990–2010. Miejsce i funkcje rytuału politycznego w polskiej kulturze pamięci. Komunikat z badań

Article Sidebar

PDF (English)
Opublikowane: wrz 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2020.3.2
Słowa kluczowe:
rytuał polityczny, retoryka rocznicowa, politolingwistyka, rocznica zbrodni katyńskiej

Main Article Content

Sylwia Czubaj-Kuźmin
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-7160-3974

Abstrakt

Głównym celem tekstu jest ukazanie funkcjonalnego wymiaru rytuałów politycznych związanych z obchodami rocznic zbrodni katyńskiej w latach 1990–2010. Dzięki przeprowadzonej metodą semantyczno-pragmatyczną analizie zawartości treści doniesień medialnych towarzyszących obchodom katyńskim, omówione zostały funkcje, które pełnił rytuał katyński w polskiej kulturze pamięci od 1990 do 2010 roku, takie jak funkcja emocjonalna, normatywna, legitymizacyjna, integracyjna, edukacyjna czy performatywna. Ponadto zaaplikowanie teorii traumy kulturowej umożliwiło analizę mitu założycielskiego, wskazywanego przez polityków w trakcie przemówień rocznicowych, wiążącego się z kłamstwem i prawdą o zbrodni katyńskiej. Zauważony w narracji katyńskiej przymus powtarzania, dotyczący walki z zakłamywaniem historii, odniesiony został do traumy spowodowanej damnatio memoriae, związanej z początkami chrześcijaństwa. W kontekście tych spostrzeżeń, w ramach rozważań na temat funkcji performatywnej, przeanalizowane zostało, obecne w dyskursie rocznicowym po katastrofie prezydenckiego samolotu lecącego na obchody 70. rocznicy zbrodni, zjawisko znane jako „drugi Katyń”.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Czubaj-Kuźmin, S. (2020). Rocznice katyńskie w latach 1990–2010. Miejsce i funkcje rytuału politycznego w polskiej kulturze pamięci. Komunikat z badań. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, (3), 21-38. https://doi.org/10.14746/ssp.2020.3.2
Numer
Nr 3 (2020)
Dział
Artykuły

Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.

 

 

Biogram autora

Sylwia Czubaj-Kuźmin, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Sylwia Czubaj-Kuźmin – dr nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, absolwentka studiów magisterskich na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu oraz na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa tamże. W latach 2013–2019 kierownik grantu Narodowego Centrum Nauki zatytułowanego: „Rocznice katyńskie w latach 1990–2010. Miejsce i funkcja rytuału politycznego w polskiej kulturze pamięci”. Główne zainteresowania badawcze: rytuał polityczny, kultura pamięci, pragmalingwistyka i analiza dyskursu.

Referencje

  1. Alexander J. C. (2010), Trauma kulturowa i tożsamość zbiorowa, in: Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, Nomos, Kraków.
  2. Austin J. L. (1993), Mówienie i poznawanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  3. Caruth C. (2015), Traumatyczne przebudzenie (Freud, Lacan i etyka pamięci), in: Antologia studiów nad traumą, ed. T. Łysak, TAIWPN Universitas, Kraków.
  4. Czyżewski M. (2010), W stronę teorii dyskursu publicznego, in: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, eds. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
  5. Grice H. P. (1980), Logika a konwersacja, in: Język w świetle nauki, Czytelnik, Warszawa.
  6. Janion M. (1980), Odnawianie znaczeń, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  7. Kosiński D. (2011), Dramat narodowy na Krakowskim Przedmieściu, “Przegląd Polityczny”, no. 107, p. 36.
  8. Kosiński D. (2013), Teatra polskie. Rok katastrofy, Znak, Warszawa–Kraków.
  9. Kosman M. (1981), Zmierzch Perkuna, czyli ostatni poganie nad Bałtykiem, Książka i Wiedza, Warszawa.
  10. Kuźmiński M. (2011), Dziady Smoleńskie. Polska polityka od Mickiewicza do Rymkiewicza. Rozmowa z D. Kosińskim, “Tygodnik Powszechny”, no. 22, p. 13.
  11. LaCapra D. (2009), Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, TAIWPN Universitas, Kraków.
  12. Levinson S. C. (2010), Pragmatyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  13. Modzelewski K. (2015), Barbarian Europe, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main.
  14. Napiórkowski M. (2016), Umarli wracają na tabletach, “Tygodnik Powszechny”, supplement: Dziady recykling, 30.10.2016, p. 34.
  15. Nowak A. (2019), O historii nie dla idiotów. Rozmowy i przypadki, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  16. Ricoeur P. (2012), Pamięć, historia, zapomnienie, TAIWPN Universitas, Kraków.
  17. Rosner K. (2006), Narracja, tożsamość i czas, TAIWPN Universitas, Kraków.
  18. Topolski J. (2008), Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnica narracji historycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
  19. Searl J. R. (1987), Czynności mowy, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
  20. Stalmaszczyk P., Cap P. (2014), Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, Universitas, Kraków.
  21. Szacka B. (2006), Czas przeszły, pamięć i mit, Scholar, Warszawa.
  22. Sztompka P. (2003), Trauma zmian społecznych, in: Socjologia, Znak, Kraków.
  23. Urbańczyk P. (2012), Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.