Rocznice katyńskie w latach 1990–2010. Miejsce i funkcje rytuału politycznego w polskiej kulturze pamięci. Komunikat z badań
Main Article Content
Abstrakt
Głównym celem tekstu jest ukazanie funkcjonalnego wymiaru rytuałów politycznych związanych z obchodami rocznic zbrodni katyńskiej w latach 1990–2010. Dzięki przeprowadzonej metodą semantyczno-pragmatyczną analizie zawartości treści doniesień medialnych towarzyszących obchodom katyńskim, omówione zostały funkcje, które pełnił rytuał katyński w polskiej kulturze pamięci od 1990 do 2010 roku, takie jak funkcja emocjonalna, normatywna, legitymizacyjna, integracyjna, edukacyjna czy performatywna. Ponadto zaaplikowanie teorii traumy kulturowej umożliwiło analizę mitu założycielskiego, wskazywanego przez polityków w trakcie przemówień rocznicowych, wiążącego się z kłamstwem i prawdą o zbrodni katyńskiej. Zauważony w narracji katyńskiej przymus powtarzania, dotyczący walki z zakłamywaniem historii, odniesiony został do traumy spowodowanej damnatio memoriae, związanej z początkami chrześcijaństwa. W kontekście tych spostrzeżeń, w ramach rozważań na temat funkcji performatywnej, przeanalizowane zostało, obecne w dyskursie rocznicowym po katastrofie prezydenckiego samolotu lecącego na obchody 70. rocznicy zbrodni, zjawisko znane jako „drugi Katyń”.
Downloads
Article Details
Teksty opublikowane na łamach czasopisma "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją CC BY 4.0 (Creative Commons - Uznanie autorstwa). Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa.
Bibliografia
- Alexander J. C. (2010), Trauma kulturowa i tożsamość zbiorowa, in: Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, Nomos, Kraków.
- Austin J. L. (1993), Mówienie i poznawanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Caruth C. (2015), Traumatyczne przebudzenie (Freud, Lacan i etyka pamięci), in: Antologia studiów nad traumą, ed. T. Łysak, TAIWPN Universitas, Kraków.
- Czyżewski M. (2010), W stronę teorii dyskursu publicznego, in: Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, eds. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
- Grice H. P. (1980), Logika a konwersacja, in: Język w świetle nauki, Czytelnik, Warszawa.
- Janion M. (1980), Odnawianie znaczeń, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
- Kosiński D. (2011), Dramat narodowy na Krakowskim Przedmieściu, “Przegląd Polityczny”, no. 107, p. 36.
- Kosiński D. (2013), Teatra polskie. Rok katastrofy, Znak, Warszawa–Kraków.
- Kosman M. (1981), Zmierzch Perkuna, czyli ostatni poganie nad Bałtykiem, Książka i Wiedza, Warszawa.
- Kuźmiński M. (2011), Dziady Smoleńskie. Polska polityka od Mickiewicza do Rymkiewicza. Rozmowa z D. Kosińskim, “Tygodnik Powszechny”, no. 22, p. 13.
- LaCapra D. (2009), Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, TAIWPN Universitas, Kraków.
- Levinson S. C. (2010), Pragmatyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
- Modzelewski K. (2015), Barbarian Europe, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main.
- Napiórkowski M. (2016), Umarli wracają na tabletach, “Tygodnik Powszechny”, supplement: Dziady recykling, 30.10.2016, p. 34.
- Nowak A. (2019), O historii nie dla idiotów. Rozmowy i przypadki, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
- Ricoeur P. (2012), Pamięć, historia, zapomnienie, TAIWPN Universitas, Kraków.
- Rosner K. (2006), Narracja, tożsamość i czas, TAIWPN Universitas, Kraków.
- Topolski J. (2008), Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnica narracji historycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
- Searl J. R. (1987), Czynności mowy, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
- Stalmaszczyk P., Cap P. (2014), Pragmatyka, retoryka, argumentacja. Obrazy języka i dyskursu w naukach humanistycznych, Universitas, Kraków.
- Szacka B. (2006), Czas przeszły, pamięć i mit, Scholar, Warszawa.
- Sztompka P. (2003), Trauma zmian społecznych, in: Socjologia, Znak, Kraków.
- Urbańczyk P. (2012), Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.