Powstanie i rozwój nowoczesnej instytucji gubernatora w Rosji (na przykładzie obwodu irkuckiego)

Abstrakt

Badanie procesu tworzenia, kształtowania i rozwoju współczesnego modelu federalizmu rosyjskiego nieuchronnie prowadzi do konieczności analizy instytucji gubernatora, która jest jednym z kluczowych elementów państwa rosyjskiego. W okresie poradzieckim w systemie federalizmu rosyjskiego istniały dwa nurty: centralizacja i decentralizacja; obecnie dominuje ten pierwszy. Rola gubernatora (głowy regionu) jest kluczowa i decydująca w relacjach między federalnymi i regionalnymi elitami władzy. Specyfiką rosyjskiego modelu federalizmu jest jego asymetria wynikająca z podmiotowości etnicznej. Jednak formalnie szefowie regionów Federacji Rosyjskiej mają równe prawa i taki sam zakres uprawnień. Rzeczywistość jest inna, ale przyczyny tego są czysto subiektywne. Elity poszczególnych regionów są zorientowane na centralną klasę rządzącą kraju i są z nią powiązane, ale nie są skonsolidowane w ramach megaregionów. Rosja, jako prawdziwie asymetryczna federacja, musi walczyć z separatyzmem. W procesie skomplikowanych i trudnych badań władze kraju wypracowały imperialny model efektywnego federalizmu, w którego tworzeniu wzięto pod uwagę doświadczenia z okresu Związku Radzieckiego. Główną zasadą tego modelu jest to, że status szefa regionu odpowiada statusowi urzędnika federalnego, ale nie przedstawiciela, a tym bardziej lidera regionalnej elity. Realizacja tej zasady jest wysoce problematyczna, ponieważ jest ona sprzeczna z instrumentem bezpośrednich wyborów gubernatorów. Jednak prezydent Putin, który ma prawo do usunięcia głowy każdego regionu sprawuje pieczę nad tym, aby poszczególne osoby nie prowadziły polityki antypaństwowej, nie popełniały przestępstw urzędowych, ani nie miały kryminalnej przeszłości. W celu zapewnienia efektywnego funkcjonowania tego modelu, centrum stara się nie dopuścić do przekształcania się regionów w platformy budowania własnych karier i deleguje na stanowiska kierownicze przedstawicieli elit federalnych niezwiązanych z regionami. Jednocześnie szczególne znaczenie przywiązuje się do ich postaw, przejawiających się członkostwem lub sympatią do rządzącej partii Jedna Rosja.