Abstrakt
Rozwój Polski nie będzie możliwy bez zapewnienia gospodarce energii elektrycznej i cieplnej. Niestety jej wytwarzanie oparte jest o stary majątek. Średni wiek elektrowni wynosi 47 lat, a największe ciepłownie zostały oddane do użytku prawie 60 lat temu. Kolejny problem to wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej w około 60% ze spalania węgla. Jednym z elementów mogących wpłynąć pozytywnie na zmianę tego stanu i tym samym wspierać transformację energetyczną może być gospodarka obiegu zamkniętego. Dlatego, za cel pracy przyjęto zaprezentowanie znaczenia wdrożenia tego typu gospodarki dla ograniczenia zapotrzebowania na energię, co pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne w Polsce. Zwrócono uwagę, że gospodarka obiegu zamkniętego pozwala ograniczyć zapotrzebowanie na surowce krytyczne w technologiach niskoemisyjnych nawet do 90%, metale, surowce mineralne, tworzywa sztuczne do 50%, wodę do 40%, a paliwa kopalne do 30%. Wpłynie to zasadniczo na zmniejszenie zapotrzebowania na energię i zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Bibliografia
Adamkiewicz J. (2017), Zarys koncepcji zrównoważonego bezpieczeństwa energetycznego, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, z. 104.
Cornel P. (2009), Energy and the three levels of national security: Differentiating energy concerns within a national security context, „Connections. The Quarterly Journal”, vol. 8(4). DOI: https://doi.org/10.11610/Connections.08.4.04
Dusiło M. (2024), Raport „Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2024”, Forum Energii, Warszawa.
Dyrektywa 2005/89/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. dotycząca działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32005L0089, 2.11.2024.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32008L0098, 8.12.2024.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1799 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów oraz zmiany rozporządzenia (UE) 2017/2394 oraz dyrektyw (UE) 2019/771 i (UE) 2020/1828, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=OJ:L_202401799, 8.12.2024.
Dziewulska A. (2024), Zwinne administrowanie bezpieczeństwem energetycznym: dobro wspólne i administrowanie ryzykiem w modelowaniu bezpieczeństwa energetycznego Polski, w: Bezpieczeństwo energetyczne Polski uwarunkowania zasoby perspektywy, red. A. Dziewulska, E. Krogulec, Uniwersytet Warszawski, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323564867.pp.53-75
Ebinger Ch. (2011), Energy and Security in South Asia: Cooperation or Conflict?, Brookings Institution Press, Washington.
Etheridge D., Steele L., Langenfeld, R., Francey R., Barnola J., Morgan V. (1998), Historical CO2 records from the Law Dome DE08, DE08-2, and DSS ice cores, Carbon Dioxide Information Analysis Center, Oak Ridge National Laboratory, U.S. Department of Energy, NOAA/ESRL. DOI: https://doi.org/10.3334/CDIAC/atg.011
European Environment Agency (2024), Accelerating the circular economy in Europe: State and outlook 2024, EEA Report 13/2023, Copenhagen.
Eurostat (2024), https://data.europa.eu/data/datasets/74xmgxw98qtrnrduvseaw?locale=en, 20.12.2024.
Gautam P., Behera Ch., Sinha I., Gicheva G., Singh K. (2022), High added-value materials recovery using electronic scrap-transforming waste to valuable products, „Journal of Cleaner Production”, vol. 330. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.129836
Going climate-neutral by 2050 (2019), https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/92f6d5bc-76bc-11e9-9f05-01aa75ed71a1, 10.01.2025.
Goldthau A., Sitter N. (2015), A Liberal Actor in a Realist World: The European Union Regulatory State and the Global Political Economy of Energy, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198719595.001.0001
Gospodarka o obiegu zamkniętym w polityce i badaniach naukowych (2019), red. J. Kulczycka, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków.
International Energy Agency (2022), World Energy Outlook 2022, IEA, Paris.
International Energy Agency (2023), World Energy Outlook 2023, IEA, Paris.
International Energy Agency (2025), Topics, Energy Security, https://www.iea.org/topics/energy-security, 15.01.2025.
Jak to z tym węglem było, jest i będzie (2023), red. K. Galos, B. Barszczykowska, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków.
Jankiewicz S. (2016), Wpływ bezpieczeństwa energetycznego na rozwój gospodarczy w Polsce, w: Polityka ekonomiczna, red. J. Sokołowski, G. Węgrzyn, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Wrocław.
Karali N., Shah N. (2022), Bolstering supplies of critical raw materials for low-carbon technologies through circular economy strategies, „Energy Research & Social Science”, nr 88. DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2022.102534
Kirchherr J., Yang N., Schulze-Spüntrup F., Heerink M., Hartley K. (2023), Conceptualizing the Circular Economy (Revisited): An Analysis of 221 Definitions, „Resources, Conservation and Recycling”, vol. 194. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2023.107001
Komisja Europejska, Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy (2014), https://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2014_2019/documents/com/com_com(2014)0398_/com_com(2014)0398_pl.pdf, 10.12.2024.
Komisja Europejska, Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym (2015), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52015DC0614, 10.12.2024.
Komisja Europejska (2020), Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52020DC0098, 10.01.2024.
Komunikat COM(2001) 31 z 24.1.2001 r. – On the sixth environment action programme of the European Community ‚Environment 2010: Our future, Our choice – The Sixth Environment Action Programme.
Komunikat COM(2003) 302 z 18.06.2003 r. – Zintegrowana Polityka Produktowa. Wykorzystywanie podejścia środowiskowego opartego na analizie cyklu życia produktu – LCA, ZPP, ekoznakowanie (EMAS).
Komunikat COM(2008) 397 z 16.7.2008 r. – Plan działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej.
Komunikat COM(2011) 571 z 20.9.2011 r. – Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy.
Komunikat COM(2014) 398 z 2.7.2014 r. – Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy.
Komunikat COM(2015) 614 z 2.12.2015 r. – Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym.
Komunikat COM(2020) 98 z 11.3.2020 r. – Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego i Komitetu Regionów, Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy COM(2014) 398 z 2.7.2014 r., https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:50edd1fd-01ec-11e4-831f-01aa75ed71a1.0005.01/DOC_1&format=PDF, 10.02.2025.
Lorek M. (2017), Bezpieczeństwo energetyczne a bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, „Modern Management Review”, vol. XXII, nr 24. DOI: https://doi.org/10.7862/rz.2017.mmr.29
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii (2019), Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, MPiT, https://www.gov.pl/attachment/72d8cd08-f296-43f5-af28-21ab2fada40e, 11.01.2025.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (2021), Polityka energetyczna Polski do 2040 roku, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Warszawa.
NIK (2023), Informacja o wynikach kontroli, Likwidacja kopalni węgla kamiennego „Krupiński”, Departament Gospodarki, Skarbu Państwa i Prywatyzacji, Warszawa.
Oksińska B. (2024), CBA wkroczyło do JSW. Tym razem chodzi o kopalnię Krupiński, https://businessinsider.com.pl/biznes/cba-wkroczylo-do-jsw-tym-razem-chodzi-o-kopalnie-krupinski/cfbdl6j, 10.12.2024.
Panwar N., Kaushik S., Kothari S. (2011), Role of renewable energy sources in environmental protection: A review, „Renewable and Sustainable Energy Reviews”, vol. 15, issue 3. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2010.11.037
Raport podsumowujący interwencyjny import i dystrybucję węgla kamiennego w sezonie grzewczym 2022/2023 (2023), Departament Analiz i Sprawozdawczości Ministerstwo Aktywów Państwowych, Warszawa.
Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (1987), United Nations, New York.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1980/2000 z 17.07.2000 r. w sprawie zrewidowanego programu przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32000R1980, 10.12.2024.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 761/2001 z 19.03.2001 r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie zarządzania środowiskiem i audytu środowiskowego we Wspólnocie (EMAS), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32001R0761, 10.12.2024.
Rozporządzanie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 34/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylającej decyzję nr 715/2006/WE oraz zmieniającej rozporządzenia WE nr 713/09, WE nr 714/09 i WE nr 715/09.
Szczech-Pietkiewicz E., Czerniak A. (2024), Gospodarka obiegu zamkniętego jako potencjał zrównoważonego rozwoju polskich przedsiębiorstw, „Studia i Prace, Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 197. DOI: https://doi.org/10.33119/SIP.2024.197.6
The Circularity Gap Report. Austria, https://www.circularity-gap.world/cgr-austria, 10.01.2025.
The European Green Deal, Fit for 55 Policy Package and upcoming milestones (2023), University of Cambridge, https://www.corporateleadersgroup.com/files/advocacy_toolkit_green_deal_and_fit_for_55_feb_2023.pdf, 11.02.2025.
The World Bank (2022), Rozwiązać kwadraturę koła. Wybór polityk na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w Europie, https://documents1.worldbank.org/curated/en/099135001202320872/pdf/P174596-4fa02e32-40ab-4ed5-b349-39a661992 c29.pdf, 25.12.2024.
Tyszecki A. (2008), Definicja bezpieczeństwa energetycznego, „Bezpieczeństwo Energetyczne Kraju”, nr 1, https://ekokonsult.pl/images/glowne/Artyku%C5%82y/art1.pdf, 10.12.2024.
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, Dz. U. 1997, Nr 54, poz. 348.
WNP (2025), https://www.wnp.pl/energia/spadajace-wydobycie-i-wysoki-import-wegla-oto-liczby, 10.01.2025.
Yergin D. (2006), Ensuring Energy Security, „Foreign Affairs”, vol. 85, nr 2. DOI: https://doi.org/10.2307/20031912
Zalecenie Komisji z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie stosowania wspólnych metod pomiaru efektywności środowiskowej w cyklu życia produktów i organizacji oraz informowania o niej (2013/179/UE).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Anastazja Jankiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.