Abstrakt
Artykuł analizuje proces stopniowego demontażu autonomii Wojwodiny od końca lat 80., zapoczątkowany „rewolucją antybiurokratyczną” i nasilony podczas rządów Slobodana Miloševicia. Przedstawia konsekwencje centralizacji w latach 90. oraz próby odbudowy pozycji prowincji po 2000 r., w kontekście demokratyzacji i decentralizacji Serbii. Autor omawia także inicjatywy regionalnych partii i organizacji pozarządowych, postulujących przywrócenie szerokiej autonomii, a także dokumenty programowe i zmiany prawne, w tym tzw. Omnibus zakon (2002), Konstytucję Serbii (2006) oraz Statuty Wojwodiny (2009, 2014). Po 2000 r. częściowo przywrócono kompetencje prowincji, jednak poziom autonomii nadal nie odpowiada oczekiwaniom ugrupowań regionalnych. W artykule ukazano też rolę mniejszości narodowych – zwłaszcza węgierskiej – w kształtowaniu idei autonomii kulturalnej i politycznej w regionie.
Bibliografia
Berisavljević Ž. (2018), Politički subjektivitet Vojvodine – od Pašićevskog prisajedinjenja do Vučićevskog zatiranja, w: Vojvodina i Srbija sto godina posle (1918–2018), red. B. Kostić, Vojvođanski klub, Novi Sad, s. 97–120.
Bešlin M. (2018), U potrazi za modusom vivendi – Srbija i Vojvodina u 20. veku, w: Vojvodina i Srbija sto godina posle (1918–2018), red. B. Kostić, Vojvođanski klub, Novi Sad, s. 15–26.
Bjelica S. (2020), Disputes Over The Autonomy Of Vojvodina From The Creation To The Breakup Of Yugoslavia, „Istorija 20. veka”, 38/1, s. 147–162. DOI: https://doi.org/10.29362/ist20veka.2020.1.bje.147-162
Boarov D. (2001), Politička istorija Vojvodine u trideset tri priloga, Europanon consulting, Novi Sad.
Đukanović D. (2016), Vojvodina u post-jugoslavenskome kontekstu: nastavak suspendiranja autonomije, “Politička misao”, 53/1, s. 51–70. DOI: https://doi.org/10.22182/spm.4932015.3
Jagiełło A. (2008), Mniejszość węgierska w Wojwodinie, „Wschodnioznawstwo”, 2, s. 177–192.
Jankov D. (2005), Vojvodina. Propadanje jednog regiona: podaci i činjenice, Centar za političko obrazovanje, Novi Sad.
Komšić J. (2014), Vojvođansko pitanje u procesu srpske tranzicije (1988–2013), Dan Graf, Beograd.
Komšić J. (2015), Demokratsko upravljanje kulturološkim različitostima. Vojvodina u svetlu evropskih iskustava, Centar za regionalizam – Dan Graf, Beograd–Novi Sad.
Končar R. (2021), Istorijskim mišljenjem do razumevanja prošlosti i savremenosti, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd.
Kopyś T. (2008), Położenie mniejszości węgierskiej w Wojwodinie w drugiej połowie XX wieku, w: Bałkany u progu zjednoczonej Europy, red. P. Czubik, Instytut Europeistyki UJ, Kraków.
Kršev B. (2018), Privreda Vojvodine u vreme druge jugoslovenske države (1944–1991), w: Vojvodina i Srbija sto godina posle (1918–2018), red. B. Kostić, Vojvođanski klub, Novi Sad, s. 61–84.
Kwoka T. (2023), Wojwodina i jej Rusini. O języku, kulturze i historii Rusinów wojwodińskich, Księgarnia Akademicka, Kraków DOI: https://doi.org/10.12797/9788381389327
Milosavljević Stević M. (2023), Teritorijalna autonomija i nacionalne manjine u Srbiji, „Politički život: časopis za analizu politike”, 24, s. 79–94. DOI: https://doi.org/10.18485/fpn_pz.2023.24.6
Milutinović Đ. (2009), Neki aspekti događaja 1988. godine i posledice, w: Jogurt revolucija 1998. Vojvodina od Ustava do Statuta, red. S. Budakov, Vojvođanski klub – Agencija MiR, Novi Sad, s. 9–14.
Petsinis V. (2019), National Identity in Serbia. Vojvodina and a Multiethnic Society between the Balkans and Central Europe, I. B, Tauris, London–New York–Oxford–New Delhi–Sydney, https://dspace.ut.ee/handle/10062/66764, 31.03.2025.
Radosavljević D. (2018), Plava knjiga, početak napada na ustavno-politički poredak SFRJ, w: Vojvodina i Srbija sto godina posle (1918–2018), red. B. Kostić, Vojvođanski klub, Novi Sad, s. 165–180.
Stojakov S. (2009), Prilog proučavanju „antibirokratske revolucije” i „događanja naroda”, w: Jogurt revolucija 1998. Vojvodina od Ustava do Statuta, red. S. Budakov, Vojvođanski klub – Agencija MiR, Novi Sad, s. 115–154.
Бјелица С. (2021), Спорови око аутономије Војводине. Књига друга: 1974–1988, Службени гласник, Београд.
Иванчевић Г. (2018), Војвођанска политичка сцена. Од друштвених расцепа до политичког сукобљавања, „Култура полиса” XV, с. 261–276.
Суботић М. (2011), Српска Војводина и њене мањине. Историјско-политиколошка студија, Институт за политичке студије, Београд.
Statut AP Vojvodine (Službeni list AP Vojvodine, br. 17/91), https://www.puma.vojvodina.gov.rs/dokumenti/zakoni/Statut_APV.pdf.
Statut AP Vojvodine (Službeni list AP Vojvodine, br. 17/2009), http://demo.paragraf.rs/demo/combined/Old/t/t2009_12/t12_0171.htm.
Statut AP Vojvodine (Služeni list AP Vojvodine, br. 20/2014), https://www.skupstinavojvodine.gov.rs/Strana.aspx?s=statut&j=SRL.
Ustav Republike Srbije (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 1/1990), https://www.rastko.rs/rastko/delo/11033.
Ustav Republike Srbije (Službeni glasnik RS, br. 98/2006 i 115/2021), https://www.paragraf.rs/propisi/ustav_republike_srbije.html.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tomasz Kwoka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.