Słowa kluczowe
uchodźcy
Ukraina
Jak cytować
Abstrakt
Tekst analizuje wpływ specyfiki Europy Środkowej oraz dziedzictwa komunizmu na polskie postawy wobec uchodźców z Ukrainy po 2022 roku. Autor podkreśla, że Europa Środkowa jako region „pomiędzy” Wschodem a Zachodem charakteryzuje się złożoną tożsamością kulturową i polityczną, która wywiera istotny wpływ na sposób postrzegania Innego. W artykule omówiono historyczne i geopolityczne uwarunkowania, które ukształtowały społeczną reakcję na kryzys migracyjny wywołany wojną. Z jednej strony, wskazuje się na wysoki poziom empatii i solidarności społecznej, zakorzeniony w doświadczeniach historycznych. Z drugiej – analizowane są zjawiska takie jak wtórna trauma, zmęczenie pomocą, kolektywny narcyzm i wpływ dezinformacji, które stopniowo zmieniają społeczne nastawienie. Artykuł ukazuje złożoność postaw Polaków wobec Ukraińców, wynikającą z niejednoznacznego dziedzictwa komunizmu oraz niepewnej pozycji regionu na mapie Europy.
Bibliografia
Baranov N. (2018), Central-Eastern Europe in the European political and historical-geographical context, „Politeja”, nr 6(57), s. 49–63. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.15.2018.57.03
Bilewicz M. (2024), Traumaland. Polacy w cieniu przeszłości, Mando, Kraków.
Borkowska G. (2001), Wschodniość, rosyjskość, orientalność. Porządkowanie pojęć, w: Pogranicza literatury. Księga ofiarowana Januszowi Maciejewskiemu na jego siedemdziesięciolecie, red. G. Borkowska, J. Wójcicki, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Cichocka A. (2016), Understanding defensive and secure in-group positivity: The role of collective narcissism, „European Review of Social Psychology”, vol. 27(1), s. 283–317. DOI: https://doi.org/10.1080/10463283.2016.1252530
Emerson C. (1992), Soviet Civilization: Its Discontents, Disasters, Residual Fascinations, „The Hudson Review”, vol. 44, nr 4 (Winter), s. 574–584. DOI: https://doi.org/10.2307/3852023
Gajda K. A. (2020), Eastern Europe’s Orientalised, w: The Visegrad Four and the Western Balkans, red. A. Bence Balazs, Chr. Griessler, Nomos, Baden-Baden. DOI: https://doi.org/10.5771/9783748901136-63
Gajda K. A. (2023), Eastern Europe as a Community of Values, w: The Heritage of Central and Eastern Europe, red. K. A. Gajda, Peter Lang, Berlin. DOI: https://doi.org/10.3726/b21065
Gajda K. A. (2025), Westernisation vs Easternisation, w: The End of the Soviet World? Essays on Post-Communist Political and Social Change, red. I. Reichardt, G. Mink, Ibidem Verlag, Hanover, s. 99–122.
Garton-Ash T. (1989), The Uses of Adversity. Essays on the Fate of Central Europe, Random House, New York.
Hagen H. (2003), Redrawing the imagined map of Europe: the rise and fall of the ‘center’, „Political Geography”, vol. 22, nr 5. DOI: https://doi.org/10.1016/S0962-6298(03)00030-1
Janion M. (2022), Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Jászi O. (1929), The Dissolution of the Habsburg Monarchy, University of Chicago Press, Chicago.
Kizwalter T. (2013), Zachód porwany, „Kwartalnik Historyczny”, vol. CXX, nr 4, s. 825–831. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2013.120.4.09
Krastev I. (2024), Pushed to the brink by more than a decade of crises, the continent is at a tipping point, „European Voices”, nr 1, s. 10–15.
Książek M. (2013), Bardziej na prawo na mapie, w: Patrząc na Wschód. Przestrzeń, człowiek, mistycyzm, pyt. P. Brysacz, Fundacja Sąsiedzi, Białystok, s. 144–169.
Kundera M. (1984), Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, „Zeszyty Literackie”, nr 5, s. 3–20.
Kurczak-Redlich K. (2022), w: Ani żadnej wyspy. Rozmowy o Rosji i Ukrainie, pyt. P. Brysacz, J. Morawiecki, Paśny Buriat, Kielce.
Melegh A. (2006), On the East-West Slope. Globalization, Nationalism, Racism and Discourses on Central and Eastern Europe, Central European University Press, Budapest–New York.
Morawiecki J. (2013), Rosja jest gdzie indziej, w: Patrząc na Wschód. Przestrzeń, człowiek, mistycyzm, pyt. P. Brysacz, Fundacja Sąsiedzi, Białystok, s. 116–143.
Morawska E. (1999), The malleable homo sovieticus, „Communist and Post-Communist Studies”, vol. 32, nr 4, s. 359–378. DOI: https://doi.org/10.1016/S0967-067X(99)00022-7
Pearlman L. A., Mac Lan P. S. (1995), Vicarious traumatization: An empirical study of the effects of trauma work on trauma therapists, „Professional Psychology: Research and Practice”, vol. 26(6), s. 558. DOI: https://doi.org/10.1037//0735-7028.26.6.558
Pearlman L. A., McKay L. (2012), Vicarious trauma, w: Encyclopedia of Trauma: An Interdisciplinary Guide, red. C. Figley, Sage, Thousand Oaks, s. 783–786.
Potulski J. (2012), „Azjatycka demokracja” – ewolucja systemów politycznych na obszarze byłego ZSRR, w: Na gruzach imperium..., red. A. Stępień-Kuczyńska, M. Słowikowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 279–300.
Radziwiłowicz W. (2013), Rosję rozumem ogarniesz, w: Patrząc na Wschód. Przestrzeń, człowiek, mistycyzm, pyt. P. Brysacz, Fundacja Sąsiedzi, Białystok, s. 224–245.
Śmieja W. (2013), Do Wschodu wracam jak łosoś na tarło…, w: Patrząc na Wschód. Przestrzeń, człowiek, mistycyzm, pyt. P. Brysacz, Fundacja Sąsiedzi, Białystok, s. 246.
Smith A. (2000), Imaging geographies of the ‘new Europe’: geo-economic power and the new European architecture of integration, „Political Geography”, vol. 21, nr 5, s. 647–670. DOI: https://doi.org/10.1016/S0962-6298(02)00011-2
Sochaj S. (2024), Niedopolska: nowe spojrzenie na Ziemie Odzyskane, Wydawnictwo Filtry, Warszawa.
Soral W., Liu J., Bilewicz M. (2020), Media of contempt: Social media consumption predicts normative acceptance of anti-Muslim hate speech and Islamoprejudice, „International Journal of Conflict and Violence”, nr 14, s. 1–13.
Stasiuk A. (2013), Rozbić namiot na Gobi, patrzeć jak Bug płynie…, w: Patrząc na Wschód. Przestrzeń, człowiek, mistycyzm, pyt. P. Brysacz, Fundacja Sąsiedzi, Białystok, s. 12–25.
Stasiuk A. (2014), Wschód, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Stråth B. (2002), A European Identity: To the Historical Limits of a Concept, „European Journal of Social Theory”, vol. 5, nr 4, http://www.lib.csu.ru/ER/ER_Philosophy/fulltexts/StrethBo.pdf, 14.03.2024. DOI: https://doi.org/10.1177/136843102760513965
Tyszka K. (2009), Homo Sovieticus two decades later, „Polish Sociological Review”, nr 168, s. 507–522.
Wolff L. (1994), Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford University Press, Stanford.
Zabużko O. (2022). Planeta Piołun, Wydawnictwo XYZ.
Zarycki T. (2009), Peryferie. Nowe ujęcia symbolicznych zależności centro-peryferyjnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Zarycki T. (2014), Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe, Routledge, London–New York. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315819006
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Kinga Anna Gajda
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.