Słowa kluczowe
odmiana języka zachodnioukraińskiego
Galicja
język literacki
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza głównych tendencji kształtowania się zasobu leksykalnego odmiany języka zachodnioukraińskiego w Galicji —na terenie dawnych AustroWęgier. Na specyfikę rozwoju oraz kształtowanie się ukraińskiego języka literackiego w opisywanym regionie wpłynęła wielojęzyczność środowiska, w którym miała miejsce aktywna interakcja międzyjęzykowa powodująca zapożyczenia znacznej części słownictwa z innych języków. Ówcześni językoznawcy przyczynili się, pod wpływem idei odrodzenia języków słowiańskich, do stworzenia podstaw gramatyczno-leksykalnych ukraińskiego języka literackiego w oparciu o język potoczny. W rezultacie spowodowało to zastosowanie form dialektalnych na płaszczyźnie
ogólnogalicyjskiej. Jednocześnie brak jednostek leksykalnych w języku potocznym został zrównoważony poprzez wprowadzenie zapożyczeń z języka starosłowiańskiego, rosyjskiego, polskiego oraz częściowo niemieckiego, jak również zastosowanie derywatów typowych dla języka ukraińskiego.
Bibliografia
Azhniuk B., Movna yednist natsii: diaspora y Ukraina [The Language Unity of the Nation: Diaspora and Ukraine], Kyiv: Ridna mova, 1999.
Hrytsak Ye., Ukrainska literaturna mova v Halychyni v polovyni XIX storichchia [Ukrainian Standard Language in Galicia in the Middle of the XIX Century], [v:] Vybrani ukrainoznavchi pratsi, red. V. Pylypovych, Peremyshl: Peremyskyi viddil OUP, 2002, s. 31–71.
Greshchuk V., Leksyka ukrainskoi literaturnoi movy v Halychyni seredyny XIX st.: dialektne pidgruntia, zapozychennia, slovotvir [The Vocabulary of the Ukrainian Standard Language in Galicia in the Middle of the XIX Century: the Dialectal Basis, Borrowing, Word Formation], [v:] „Sᴌowo u Sᴌowian”, 2016, s. 195–208.
Yermolenko S., Tendentsii rozvytku literaturnoi movy [Trends of the Standard Language Development], [v:] „Movoznavstvo”, 2001, vyp. 2, s. 11–20.
Kocherhan M., Leksyko-semantychni protsesy v ukrainskii movi na suchasnomu etapi [Lexical & Semantic Processes in the Modern Ukrainian Language], [v:] „Ukrajinistika na prahu nového století a tisíciletí”, 2001, s. 19–21.
Kocherhan M., Nimetski leksychni zapozychennia v pivdenno-zakhidnykh hovorakh ukrainskoi movy [German Lexical Borrowings in the Southwestern Dialects of the Ukrainian Language], [v:] „Movoznavstvo”, 1997, № 1, s. 19–23.
Lesiuk M., Stanovlennia i rozvytok ukrainskoi literaturnoi movy v Halychyni [Formation and Development of the Ukrainian Standard Language in Galicia], Ivano-Frankivsk: Misto NV, 2014.
Lirvak z-nad Sianu. Peremyski druky seredyny XIX st. [Lirvak from Above Xi‘an. Predomysky Presses of the Middle of the XIX Century], red. V. Pylypovych, Peremyshl: [b. v.], 2001.
Lozynskyi Y., O obrazovaniyu yazyka rus'kogo [About the Creation of the N Language], [v:] Lirvak z-nad Sianu. Peremyski druky seredyny XIX st., red. V. Pylypovych, Peremyshl: [b. v.], 2001, s. 201–210.
Lozynskyi Y., O yazicѣ ruskim" [About Russian Language], [v:] „Zoria Halytskaia”, 1849, vyp. 4, ss. 11–12, 22–23.
Tkach L., Interferentni yavyshcha v zakhidnomu varianti ukrainskoi literaturnoi movy k. XIX – p. XX st. i problema movnoi normy [Interferential Phenomena in the Western Version of the XIX–XX Centuries Ukrainian Standard Language and the Problem of Linguistic Norm], [v:] „Ukrajinistika na prahu nového století a tisíciletí”, 2001, s. 83–87.
Kholod U., Stanovlennia i rozvytok ukrainskoi literaturnoi movy u konteksti chesko-ukrainskykh kulturnykh zvʼiazkiv [Formation and Development of the Ukrainian Standard Language in the Czech-Ukrainian Cultural Relations Context], [v:] Słowiańszczyzna dawniej i dziś — język, literatura, kultura, Červený Kostelec: Nakladatelství Pavel Mervart, 2017, s. 61–74.
Shevelov Yu., Vnesok Halychyny u formuvannia ukrainskoi literaturnoi movy [Contribution of Galicia to the Formation of the Ukrainian Standard Language], uporiad. O. Huzar, Lviv: Naukove t-vo im. Т. Shevchenka, Niu York: [b.v.], 1996.
Georgie T., The Role of German Loanwords in the Slavic Languages of the Formel Habsburg Empire, [in:] „Canadian Slavonic Papers”, 1997, p. 333–359.
Struminsky B., Two variant of modern Ukrainian, [in:] „Ricerche slavistice”, 1980/1981, p. 325–349.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).