Słowa kluczowe
panegiryk
barok
poezja
Jak cytować
Abstrakt
Barokowe wierszowane dedykacje, których najwcześniejszymi przykładami są wiersze Herasyma Smotryckiego wysławiające księcia Konstantego z Biblii Ostrogskiej, były popularne w ХVІІ i ХVІІІ wieku. Świadczą o tym m.in. utwory Hawryiła Dorofijewicza, Pamwy Beryndy, Łazarza Baranowicza, Jana Armaszenki, Jana Maksymowicza i innych twórców barokowych. Wspomniane wiersze, które umieszczane były na początku ksiąg, nie tylko pełniły funkcję swoistego wprowadzenia, lecz także wysławiały darczyńców oraz magnaterię. Właśnie tym patronom utwory były poświęcone, a sponsorowane przez nich księgi darowane. Istotny jest fakt, że dedykacje panegiryczne często miały podłoże polityczne i odzwierciedlały tendencje ideologiczne sztuki ukraińskiej. Obecnie barokowe wierszowane dedykacje pozostają w literaturoznawstwie ukraińskim poza kontekstem poezji panegirycznej. Jednocześnie wykorzystanie podniosłej topiki oraz sformułowań wysławiających pozwala określić wierszowane dedykacje jako odmianę ukraińskiej poezji panegirycznej okresu baroku.
Bibliografia
Brodzhi Berkoff Dzh., Chy isnuie kanon ukrainskoho literaturnoho baroko? [Is There a Canon of Ukrainian Baroque Literature?], [v:] „Ukrainskyi humanitarnyi ohliad”, 2012, vyp. 16– 17, s. 9–54.
Eleonskaya A. S., Russkie staropechatnye predisloviya i poslesloviya vtoroj poloviny XVI – pervoj poloviny XVII v. (patrioticheskie i panegiricheskie temy) [Russian Old-time Printed Prefaces and Afterwords of the Second Half of the XVIth – the First Half of the XVIIth Century. (Patriotic and Panegyric Themes)], [v:] Russkaya staropechatnaya literatura (XVI – pervaya chetvert’ XVIII v.). Tematika i stilistika predislovij i posleslovij, pod red. A. S. Dyomina, Moskva: Nauka, 1981, s. 71–99.
Maksymovych Ioann, Alfavit sobrannyi, rifmami slozhennyi... [The Alphabet Gathered and Arranged with the Rhyme…], Chernihiv: Drukarnia Sviato-Troitskoho monastyria, 1705.
Kurhanova O. Yu., Poetychna molytva yak “tekst u teksti” v ukrainskykh kyrylychnykh vydanniakh doby Baroko [Poetic Prayer as a “Text in Text” in Ukrainian Cyrillic Editions of the Baroque Age], [v:] „Rukopysna ta knyzhkova spadshchyna Ukrainy”, 2016, vyp. 20, s. 90–101.
Maslov S., Etiudy z istorii starodrukiv, I–VIII [Studies on the History of the Early Printed Books, I–VIII], Kyiv: DVU, 1925 (Vidbytok z „Trudiv Ukrainskoho naukovoho instytutu knyhoznavstva”, t. I).
Russkaya staropechatnaya literatura (XVI – pervaya chetvert` XVIII v.). Panegiricheskaya literatura petrovskogo vremeni [Russian Old-Time Printed Literature (XVIth – First Quarter of the XVIIIth Century). Peter’s Time Panegyric Literature], izd. podg. V. P. Grebenyuk, pod red. O. A. Derzhavinoj, Moskva: Nauka, 1979.
Sazonova L. I., Ukrainskie staropechatnye predisloviya konca XVI – pervoj poloviny XVII v. (bor`ba za nacional`noe edinstvo) [Ukrainian Old-time Printed Prefaces of the End of the XVIth – the First Half of the XVIIth Century. (Struggle for National Unity)], [v:] Russkaya staropechatnaya literatura (XVI – pervaya chetvert’ XVIII v.). Tematika i stilistika predislovij i posleslovij, pod red. A. S. Dyomina, Moskva: Nauka, 1981, s. 129–152; 156–187.
Sazonova L. I., Literaturnaya kul`tura Rossii. Rannee Novoe vremiya [Russian Literary Culture. Early New Time], Moskva: Yazyki slaviyanskikh kul`tur, 2006.
Ukrainska poeziia: kinets XVI – pochatok XVII st. [Ukrainian Poetry: the End of the ХVІth – the Beginning of the XVIIth Century], upor. V. P. Kolosova, V. I. Krekoten, Kyiv: Naukova dumka, 1978.
Ukrainska poeziia: seredyna ХVII st. [Ukrainian Poetry: the Middle of the XVII th Century], upor. V. I. Krekoten, M. M. Sulyma, Kyiv: Naukova dumka, 1992.
Baranowicz Ł., Apollo chrześciański opiewa żywoty świętych… [The Christian Apollo is Singing the Lives of the Saints], Kijów: Z Typographiey Kijowo-Pieczarskiey, 1670.
Baranowicz Ł., Lutnia Apollinowa, kożdey sprawie gotowa… [The Apollon’s Lute is Ready for Any Cause], Kijów: Z Typographiey Kijowo-Pieczarskiey, 1671, [w:] „Terminus”, 2004, № 2, s. 95–149.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).