Słowa kluczowe
antyprzysłowia
zmienność
transformacja
gra językowa
humor
Jak cytować
Abstrakt
W artykule poddano analizie stałość oraz zmienność przysłów, rozróżniono pojęcia zmienności i transformacji. Normatywna uzualna zmienność nie jest tożsama z tekstową, okazjonalną zmiennością, lecz stanowi zmienność systemową, wypracowaną w procesie historycznego rozwoju zasobu paremijnego w świadomości mówiących i nie ma dodatkowego ładunku semantycznego, nie uświadamia się przez etnos jako wykroczenie, wykrzywienie tradycyjnego przysłowia. O produktywnej transformacji klasycznych paremii przekonuje dziedziczenie mądrości ludowej, a przekształcenie głębokich treści i cech formalnych takich przysłów świadczy o ich dostosowaniu do nowych społeczno-historycznych warunków i wartości. Resemantyzacja tradycyjnych przysłów jednoznacznie dowodzi ich istotności oraz aktualności, bo przecież jeżeli tradycyjna wypowiedź nie jest zmieniana, nie jest oceniana przez każde nowe pokolenie na swój sposób, staje się nieaktualna i nieistotna dla społeczeństwa. Antyprzysłowia częściowo burzą wypracowane przez stulecia stereotypy kosztem komicznego przepracowania ich semantyki.
Bibliografia
Valter H., Mokiyenko V.M., Prikolnyy slovar (antiposlovitsy i antiaforizmy) [Cool dictionary (anti-proverbs and antiaphorisms)], Moskva: Olma Media Grupp, 2004.
Dobrovolskiy D.О., Strukturno-tipologicheskiy analiz frazeologii i frazeograficheskaya parametrizatsiya (na materiale russkoy i germanskoy idiomatiki) [Structural and typological analysis of phraseology and phraseographic parametrization (based on Russian and German idioms)], [v:] „Frazeologizm i yego leksikograficheskaya razrabotka”, Minsk: Nauka i tekhnika 1987, s. 24–26.
Krikmann A., Nekotoryye aspekty semanticheskoy neopredelennosti poslovitsy [Some aspects of the semantic uncertainty of a proverb], [v:] „Paremiologicheskiy sbornik: poslovitsa, zagadka (struktura, smysl, tekst)” сост. Г.Л. Пермяков, Moskva: Nauka, 1978, s. 82–104.
Kunin A.V., Kurs frazeologii sovremennogo angliyskogo yazyka [Course of phraseology of modern English], Moskva: Vysshaya shkola, Dubna: Izd. tsentr „Feniks”, 1996.
Matezius V., O neobkhodimosti stabilnosti literaturnogo yazyka [On the need for stability of the literary language], [v:] „Prazhskiy lingvisticheskiy kruzhok”, Moskva: Progress, 1967, s. 378–399.
Mokienko V.M., Motivatsiya demotiviruyemogo: problemy analiza vnutrenney formy frazeologii [Motivation of the demotivated: the problem of analyzing the internal form of phraseology], [v:] „Actual problems of motivology in linguistics of the XXI centurys”, под. ред. О. Блиновой, Tomsk, Изд-во Томского унивеситетаб, 2012, s. 40–50.
Mokiyenko V.M., Slavyanskaya frazeologiya [Slavic phraseology], Moskva: Vysshaya shkola, 1989.
Permyakov G.L., Osnovy strukturnoy paremiologii [Fundamentals of structural paremiology], Moskva: Nauka, 1988.
Sannikov V.Z., Russkiy yazyk v zerkale yazykovoy igry [Russian language in the mirror of a language game], Moskva: Yazyki russkoy kultury, 1999.
Seliverstova Ye., I. Prostranstvo russkoy poslovitsy. Postoyanstvo i izmenchivost [The space of the Russian proverb. Persistence and Variability], Moskva: Flinta, 2017.
Semenenko N., Shipitsyna G., Russkaya poslovitsa: funktsii, semantika, sistemnost [Russian proverb: functions, semantics, consistency], Belgorod: Izd-vo BelGU, 2005.
Yuskiv B., Paremiyna kartyna svitu: problemy doslidzhennya [Paremia picture of the world: the problems of investigation], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2013, z. I, s. 67–73.
Cruse D. Alan, Paradigmatic Relations of Exclusion and Opposition II: Reversivity, [in:] „Lexikologie: Ein internationales Handbuch zur Natur und Struktur von Wörtern und Wortschätzen: Lexicology: An international handbook on the nature and structure of words and vocabularies”, ed. David A. Cruse, Berlin: De Gruyter, 2002, vol. 1, p. 507–510.
Mieder W., Antisprichwörter, Wiesbaden: Verlag für deutsche Sprache, 1982.
Mieder W., Popular views of the proverb, [in:] „Proverbium”, 1985, nr 2, p. 109–143.
Mieder W., Proverbs: A Handbook, Westport: Greenwood Press, CT, 2004.
Mieder W., Litovkina A. T., Twised Wisdom: Modern Anti-Proverbs, Burlington: The University of Vermont, 1999.
Norrick N.R., How proverbs mean: semantic studies in English proverb, Berlin–New York: Mouton, 1985.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).