Słowa kluczowe
krótka proza
ambiwalencja
semantyka konceptu
koncept „woda”
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie konceptu „woda” w krótkiej prozie słynnego brytyjskiego pisarza polskiego pochodzenia, urodzonego w Ukrainie, Josepha Conrada. Celem badań było opracowanie lingwokognitywnego charakteru konceptu „woda” jako wyznacznika idiostylu autora. Badania potwierdziły, że nowe podejścia naukowe (lingwokognitywne, lingwokulturowe, lingwokonceptualne) otwierają szerokie możliwości głębszego zrozumienia fenomenu Josepha Conrada, pozwalają na rozumienie zarówno postaci samego autora, jak i kluczowych pojęć w jego twórczości w nowej perspektywie. W trakcie analizy ustalono, że koncept „woda” w utworach pisarza jest poznawczo wieloaspektowy, polisemantyczny oraz nacechowany aksjologicznie. O specyfice jego lingwalizacji świadczy rozbudowany system nominacji jego oznaczenia, liczne znaczenia pojęciowe oraz ambiwalentny charakter konceptualizowanego pojęcia, co potwierdza wagę odpowiedniego obrazu w idiostylu pisarza i pomaga czytelnikowi modelować obraz autora, aby uświadomić sobie znaczenie jego życiowego doświadczenia i lepiej zrozumieć przedstawione wydarzenia. Wszystko to daje podstawy do wniosku, że koncept „woda” jest istotną cechą idiostylu pisarza w krótkiej prozie Josepha Conrada.
Bibliografia
Вільчинська Т., Лінгвалізація сакрально-хтонічного в індивідуально-авторській картині світу М. Коцюбинського, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2015, № 3, с. 355–363.
Жайворонок В.В., Знаки української етнокультури: словник-довідник, Київ: Довіра, 2006.
Кагановська О.М., Текстові концепти художньої прози (На матеріалі французької романістики середини ХХ сторіччя), Київ: Видавничий центр КНЛУ, 2002.
Кононенко В.І., Концепти українського дискурсу, Київ–Івано-Франківськ: Плай, 2004.
Кононенко В.І., Символи української мови, Івано-Франківськ: Плай, 1996.
Космеда Т.А., Система репрезентованих аксіологічно маркованих смислів: образ-концепт „Вода” (на матеріалі словника „Галицько-руські приповідки”), [в:] „Одеський лінгвіс- тичний вісник”, 2013, вип. 2, с. 59–72.
Костриця М., Співець морської романтики Джозеф Конрад, [в:] Уславлені імена Житоми- рщини, ред. М. Костриця, Житомир: Вид. М. Косенко, 2009, с. 14–32. DOI: https://doi.org/10.1044/leader.FTR3.14142009.32
Лановик М.Б., Лановик З.Б., Українська усна народна творчість, Київ: Знання, 2005.
Макарець Ю.С., Концепт „вода” в українській мовній картині світу (на матеріалі усної народної творчості), [в:] „Міжнародний вісник: Культурологія. Філологія. Музикознавство”, 2013, вип. 1, с. 106–112.
Матеріали Міжнародної науково-краєзнавчої конференції „Бердичівська земля у плині часу”, присвяченої 150-річчю від дня народження Джозефа Конрада, 26–29 верес. 2007 р., голов. ред. М.Ю. Костриця, Житомир: Вид. М. Косенко, 2007.
Митрополит Іларіон, Дохристиянські вірування українського народу: історико-релігійна монографія, Київ: Обереги, 1994.
Ніконова В.Г., Трагедійна картина світу в поетиці Шекспіра, Дніпропетровськ: Вид-во ДУЕП, 2007.
Словник української мови, в 11 томах, ред. І.К. Білодід, т. 1, Київ: Наукова думка, 1970.
Слюніна О., Лінгвалізація концепту ‘вода’ в поетичному мовомисленні Павла Гірника, [в:] Електронний ресурс: http://archive.nbuv.gov.ua/portal/soc_gum/Nz/2011_95_1/statti/64.pdf.
Vilchynska T., Linhvalizatsiia sakralno-khtonichnoho v indyvidualno-avtorskii kartyni svitu M. Kotsiubynskoho [Linguization of the sacral-chthonic in M. Kotsyubynskyi’s individual author’s worldview], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2015, no. 3, s. 355–363. DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2015.3.45
Zhaivoronok V.V., Znaky ukrainskoi etnokultury: slovnyk-dovidnyk [Signs of Ukrainian ethno culture: dictionary-reference], Kyiv: Dovira, 2006.
Kahanovska O.M., Tekstovi kontsepty khudozhnoi prozy (Na materiali frantsuzkoi romanistyky seredyny KhKh storichchia) [Text concepts of artistic prose (Based on the material of French novels of the middle of the 20th century)], Kyiv: Vydavnychyi tsentr KNLU, 2002.
Kononenko V.I., Kontsepty ukrainskoho dyskursu [Concepts of Ukrainian discourse], Kyiv–Ivano-Frankivsk: Plai, 2004.
Kononenko V.I., Symvoly ukrainskoi movy [Symbols of the Ukrainian language], Ivano-Frankivsk: Plai, 1996.
Kosmeda T.A., Systema reprezentovanykh aksiolohichno markovanykh smysliv: obraz-kontsept “Voda” (na materiali slovnyka “Halytsko-ruski prypovidky”) [A system of represented axiologically marked meanings: the image-concept “Water” (on the material of the dictionary “Galician-Rusynian proverbs”)], [v:] „Odeskyi linhvistychnyi visnyk”, 2013, vyp. 2, s. 59–72.
Kostrytsia M., Spivets morskoi romantyky Dzhozef Konrad [Singer of maritime romance Joseph Conrad], [v:] Uslavleni imena Zhytomyrshchyny, red. M. Kostrytsia, Zhytomyr: Vyd. M. Kosenko, 2009, s. 14–32.
Lanovyk M.B., Lanovyk Z.B., Ukrainska usna narodna tvorchist [Ukrainian oral folk art], Kyiv: Znannia, 2005.
Makarets Yu.S., Kontsept “voda” v ukrainskii movnii kartyni svitu (na materiali usnoi narodnoi tvorchosti) [The concept of “water” in the Ukrainian linguistic picture of the world (based on the material of oral folk art)], [v:] „Mizhnarodnyi visnyk: Kulturolohiia. Filolohiia. Muzykoznavstvo”, 2013, vyp. 1, s. 106–112.
Materialy Mizhnarodnoi naukovo-kraieznavchoi konferentsii “Berdychivska zemlia u plyni chasu”, prysviachenoi 150-richchiu vid dnia narodzhennia Dzhozefa Konrada [Materials of the International scientific and local history conference “Berdychiv land over time”, dedicated to the 150th anniversary of the birth of Joseph Conrad], 26–29 veres. 2007 r., holov. red. M.Iu. Kostrytsia, Zhytomyr: Vyd. M. Kosenko, 2007.
Mytropolyt Ilarion, Dokhrystyianskiviruvanniaukrainskohonarodu: istoryko-relihiina monohrafiia [Pre-Christian beliefs of the Ukrainian people: historical and religious monograph], Kyiv: Oberehy, 1994.
Nikonova V.H., Trahediina kartyna svitu v poetytsi Shekspira [Tragic picture of the world in Shakespeare’s poetics], Dnipropetrovsk: Vyd-vo DUEP, 2007.
Slovnyk ukrainskoi movy [Dictionary of the Ukrainian language], v 11 tomakh, red. I.K. Bilodid, t. 1, Kyiv: Naukova dumka, 1970.
Sliunina O., Linhvalizatsiia kontseptu “voda” v poetychnomu movomyslenni Pavla Hirnyka [Linguistcization of the concept of “water” in the poetic linguistic thinking of Pavel Hirnyk], [v:] Elektronnyi resurs: http://archive.nbuv.gov.ua/portal/soc_gum/Nz/2011_95_1/statti/64.pdf.
Конрад Дж., Вибране, Київ: Радянський письменник, 1959.
Kyiv: Radianskyi pysmennyk, 1959.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).