Słowa kluczowe
korelatyw
imperfektyw
perfektyw
polikategorialność
klaster gatunkowy
aspekt
Jak cytować
Abstrakt
W artykule rozwinięta zostaje aspektologiczna koncepcja Laury Jandy. Refleksja idei tej uczonej o materiale imperfektywnych par gatunkowych prowadzi do wniosku, iż każdy czasownik polisemiczny jest potencjalnie klastrem gatunkowym. Klaster aspektowy składa się z dwóch segmentów: gatunkowego i czynnościowego. Segment gatunkowy ma trzy główne przejawy, których specyfika pozwala wyróżnić cztery rodzaje klastrów: 1) klaster polikategorialny jako integracja korelatywnych i izolatywnych imperfektywów; 2) klaster poliprefiksowy jako integracja korelatywnych i różnie prefiksowanych korelatywnych imperfektywów; 3) bi-implicative klaster jako integracja bezprefiksowego i prefiksowego imperfektywu-korelatywu ze wspólnym perfektywno-korelatywnym (tradycyjne trójki gatunkowe); 4) klaster kombinowany jako integracja dwóch lub więcej z wyżej wymienionych klastrów. Segment czynnościowy klastra aspektowego jest reprezentowany przez kombinację co najmniej trzech wariantów leksykalnych i semantycznych: jednego imperfektywu i dwóch lub więcej perfektywów należących do różnych podklas czynnościowych.
Bibliografia
Зализняк А.А., Микаэлян И.Л., Шмелев А.Д., Русская аспектология: В защиту видовой пары, Москва: Языки славянской культуры, 2015.
Калько М.І., Аспектуальна парадигма багатозначного дієслова (на матеріалі полісеманта ламати), [в:] „Мова: кодифікація, компетенція, комунікація”, 2020, № 2 (3), с. 63–77. DOI: https://doi.org/10.24025/2707-0573.2(3).2020.219289
Калько М.І., Аспектуальність: категоризація, класифікація і репрезентація в сучасній українській літературній мові, Черкаси: Видавець Чабаненко Ю., 2013.
Калько М.І., Калько В.В., Досвід моделювання аспектуальної парадигми полісемічного дієслова, [в:] „Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae”, 2022, № 66 (1), s. 53–65. DOI: https://doi.org/10.1556/060.2021.00006
Калько М.І., Калько В.В., Полісемічне дієслово як обєкт моделювання аспектуальної парадигми, [в:] „Мовознавчий вісник”, 2021, вип. 31, с. 6–18.
Соколова С., Аспектуальні категорії українського дієслова, Київ: Книга-плюс, 2021.
Соколова С., Префіксальний словотвір дієслів у сучасній українській мові, Київ : Наукова думка, 2003.
Янда Л.А., Русские приставки как система глагольных классификаторoв, [в:] „Вопросы языкознания”, 2012, № 6, с. 3–47.
Janda L.A., Aspectual Clusters of Russian verbs, [in:] „Studies in Language”, 2007, no. 31/3, рp. 607–648.
Janda L.A., Endresen A., Kuznetsova J., Lyashevskaya O., Makarova A., Nesset T., Sokolova S., Why Russian aspectual prefixes aren’t empty. Prefixes as verb classifiers, Bloomington: Slavica Publishers Indiana University, 2013.
Janda L.A., Korba J., Beyond the pair: Aspectual clusters for learners of Russian, [in:] „Slavic and East European Journal”, 2008, no. 52, рp. 254–270.
Janda L.A., Lyashevskaya O., Aspectual pairs in the Russian National Corpus, [in:] „Scando-Slavica”, 2011a, no. 57.2, рp. 201–215.
Janda L.A., Lyashevskaya O., Prefix variation as a challenge to Russian aspectual pairs: are завязнуть and увязнуть ‘get stuck’ the same or different?, [in:] „Russian Linguistics”, 2011b, no. 35.2, рp. 147–167.
Schooneveld van C.H., Semantic transmutations: Prolegomena to a calculus of meaning, vol. 1: The cardinal semantic structure of prepositions, cases, and paratactic conjunctions in contemporary standard Russian, Bloomington: Physsardt, 1978.
Schooneveld van C.H., The so-called ‘préverbes vides’ and neutralization, [in:] Dutch contributions to the Fourth international congress of slavicists, Gravenhage: Mouton, 1958, рp. 159–161.
Vendler Z., Verbs and times, [in:] „The Philosophical Review”, 1957, no. 66, рp. 143–160.
Vey M., Les préverbes ‘vides’ en tcèque moderne, [in:] „Revue des édudes slaves”, 1952, no. 29, pр. 82–107.
Zalíznyak A.A., Mikaelyan I.L., Shmelev A.D., Russkaya aspektologiya: V zashchitu vidovoy pary [Russian aspectology: In defense of the species pair], Moskva: Yаzyki slavyanskoy kultury, 2015.
Kalko M.I., Aspektualna paradyhma bahatoznachnoho diyeslova (na materiali polisemanta lamaty) [The aspectual paradigm of a polysemous verb (on the material of the polysemantic transgress)],[v:] „Mova: kodyfikatsiya, kompetentsiya, komunikatsiya”, 2020, no. 2 (3), s. 63–77.
Kalko M.I., Aspektualnist: katehoryzatsiya, klasyfikatsiya i reprezentatsiya v suchasniy ukrayinskiy literaturniy movi [Aspectuality: categorization, classification and representation in modern Ukrainian literary language], Cherkasy: vydavets Chabanenko Yu.A., 2013.
Kalko M.I., Kalko V.V., Dosvid modelyuvannya aspektualʹnoyi paradyhmy polisemichnoho diyeslova [Experience modeling aspectual paradigm of a poly-semantic lexeme], [v:] „Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae”, 2022, no 66 (1), s. 53–65.
Kalko M.I., Kalko V.V., Polisemichne diyeslovo yak obʼyekt modelyuvannya aspektualnoyi paradyhmy [Poly-semantic verb as an object of modeling the aspectual paradigm], [v:] „Movoznavchyy visnyk”, 2021, vyp. 31, s. 6–18.
Sokolova S., Aspektualni katehoriyi ukrayinskoho diyeslova [Aspectual categories of the Ukrainian verb], Kyiv: Knyha-plyus, 2021.
Sokolova, S.O., Prefiksalnyy slovotvir diyesliv u suchasniy ukrayinskiy movi [Prefix word formation of verbs in the modern Ukrainian language], Kyiv: Naukova dumka, 2003.
Yanda L.A., Russkiye pristavki kak sistema glagolnykh klassifikatorov [Russian prefixes as a system of verbal classifiers], [v:] „Voprosy yazykoznaniya”, 2012, no. 6, s. 3–47.
Janda L.A., Aspectual Clusters of Russian verbs, [in:] „Studies in Language”, 2007, no. 31/3, pp. 607–648. DOI: https://doi.org/10.1075/sl.31.3.04jan
Janda L.A., Endresen A., Kuznetsova J., Lyashevskaya O., Makarova A., Nesset T., Sokolova S., Why Russian aspectual prefixes aren’t empty. Prefixes as verb classifiers, Bloomington: Slavica Publishers Indiana University, 2013.
Janda L.A., Korba J., Beyond the pair: Aspectual clusters for learners of Russian, [in:] „Slavic and East European Journal”, 2008, no. 52, pp. 254–270.
Janda L.A., Lyashevskaya O., Aspectual pairs in the Russian National Corpus, [in:] „Scando-Slavica”, 2011, no. 57.2, pp. 201–215. DOI: https://doi.org/10.1080/00806765.2011.631780
Janda L.A., Lyashevskaya O., Prefix variation as a challenge to Russian aspectual pairs: are за- вязнуть and увязнуть ‘get stuck’ the same or different?, [in:] „Russian Linguistics”, 2011, no. 35.2, pp. 147–167. DOI: https://doi.org/10.1007/s11185-011-9076-9
Schooneveld van C.H., Semantic transmutations: Prolegomena to a calculus of meaning, vol. 1: The cardinal semantic structure of prepositions, cases, and paratactic conjunctions in contemporary standard Russian, Bloomington: Physsardt, 1978.
Schooneveld van C.H., The so-called ‘préverbes vides’ and neutralization, [in:] Dutch contributions to the Fourth international congress of slavicists, Gravenhage: Mouton, 1958,pp. 159–161.
Vendler Z., Verbs and times, [in:] „The Philosophical Review”, 1957, no. 66, pp. 143–160. DOI: https://doi.org/10.2307/2182371
Vey M., Les préverbes ‘vides’ en tcèque moderne, [in:] „Revue des édudes slaves”, 1952, no. 29, pp. 82–107. DOI: https://doi.org/10.3406/slave.1952.1583
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).