Słowa kluczowe
analiza leksykalna i semantyczna
motyw nominacji
hodonimy
urbonim
nazwa własna
Jak cytować
Abstrakt
Przestrzeń toponimiczna jest wyróżnikiem ramy kulturowo-historycznej i w czasach współczesnych staje się istotna ze względu na potencjalną zdolność nazw ulic do zmian wraz ze zmianą polityki historycznej. Celem artykułu jest kompleksowy opis współczesnych hodonimów miasta Tarnopola, który został zrealizowany przez przeprowadzenie analizy motywacyjnej, leksykalnej i semantyczno-strukturalnej nazw własnych miasta w aspekcie synchronicznym i funkcjonalnym. Hodonimy odzwierciedlają politykę ideologiczną państwa, specyfikę etniczną, gospodarczą i kulturową miasta. Nazwy pamiątkowe są najpełniej reprezentowane w nazewnictwie Tarnopola (62%). Wymownie niosą cenne informacje o historii i kulturze państwa w ogóle, a regionu w szczególności. Zgodnie z semantyką podstaw składowych, hodonimy Tarnopola dzielą się na formacje onimiczne (68%), odapelatywne (29%) i apelatywno-onimiczne (3%). Nazewnictwo miasta charakteryzuje równowaga oraz duża liczba nazw miejscowych, a wpływ ideologii radzieckiej i rosyjskiej jest zminimalizowany, lecz obecny w kilku nazwach. Nazwy ulic Tarnopola odzwierciedlają ukraińskie realia, spełniają kryteria historyczne, estetyczne, etnograficzne i kulturowe, tworzą oryginalne oblicze miasta.
Bibliografia
Бачинська Г., Тишковець М., Урбанонімна система міста Тернополя, [в:] „Наукові записки ТНПУ. Серія: Мовознавство”, 2014, № ІІ (24), с. 14–17.
Крупеньова Т.І., Лексико-семантичні та словотвірні особливості годонімів міста Одеси, [в:] „Науковий вісник Міжнародного гуманітарного університету. Сер.: Філологія”, 2015, № 16, с. 29–31.
Лабінська Г., Топоніміка: навч. посібник, Львів: ЛНУ ім. Івана Франка, 2016.
Мокрицький Г.П., Кондратюк Р.Ю., Старий Житомир, [в:] „Житомирський вісник”, 1993, 25 червня, с. 9–10.
Негер О.Б., Мотивація як основний критерій класифікації урбанонімії (на матеріалі закарпатоукраїнських урбанонімів), [в:] „Науковий вісник ДДПУ імені І. Франка. Серія «Філологічні науки». Мовознавство”, 2017, т. 2, № 8, с. 5–8.
Титаренко А.А., Урбанонімія Кривого Рогу: структура, семантика, функціонування, автореф. … канд. філол. наук, Дніпропетровськ 2015.
Торчинський М.М., Структура онімного простору української мови: монографія, Хмельницький: Авіст, 2008.
Янчишина Я.В., Лексико-семантичні та структурно-словотвірні особливості урбанонімії міста Хмельницького, [в:] „Актуальні проблеми філології та перекладознавства”, 2013, вип. 6, ч. 2, с. 281–287.
Bachynska H., Tyshkovets M., Urbanonimna systema mista Ternopolia [Urban name system of Ternopil city], [v:] „Naukovi zapysky TNPU. Seriia: Movoznavstvo”, 2014, no. II (24), s. 14–17. Krupenova T.I., Leksyko-semantychni ta slovotvirni osoblyvosti hodonimiv mista Odesy [Lexical-semantic and word-forming features of the homonyms of Odessa city], [v:] „Naukovyi visnyk Mizhnarodnoho humanitarnoho universytetu. Ser.: Filolohiia”, 2015, no. 16, s. 29–31.
Labinska H., Toponimika: navch. posibnyk [Toponymy: teaching manual], Lviv: LNU im. Ivana Franka, 2016.
Mokrytskyi H.P., Kondratiuk R.Iu., Staryi Zhytomyr [Old Zhytomyr], [v:] „Zhytomyrskyi visnyk”, 1993, 25 chervnia, s. 9–10.
Neher O.B., Motyvatsiia yak osnovnyi kryterii klasyfikatsii urbanonimii (na materiali zakarpatoukrainskykh urbanonimiv) [Motivation as the main criterion for the classification of urbanonyms (based on the Transcarpathian Ukrainian urbanonyms)], [v:] „Naukovyi visnyk DDPU imeni I. Franka. Seriia «Filolohichni nauky». Movoznavstvo”, 2017, t. 2, no. 8, s. 5–8. Tytarenko A.A., Urbanonimiia Kryvoho Rohu: struktura, semantyka, funktsionuvannia [Urbanonymy of Kryvyi Rih: structure, semantics, functioning], avtoref. … kand. filol. nauk, Dnipropetrovsk 2015.
Torchynskyi M.M., Struktura onimnoho prostoru ukrainskoi movy: monohrafiia [The structure of the nominal space of the Ukrainian language: a monograph], Khmelnytskyi: Avist, 2008.
Yanchyshyna Ya.V., Leksyko-semantychni ta strukturno-slovotvirni osoblyvosti urbanonimii mista Khmelnytskoho [Lexical-semantic and structural-word-forming features of the urbanonymy of Khmelnytskyi city], [v:] „Aktualni problemy filolohii ta perekladoznavstva”, 2013, vyp. 6, ch. 2, s. 281–287.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Hałyna Baczyńska, Oksana Werbowecka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).