Słowa kluczowe
powieść
leksemy barwne
symbol
semantyka
barwa
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono ogólny opis semantyki barw z elementami treści symbolicznych na przykładach dzieł artystycznych. Pod tym względem poddano badaniu powieść Hryhora Tiutiunnyka Klimko. Badania lingwistyczne są uwarunkowane brakiem dokładnego opracowania poświęconego osobliwościom użycia leksemów barwnych w utworach Hryhora Tiutiunnyka. W artykule przeprowadzona zostaje ilościowa i jakościowa analiza kolorów w powieści Hryhora Tiutiunnyka Klimko. W szczególności ustala się, że barwy są reprezentowane przez różne części mowy: przymiotniki, czasowniki i formy czasownikowe, przysłówki i rzeczowniki. Wśród nazw kolorów najczęściej występują przymiotniki, rzadziej używane są czasowniki i formy czasownikowe, występują pojedyncze przypadki użycia przysłówków i rzeczowników w odniesieniu do koloru. Szczególną uwagę zwrócono na cechy semantyczne złożonych leksemów oznaczających barwy oraz na stylistyczne ich aspekty w powieści Klimko. Ustalono, że leksemy barwne służą do przekazania elementów światopoglądu autora, sądów, poglądów i uczuć bohaterów Hryhora Tiutiunnyka. Artykuł powstał na podstawie badań językoznawczych i kulturoznawczych.
Bibliografia
Дзівак О., Лексика на позначення кольорів у сучасній літературній мові, дис. … канд. філол. наук, Київ 1974.
Еволюція науки про колір, [в:] Електронний ресурс: https://www.koloristika.in.ua/ theory/#evolyucziya-nauki-pro-kolir.
Йоганн Ґете: як колір впливає на наші емоції, [в:] Електронний ресурс: https://wkrolik.com. ua/jogann-gete-yak-kolir-vplivaye-na-nashi-emociї/.
Капніна Г.І., Ахроматичні кольори в українській та німецькій мовах, [в:] „Науковий вісник Національного університету біоресурсів і природокористування України. Філологічні науки”, 2018, № 281, с. 70–77.
Кобилко Н.А., Кольорова символіка образу дороги в химерному прозописьмі Володимира Дрозда та Валерія Шевчука, [в:] „Львівський філологічний часопис”, 2019, № 5, с. 65–69.
Ковальова Т.В., Лексико-семантичні поля кольоративів в українській поезії початку ХХ ст., автореф. … канд. філол. наук, Харків 1999.
Кощова А., Естетичне навантаження колорем в індивідуально-авторській картині світу М. Коцюбинського, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2015, № III, s. 113–118. DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2015.3.15
Марчук Л., Ментальні особливості кольороназв у сучасних українських постмодерністських художніх текстах, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2017, № V, s. 123–127. DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2017.5.14
Мішеніна Т., Художній живопис Павла Загребельного засобом ахроматичних кольоративів (на прикладі роману „Диво”), [в:] „Наукові записки Тернопільського національного педагогічного університету імені Володимира Гнатюка. Мовознавство”, 2014, вип. 1 (23), с. 123–127.
Топчій О.Ю., Палітра відтінків колорономену червоний у мовній картині світу, [в:]
„Львівський філологічний часопис”, 2019, № 6, с. 209–213.
Яремчук А., Мовна картина світу – концептуальна картина світу – художня картина світу: параметричні ознаки й характер співвідношення, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2020, № VІІІ/1, s. 69–76. DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2020.8.1.06
Dzivak O., Leksyka na poznachennia koloriv u suchasnii literaturnii movi [Vocabulary for colorі in the modern literary language], dys. … kand. filol. nauk, Kyiv 1974.
Evoliutsiia nauky pro kolir [The evolution of color science], [v:] Elektronnyi resurs: https://www. koloristika.in.ua/theory/#evolyucziya-nauki-pro-kolir.
Yohann Gete: yak kolir vplyvaie na nashi emotsi [Johann Goethe: how color affects our emotions], [v:] Elektronnyi resurs: https://wkrolik.com.ua/jogann-gete-yak-kolir-vplivaye-na-nashi-emociї/. Kapnina H.I., Akhromatychni kolory v ukrainskii ta nimetskii movakh [Achromatic colors in Ukrainian and German languages], [v:] „Naukovyi visnyk Natsionalnoho universytetu bioresursiv i pryrodokorystuvannia Ukrainy. Filolohichni nauky”, 2018, no. 281, s. 70–77. Kobylko N.A., Kolorova symvolika obrazu dorohy v khymernomu prozopysmi Volodymyra Drozda ta Valeriia Shevchuka [The color symbolism of the image of the road in the whimsical prose
by Volodymyr Drozd and Valeriy Shevchuk], [v:] „Lvivskyi filolohichnyi chasopys”, 2019, no. 5, s. 65–69.
Kovalova T.V., Leksyko-semantychni polia koloratyviv v ukrainskii poezii pochatku XX st. [Lexical and semantic aspects of color in ukrainian poetry of the early 20th century], avtoref. … kand. filol. nauk, Kharkiv 1999.
Koshchova A., Estetychne navantazhennia kolorem v indyvidualno-avtorskii kartyni svitu M. Kotsiubynskoho [The aesthetic load of color in M. Kotsiubynskyi’s individual picture of the world], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2015, no. III, s. 113–118.
Marchuk L., Mentalni osoblyvosti koloronazv u suchasnykh ukrainskykh postmodernistskykh khudozhnikh tekstakh [Mental peculiarities of the color names in contemporary Ukrainian postmodern texts of literature], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2017, no. V, s. 123–127. Mishenina T., Khudozhnii zhyvopys Pavla Zahrebelnoho zasobom akhromatychnykh koloratyviv (na prykladi romanu „Dyvo”) [Literary painting of Pavlo Zahrebelnyi with the help of the achromatic color patterns (after the novel „Miracle”)], [v:] „Naukovi zapysky Ternopilskoho natsionalnoho pedahohichnoho universytetu imeni Volodymyra Hnatiuka. Movoznavstvo”, 2014, vyp. 1 (23), s. 123–127.
Topchii O.Yu., Palitra vidtinkiv koloronomenu chervonyi u movnii kartyni svitu [The palette of shades of the color word red in the linguistic picture of the world], [v:] „Lvivskyi filolohichnyi chasopys”, 2019, no. 6, s. 209–213. DOI: https://doi.org/10.32447/2663-340X-2019-6-36
Yaremchuk A., Movna kartyna svitu – kontseptualna kartyna svitu – khudozhnia kartyna svitu: parametrychni oznaky y kharakter spivvidnoshennia [Linguistic picture of the world – conceptual picture of the world – artistic picture of the world: parametric features and nature of the relationship] [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2020, no. VIII/1, s. 69–76.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Ołena Turczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).