Słowa kluczowe
motyw powrotu do przeszłości
intertekstualność
historiozofia
przepracowanie traumy
kontekst
Jak cytować
Abstrakt
W artykule został zbadany motyw powrotu do przeszłości zrealizowany w pierwszej części zbioru poezji Oksany Zabużko Autostop. Autorka ujawnia związek tego chwytu artystycznego z historiozoficzną koncepcją Zabużko, która została zaprezentowana w innych naukowych i literackich projektach tej autorki. Jest wyeksponowane również intertekstualne tło poetyki Zabużko, zwłaszcza aluzje do Biblii, programowych utworów Tarasa Szewczenki, poematu Jewhena Płużnyka Galileusz etc. Zgodnie z historiosoficzną koncepcją poetki dekonstruowanie sztywnej przeszłości narodu, nawet jeżeli jest dokonywane pod znakiem negacji, sprzyja rewitalizacji idei narodowej, jej rekonfiguracji ze względu na zapotrzebowania współczesne. Owe ujęcie Zabużko nawiązuje do idei Dominica LaCapry o konieczności przepracowania traum historycznych, aby uwolnić je od ograniczającego wpływu na ruch wspólnot w kierunku harmonijnej przyszłości.
Bibliografia
Гундорова Т., Транзитна культура. Симптоми постколоніальної травми: статті та есеї, Київ: Грані-Т, 2013.
Токмань Г., Тарас Шевченко – Євген Плужник – Іван Світличний: діалог текстів, „Теоретична і дидактична філологія. Серія: Філологія (літературознавство, мовознавство)”, 2019, вип. 30, с. 83–94, [в:] Електронний ресурс: http://nbuv.gov.ua/UJRN/tdff_2019_30_11.
Український палімпсест. Оксана Забужко в розмові з Ізою Хруслінською, вид. 2-ге, Київ: Комора, 2023.
Шерех Ю., Куди пролягає траса, [в:] О. Забужко, Автостоп, Київ: Український письмен-ник, 1994, с. 3–10.
Fukuyama F., Why National Identity Matters, [in:] „Journal of Democracy”, 2018, vol. 29, no. 4, pp. 5–15.
Kalnačs B., Postcolonial Narratives, Decolonial Options: The Baltic Experience, [in:] Postcolonial Europe? Essays on Post-Communist Literatures and Cultures, volume editors: D. Pucherova, R. Gafrik, Leiden, Boston: Brill, Rodopi, 2015, p. 47–64.
Konieczna-Sałamatin J., A Desired but Unexpected State, [in:] A. Wylegała, M. Głowacka-Grajper (eds.), The Burden of the Past: History, Memory, and Identity in Contemporary Ukraine, Bloomington: Indiana University Press, 2020, p. 277–298.
LaCapra D., Writing History, Writing Trauma, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014. Polishchuk Ya., Від білоруської кризи до української перемоги, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2023, vol. XI/1, с. 121–138. DOI: https://doi.org/10.56021/9781421414003
Pukhonska O., Tравматична пам’ять в українській літературній рецепції: симптоми постзалежності, [в:] „Przegląd Wschodnioeuropejski”, 2019, 10.2, с. 241–250.
Wright P., On Living in an Old Country: The National Past in Contemporary Britain, London: Verso, 1985.
Hundorova T., Tranzytna kultura. Symptomy postkolonialnoi travmy: statti ta esei [Transit culture.
Symptoms of Postcolonial Trauma: Articles and Essays], Kyiv: Hrani-T, 2013.
Tokman H., Taras Shevchenko – Yevhen Pluzhnyk – Ivan Svitlychnyi: dialoh tekstiv [Taras Shevchenko – Yevhen Pluzhnyk – Ivan Svitlychnyi: The Dialog of the Texts], „Teoretychna i dydaktychna filolohiia. Seriia: Filolohiia (literaturoznavstvo, movoznavstvo)”, 2019, vyp. 30, s. 83–94, [v:] Elektronnyi resurs: http://nbuv.gov.ua/UJRN/tdff_2019_30_11.
Ukrainskyi palimpsest. Oksana Zabuzhko v rozmovi z Izoiu Khruslinskoiu, vyd. 2-he. [The Ukrainian Palimpsest. Oksana Zabuzhko in her Talk with Iza Khruslinska], Kyiv: Komora, 2023.
Sherekh Yu., Kudy proliahaie trasa [Where the Raut Runs], [v:] O. Zabuzhko, Avtostop [Hitchhiking], Kyiv: Ukrainskyi pysmennyk, 1994, s. 3–10.
Fukuyama F., Why National Identity Matters, [in:] „Journal of Democracy”, 2018, vol. 29, no. 4, pp. 5–15. DOI: https://doi.org/10.1353/jod.2018.0058
Kalnačs B., Postcolonial Narratives, Decolonial Options: The Baltic Experience, [in:] „Postcolonial Europe? Essays on Post-Communist Literatures and Cultures”, volume editors: D. Pucherova, R. Gafrik, Leiden, Boston: Brill, Rodopi 2015, pp. 47–64. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004303850_004
Konieczna-Sałamatin J., A Desired but Unexpected State, [in:] A. Wylegała, M. Głowacka-Grajper (eds.), The Burden of the Past: History, Memory, and Identity in Contemporary Ukraine, Bloomington: Indiana University Press, 2020, pp. 277–298. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvx8b7rg.17
LaCapra D., Writing History, Writing Trauma, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014. Polishchuk Ya., Vid biloruskoi kryzy do ukrainskoi peremohy [From the Belarusian Crisis to the Ukrainian Victory], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2023, vol. XI/1, s. 121–138. Pukhonska O., Travmatychna pamiat v ukrainskii literaturnii retseptsii: symptomy postzalezhnosti [Traumatic Memory in Ukrainian Literary Reception: Symptoms of Post-dependence], [v:] „Przegląd Wschodnioeuropejski”, 2019, 10.2, s. 241–250. DOI: https://doi.org/10.31648/pw.5477
Wright P., Living in an Old Country: The National Past in Contemporary Britain, London: Verso, 1985.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).