Słowa kluczowe
linguistic pragmatics
lexiculture
cultural identity
culinary vocabulary
Jak cytować
Abstrakt
The article is devoted to the problem of the joint development of linguistic and cultural competence in the process of teaching Ukrainian as a foreign language. The analysis uses the concept of developing cultural competence in the methodology of teaching a foreign language developed by the French researcher Robert Galisson and the term lexiculture he introduced. The reflections focus on selected names of dishes and food products that are exponents of Ukrainian cultural identity (борщ, вареник, гречка, сало, гарбуз, кавун, паляниця, перець). The additional semantic content of these names, not listed in dictionaries, is indicated and the specificity of the functioning of such lexemes in Ukrainian compared to Polish is described, drawing attention to the great discrepancies in this area.
Bibliografia
Budziak A., Barszcz ukraiński [Ukrainian borscht], [w:] Słowem przenikanie, red. A. Budziak, W. Hojsak, Kraków: Scriptum, 2022, s. 55–69.
Ligara B., Leksykultura w ujęciu Roberta Galissona a nauczanie kompetencji kulturowej [Cultural perspective of Teaching Code: Robert Galisson’s Lexiculture Theory], [w:] W poszukiwaniu nowych rozwiązań: dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, red. W. Miodunka, A. Seretny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 51–61.
Ligara B., Perspektywa kulturoznawcza nauczania kodu: teoria leksykultury Roberta Galissona [Cultural Perspective of Teaching Code: Robert Galisson’s Lexiculture Theory], [w:] Nowa generacja w dydaktyce glottodydaktycznej, red. W. Miodunka, Kraków: Universitas, 2009, s. 119–146.
Nagórko A., Anny Wierzbickiej key words a kulturemy: porównywanie języków – porównywanie kultur? [Anna Wierzbicka’s key words and culturemes: comparing languages – comparing cultures?], [w:] „Prace Filologiczne”, 2021, nr 76, s. 387–400. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.878
Nowak I., Przekaz treści z zakresu kultury w kształtowaniu kompetencji komunikacyjnej: (na podstawie nauczania języka rosyjskiego skierowanego do Polaków) [Transmission of cultu- re-related content in the development of communicative competence (on the basis of Russian language pedagogy directed to Poles)], Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Prorok K., Małe, czarne, okrągłe, a każdego wyszczypie. O pieprzu i pieprzeniu w polszczyźnie ludowej i potocznej [Small, black, and round, and yet it can pinch anyone. On pieprz ‘pepper’ and pieprzenie, lit. ‘peppering’, in folk and general varieties of Polish], [w:] „Etnolingwistyka”, 2017, nr 29, s. 61–84. DOI: https://doi.org/10.17951/et.2017.29.61
Samadowa A., Funkcjonowanie polskich i ukraińskich frazeologizmów z komponentem nazywającym jedzenie w tekstach publicystycznych (ujęcie kontrastywne) [Functioning of polish and ukrainian phraseology with a component naming food in publicist texts (contrastive approach)], [w:] „Naukovi zapysky Natsionalnoho universytetu «Ostrozka akademiia», seriia: Filolohiia”, 2020, vyp. 9 (77), s. 298–302. DOI: https://doi.org/10.25264/2519-2558-2020-9(77)-298-302
Wierzbicka A., Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne [Semantics: Primes and Universals], tłum. A. Głaz, K. Kożyk, R. Tokarski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2006.
Hladka V., Symvolna motyvatsiia yak odyn iz sposobiv vidobrazhennia kultury v movi (na materiali frantsuzkykh neofrazeolohizmiv) [Symbolic motivation as one way of displaying culture in language (showcased by French neophraseologisms)], [v:] „Visnyk KhNU im. V.N. Karazina”, seriia „Inozemna filolohiia. Metodyka vykladannia inozemnykh mov”, 2020, no. 91.
Karakevych R.O., Linhvokulturolohichne doslidzhennia frazeolohizmiv-linhvokulturem [Symbolic motivation as one way of displaying culture in language (showcased by Frenchneophraseologisms)], [v:] „Naukovyi visnyk DDPU im. I. Franka”, seriia „Filolohichni nauky. Movoznavstvo”, 2014, no. 2, s. 58–62.
Kostrytsia N., Linhvokulturolohichnyi pidkhid do vyvchennia ukrainskoi movy yak inozemnoi [Linguocultural approach to the study Ukrainian as a foreign language], [v:] „Teoriia i praktyka vykladannia ukrainskoi movy yak inozemnoi”, 2017, vyp. 13, s. 44–49.
Levchenko O., Frazeolohichna symvolika: linhvokulturolohichnyi aspekt [Phraseological Symbolism: Linguistic and Cultural Aspect: Monograph], Lviv: LRIDU NADU, 2005.
SJP PWN – Słownik języka polskiego PWN [PWN Dictionary of Polish Language], [w:] Źródło elektroniczne: https://sjp.pwn.pl/.
WSJP – Wielki słownik języka polskiego [Great Dictionary of the Polish language], [w:] Źródło elektroniczne: https://wsjp.pl/.
КСЖЛ – Stavytska L., Korotkyi slovnyk zharhonnoi leksyky ukrainskoi movy [Short Dictionary of Ukrainian Slang], Kyiv: Krytyka 2003.
Прислів’я – Pryslivia ta prykazky. Pryroda, hospodarska diialnist liudyny [Proverbs and sayings. Nature, economic activity of man], uporiadnyk M.M. Paziak, Kyiv: Naukova dumka, 1989.
СУМ – Slovnyk ukrainskoi movy,v 11 tomakh [Dictionary of the Ukrainian language, in 11 volumes], red. I.K. Bilodid, Kyiv: Naukova dumka, 1970–1980.УкрП– Ukrainski pryslivia, prykazky, frazeolohizmy [Ukrainian proverbs, sayings, phraseology], [v:] Elektronnyi resurs: http://igra1.com/ua/.
ФСУМ – Frazeolohichnyi slovnyk ukrainskoi movy [Phraseological dictionary of the Ukrainian language], kn. I–II, red L.S. Palamarchuk ta in., Kyiv: Naukova dumka, 1999.
Chomu kavun – tse baza? Istoriia pokhodzhennia memu [Why is watermelon a base? The story of the origin of the meme], [v:] Elektronnyi resurs: https://nachasi.com/creative/2022/06/08/watermelon-base/.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Budziak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).