Ключові слова
language integration
language management
language planning
language community
Як цитувати
Анотація
The article outlines the main sociolinguistic parameters of collective language identity. The role of such constructs as ethnicity, statehood, linguistic and cultural value is considered in terms of the formation of language identity. The approach to the analysis here was chosen with taking account of the post-totalitarian specifics of the language situation in Ukraine. The correlation between ethnolanguage and national language identity has been traced. Determinants such as language status, language vitality, sociolinguistic capacity of communities and institutional support are taken into consideration. The importance of language management and language planning in the country and innovative principles of European language policies (language tolerance, language integration, preservation of endangered languages and emphasis on language rights) are underlined as points of reference for focusing on the language identity of ethnic communities. Theoretical substantiation of the concepts “ethnolinguistic identity” and “national (state) language identity” is offered.
Посилання
Azhniuk B.M., „Vsesvitnia deklaratsiia movnykh prav”: ukrainskyi kontekst [„Universal Declaration of Language Rights”: Ukrainian context], [v:] „Sotsiolinhvistychni studii”, заг. ред. Л. Ставицької, zb. nauk. prats, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2010, s. 51–57.
Azhniuk B.M., Kryterii otsiniuvannia movnoi polityky [Criteria for evaluating language policy], [v:] „Movne zakonodavstvo i movna polityka: Ukraina, Yevropa, svit”, zb. nauk. prats, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2019, s. 25–50.
Honcharova M., Rol movy u formuvanni riznovydiv identychnostei [The role of language in the formation of varieties of identities], [v:] „Mova i suspilstvo”, 2015, vyp. 6, s. 60–69.
Demska O., Maltsev E., Movna polityka: pro identychnist i uspishnist u hlobalnomu sviti [Language policy: about identity and success in the global world], [v:] „Mova: klasychne--moderne-postmoderne”, ред. Л. Масенко, zb. nauk, prats, Kyiv: Dukh i litera, 2016, vyp. 2, s. 16–26.
Etnonatsionalna struktura ukrainskoho suspilstva [Ethno-national structure of Ukrainian society], Kyiv: Naukova dumka, 2004.
Kukharuk O.Yu., Osoblyvosti etnichnoi identychnosti predstavnykiv riznykh etnomovnykh hrup ukrainskoho studenstva [Features of ethnic identity of representatives of different ethnolinguistic groups of Ukrainian students], kvalifikatsiina naukova pratsia na pravakh rukopysu, Kyiv 2020.
Liakhovych H.V., Variatsii na temu movnoi identyfikatsii ta movnoi identychnosti: mnozhynnist teoretychnykh interpretatsii [Variations on the theme of linguistic identification and linguistic identity: a plurality of theoretical interpretations], [v:] Elektronnyi resurs: http://irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe?C21COM=2&I21DBN=UJRN&P21DBN=UJRN&IMAGE_FILE_DOWNLOAD=1&Image_file_name=PDF/Npchdusoc_2015_258_246_16.pdf (23.10.2020).
Masenko L.T., Narysy z sotsiolinhvistyky [Essays on sociolinguistics], Kyiv: Vyd. dim „Kyievo-Mohylianska akademiia”, 2010.
Matsiuk H., Rozvytok teorii suchasnoi sotsiolinhvistyky: formuvannia zmistu poniattia „instytutsiinyi movnyi menedzhment” [Development of the theory of modern sociolinguistics: formation of the content of the concept “institutional language management”], [v:] „Mova i suspilstvo”, 2013, vyp. 4, s. 12–32.
Matsiuk H., Status i funktsii rosiiskoi movy v Rosiiskii Federatsii, na postradianskomu prostori y u sviti: stan i perspektyvy rozvytku [Status and functions of the Russian language in the Russian Federation, in the post-Soviet space and in the world: the state and prospects of development], [v:] „Movne zakonodavstvo i movna polityka: Ukraina, Yevropa, svit”, zb. nauk. prats, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2019, s. 213–240.
Medvediev O., Movnyi balans Ukrainy-2 [Language balance of Ukraine-2], Kyiv: b. w., 2010.
Mykhalchuk O., Etnomovna samoidentyfikatsiia: sotsiolinhvistychni parametry i yakisnyi stan [Ethnolinguistic self-identification: sociolinguistic parameters and qualitative state], [v:] „Ukrainske movoznavstvo”, 2015, vyp. 45/1, s. 281–287.
Mykhalchuk O., Etnomovni spilnoty v Ukraini: intehratsiia v zahalnonatsionalnyi kontekst [Ethnolinguistic communities in Ukraine: integration into the national context], [v:] „Movne zakonodavstvo i movna polityka: Ukraina, Yevropa, svit”, zb. nauk. prats, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2019, s. 307–319.
Ohulchanskyi Yu., Etnichna struktura ukrainskoho suspilstva: uiavni ta diisni problemy [Ethnic structure of Ukrainian society: imaginary and real problems], Kyiv: Vyd. dim „Kyievo-Mohylianska akademiia”, 2008.
Oleksenko R., Sytnyk Yu., Movna identychnist yak zasib samovyznachennia ta samoidentyfikatsii v umovakh posttotalitarnoho suspilstva [Linguistic identity as a means of self-determination and self-identification in a post-totalitarian society], [v:] Elektronnyi resurs: http://nbuv.gov.ua/UJRN/upo_2017_1_4 (25.11.2020).
Radevych-Vynnytskyi Ya.K., Movna skladova natsionalnoho buttia: studii z ukrainskoi linhvonatsiolohii [Linguistic component of national life: studies in Ukrainian linguonationalism], Kyiv; Drohobych: Posvit, 2013.
Rubl B., Kapital rozmaitosty [Creating Diversity Capital], Kyiv: Krytyka, 2007.
Sotsiolohiia: slovnyk terminiv i poniat [Sociology: a dictionary of terms and concepts], uporiad. Bilenkyi Ye.A. ta in., Kyiv: Kondor, 2006.
Cherednychenko O., Natsionalno-movna identychnist u hlobalnomu sviti [National-linguistic identity in the global world], [v:] „Ekolohiia movy i movna polityka v suchasnomu sviti”, ред. Б. Ажнюк та ін., zb. nauk prats, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2012, s. 40–50.
Shumarova N.P., Etnomovna identyfikatsiia z pohliadu sotsiolinhvistyky [Ethnolinguistic identification from the point of view of sociolinguistics], [v:] „Zhyttia u slovi”, zb. nauk. prats na poshanu akademika V.M. Rusanivskoho, Kyiv: Vydavnychyi dim Dmytra Buraho, 2011, s. 353–359.
Iakubova L., Natsionalni menshyny Ukrainy: poshuky mistsia v modernomu ukrainskomu proekti [National minorities of Ukraine: search for a place in the modern Ukrainian project], [v:] „100-richchia derzhavnoho orhanu z pytan etnopolityky v nezalezhnii Ukraini yak istoriia zakhystu natsionalnykh menshyn: derzhavni instytutsii ta mizhnatsionalni vidnosyny – dosvid vyklyky, zavdannia”, zb. nauk. materialiv, Kyiv: Dukh i litera, 2019, s. 91–113.
Fishman J., Endangered Minority Languages: Prospects for Sociolinguistic Research, [в:] Електронний ресурс: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.519.6918&rep=rep1&type=pdf (25.11.2020).
Labov W. Sociolinguistic Patterns, [в:] Електронний ресурс: https://books.google.com.ua/books/about/Sociolinguistic_Patterns.html?id=hD0PNMu8CfQC&redir_esc=y (23.11.2020).
Ліцензія
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).