Ключові слова
nominative-axiological paradigm
denotation “War in Ukraine: 2022–2023”
Russian-Ukrainian war
simple/complex sub-models of specific names for events
Як цитувати
Анотація
The author of the article provides the systemic analysis of the nominative-axiological paradigm of the denotation “War in Ukraine: 2022–2023”, which components include bi- and polynomial specific names of the generic name war. The study is based on the philosophic and linguistic theories of the conceptual worldview, mental and lingual essence of the language, its objective and subjective nature. Official and unofficial names of the event were observed in Internet texts, consecutively and vividly reflecting the evolution of the collective war experience of the Ukrainians and the world community. They are combined into nine sub-models. The classification criterion for these sub-models is the type of semantic reference of near-substantive specifiers with their functional core formed by identificatory markers “who → identical addresser Russia”, “Where / where to → identical space Ukraine”, “When → identical time 2022”. Using semasiological analysis, the semantic structure of each sub-model has been improved, the constitutive properties of the extenders of the lexeme war have been ascertained, and their axiological potential has been shown. The paper offers sociolinguistic commentary justifying the appropriateness/inappropriateness of specific names. It provides an idea of a potential common nomination of the described choronym as a headline for future encyclopedic and lexicographic entries (Russian-Ukrainian War 2022 –?).
Посилання
Війни Росії за останні 30 років та їх наслідки, „Ukraїner”, 2.09.2022, [в:] Електронний ресурс: https://ukrainer.net/viyny-rosii/.
Дацюк С., Що за війна в Україні, „Українська правда”, 2.12.2014, [в:] Електронний ресурс: https://blogs.pravda.com.ua/authors/datsuk/547d643e71979/.
Для нас це вітчизняна війна, і ми знаємо, чим такі війни закінчуються для загарбників – звернення Президента України, „ПРЕЗИДЕНТ УКРАЇНИ”, 3.09.2022, [в:] Електронний ресурс: https://www.president.gov.ua/news/dlya-nas-ce-vitchiznyana-vijna-i-mi-znayemo-chim-taki-vijni-73293.
Збройні конфлікти за участю росії з 1991 року до повномасштабного вторгнення в Україну, „Центр протидії дезінформації при РНБО України”, 6.08.2022, [в:] Електронний ресурс: https://cpd.gov.ua/main/czpd_analizuye-6/.
Кривенко С., Війна, конфлікт, агресія: як правильно називати боротьбу українців та дії росіян, „Твоє місто”, 5.04.2020, [в:] Електронний ресурс: https://tvoemisto.tv/blogs/viyna_konflikt_agresiya_yak_pravylno_nazyvaty_borotbu_ukraintsiv_ta_dii_rosiyan_130268. html.
Лисиченко Л.А., Лексико-семантичний вимір мовної картини світу, Харків: Основа, 2009.
Літвінова І.М., Репрезентація образу війни в сучасній українській поезії (на матеріалі текстів за березень-травень 2022 року), [в:] „Мовознавчий вісник”, 2022, вип. 33, с. 103–110.
Маленко О., Риторика війни в сучасному українському поетичному дискурсі, [в:] Український світ у наукових парадигмах: зб. наук. пр. Харків. нац. пед. ун-ту імені Г.С. Сковороди, голов. ред. О.О. Маленко, Харків: ХІФТ, 2016, вип. 3, с. 105–113.
Потебня А.А., Из записок по русской грамматике, в 4 томах, т. 1-2, Москва: Учпедгиз, 1958.
„РИА Новости” закликає до знищення української енергосистеми та інфраструктури, не зважаючи на наслідки для мирного населення, „Детектор Медіа”, 13.10.2022, [в:] Електронний ресурс: https://detector.media/infospace/article/203712/2022-10-13-rya-novosty-zaklykaie-do-znyshchennya-ukrainskoi-energosystemy-ta-infrastruktury-ne-zvazhayuchy-na-naslidky-dlya-myrnogo-naselennya/.
Селіванова О., Сучасна лінгвістика: термінологічна енциклопедія, Полтава–Київ: Довкілля, 2006.
Скляр С.С., Інвективна лексика, [в:] „Науковий вісник Міжнародного гуманітарного уні- верситету, серія: Філологія”, 2022, № 57, с. 71–74.
Степаненко М.І., Публіцистично-політичні перифрази в українській мові: 2017 рік, монографія, Полтава: Дивосвіт, 2018.
Navalna M., Shynkaruk V., Kostusiak N., Skliarenko O., Kushch N., Buhaiova O., New Appearances of the Leksema FRONT in the Language of Modern Ukrainian Mass Media, [in:] “AD ALTA: Journal of Interdisciplinary Research”, 2023, vol. 13, issue 1, spec. issue XХХІІ, pp. 58–63.
Viiny Rosii za ostanni 30 rokiv ta yikh naslidky [Russian Wars for the Last 30 Years and Their Consequences], „Ukrainer”, 2.09.2022, march 2, [v:] Electronic resource: https://ukrainer.net/viyny-rosii/.
Datsiuk S., Shcho za viina v Ukraini [What Sort of War is There in Ukraine], „Ukrainska pravda”, 2.12.2014, [v:] Electronic resource: https://blogs.pravda.com.ua/authors/datsuk/547d643e71979/.
Dlia nas tse vitchyzniana viina, i my znaiemo, chym taki viiny zakinchuiutsia dlia zaharbnykiv – zvernennia Prezydenta Ukrainy [For Us It is a National War, and We Know How Such Wars End for Invaders – the Appeal of the President of Ukraine], „PREZYDENT UKRAINY”, 3.09.2022, [v:] Electronic resource: https://www.president.gov.ua/news/dlya-nas-ce-vitchiznyana-vijna-i-mi-znayemo-chim-taki-vijni-73293.
Zbroini konflikty za uchastiu rosii z 1991 roku do povnomasshtabnoho vtorhnennia v Ukrainu [Military Conflicts with the Participation of Russia from 1991 and till the Full-Scale Invasion to Ukraine], „Tsentr protydii dezinformatsii pry RNBO Ukrainy” [“Center of Countering Disinformation at the National Security and Defense Council of Ukraine”], 6.08.2022, [v:] Electronic resource: https://cpd.gov.ua/main/czpd_analizuye-6/.
Kryvenko S., Viina, konflikt, ahresiia. yak pravylno nazyvaty borotbu ukraintsiv ta dii rosiian [War, Conflict, Aggression. How to Name the Struggle of the Ukrainians and the Actions of the Russians Correctly], Tvoie misto”, 5.04.2020, [v:] Electronic resource: https://tvoemisto.tv/blogs/viyna_konflikt_agresiya_yak_pravylno_nazyvaty_borotbu_ukraintsiv_ta_dii_rosiyan_130268.html.
Lysychenko L.A., Leksyko-semantychnyi vymir movnoi kartyny svitu [Lexical and Semantic Dimenstion of the Language World Image], Kharkiv: Osnova, 2009.
Litvinova I.M., Reprezentatsiia obrazu viiny v suchasnii ukrainskii poezii (na materiali tekstiv za berezen-traven 2022 roku) [Representation of the Image of War in the Modern Ukrainian Poetry (Based on the Texts of March-May 2022)], [v:] „Movoznavchyi visnyk”, 2022, vyp. 33, s. 103–110.
Malenko O., Rytoryka viiny v suchasnomu ukrainskomu poetychnomu dyskursi [Rhetoric of War in the Modern Ukrainian Poetic Discourse], [v:] Ukrainskyi svit u naukovykh paradyhmakh [Ukrainian World in Scientific Paradigms]: collection of scientific works of Kharkiv H.S. Skovoroda National Pedagogical University, editor-in-chief O.O. Malenko, Kharkiv: KhIFT, 2016, vyp. 3, s. 105–113.
Potebnya A.A., Iz zapisok po russkoj grammatike [From the Notes on the Russian Grammar], in 4 volumes, vol. 1-2, Moscow, 1958.
„RIA Novosti” zaklykaie do znyshchennia ukrainskoi enerhosystemy ta infrastruktury, ne zvazhaiuchy na naslidky dlia myrnoho naselennia [“RIA News” Calls for the Destruction of the Ukrainian Energy System and Infrastructure despite the Consequences for the Civilian Population], „Detektor Media”, 13.10.2022, [v:] Electronic resource: https://detector.media/infospace/article/203712/2022-10-13-rya-novosty-zaklykaie-do-znyshchennya-ukrainskoi-energosystemy-ta-infrastruktury-ne-zvazhayuchy-na-naslidky-dlya-myrnogo-naselennya/.
Selivanova O., Suchasna linhvistyka: terminolohichna entsyklopediia [Modern Linguistics: Terminological Encyclopedia], Poltava–Kyiv: Dovkillia, 2006.
Skliar S.S., Invektyvna leksyka [Invective Lexis], [in:] „Naukovyi visnyk Mizhnarodnoho humanitarnoho universytetu, seriia: Filolohiia” [“Scientific Bulletin of the International Humanitarian University, series: Philology”], 2022, no. 57, s. 71–74. DOI: https://doi.org/10.32841/2409-1154.2022.57.18
Stepanenko M.I., Publitsystychno-politychni peryfrazy v ukrainskii movi: 2017 rik [Publicistic-political periphrases in the Ukrainian: year 2017], monograph, Poltava: Dyvosvit, 2018.
Navalna M., Shynkaruk V., Kostusiak N., Skliarenko O., Kushch N., Buhaiova O., New Appearances of the Leksema FRONT in the Language of Modern Ukrainian Mass Media, [in:] “AD ALTA: Journal of Interdisciplinary Research”, 2023, vol. 13, issue 1, spec. Issue XХХІІ, pp. 58–63.
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).