Ключові слова
motivator
motivation
onomasiological structure
culinarisms
dishes
Mariia Matios’s novel
Як цитувати
Анотація
The article is about the structural specificity and features of the motivation of the author’s names of dishes in Mariia Matios’ novel Culinary Tricks. The study was based on the specificity of cognitive onomasiology, which enables the mechanisms of linguistic meaning of the mental lexicon of various components of consciousness to be identified. The article describes the structural features of author’s titles of dishes, single-component nomen, which are simple suffix units, and multi-component, which are structurally related to word combinations. Twelve typical models of multi-component titles are singled out and described. The motivational connections between the onomasiological structure of the author’s titles of dishes are analyzed, as well as the semantics and fragments of knowledge activated in the process of naming. It was found that ‘culinaryisms’ formally and meaningfully reflect the choice of motivators of the names: ingredients, taste characteristics, method of preparation, local distribution, etc. Metaphorical motivation is based on transferring the name based on the external similarity of objects (shape, color, size), as well as on evaluative and emotional associations. Parallel titles based on the choice of different motivators have been recorded.
Посилання
Вокальчук Г.М., До питання про історію дослідження оказіональних лексичних новотворів в українському мовознавстві, [в:] „Наукові записки Вінницького державного педагогічногоо університету ім. М. Коцюбинського. Серія: Філологія”, 2003, вип. 5, с. 14–18.
Гоца Е.Д., Назви їжі й кухонного начиння в українських карпатських говорах, дис. канд. філол. наук, Ужгород, 2001.
Ковпік С.І., Поетика густативів (на матеріалі сучасної української прози), Київ: „НВП Інтерсервіс”, 2018. DOI: https://doi.org/10.31812//0564/2569
Ковпік С., Поетика густативів у повісті Марії Матіос „Кулінарні фіґлі”, [в:] Філологічні студії, зб. наук. праць, гол. ред. Ж.В. Колоїз, Кривий Ріг: ФОП Мариниченко С.В., 2017, вип. 16, с. 351–358. DOI: https://doi.org/10.31812/filstd.v16i0.123
Мініч Л., Оказіоналізми як основа синергетики ідіостилю Миколи Вінграновського, [в:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2020, т. VIIІ/2, c. 45–55.
Оскирко О.П., Назви їжі та напоїв у східноподільських говірках, дис. канд. філол. наук, Умань, 2018.
Поворознюк С.І., Лексико-фразеологічні засоби експресивності у „Кулінарних фіґлях” Марії Матіос, [в:] „Науковий часопис НПУ імені М.П. Драгоманова: зб. наук. праць”, серія 8: Філологічні науки (мовознавство і літературознавство), 2014, вип. 5, с. 247–254.
Рева-Лєвшакова Л.В., Густативний код роману „Фуршет” („Кулінарні фіґлі”) Марії Матіос, Харчові традиції – ментальний код нації, ред. Г.І. Віват, Одеса: ВМВ, 2018, [в:] Електронний ресурс: http://dspace.onu.edu.ua:8080/handle/123456789/27133.
Селиванова Е.А., Когнитивная ономасиология, Киев: Изд-во Фитосоциоцентр, 2000.
Селіванова О.О., Когнітивний аспект дослідження явища мотивації, [в:] „Лінгвістичні студії”, 1999, вип. 3, с. 21–28.
Словник української мови, в 11 томах, ред. І.К. Білодід, т. 11, Київ: Наукова думка, 1980, c. 565.
Філоненко С., Література плюс кулінарія: формування нового жанру масового письмен- ства, [в:] „Наукові записки Бердянського державного педагогічного університету”, 2014, вип. 1, с. 141–151.
Шитик Л.В., Юлдашева Л.П., Репрезентанти лінгвокультурного поля КАВА в українській мові, [в:] Запорізькі філологічні читання, матеріали Всеукраїнської наукової конференції (11–12 листопада 2021 року), Львів–Торунь: Liha-Pres, 2021, с. 148–150, електронний ресурс: http://catalog.liha-pres.eu/index.php/liha-pres/catalog/book/164. DOI: https://doi.org/10.36059/978-966-397-262-6-46
Vokalchuk H.M., Do pytannia pro istoriiu doslidzhennia okazionalnykh leksychnykh novotvoriv v ukrainskomu movoznavstvi [To the question of the history of the study of occasional lexical innovations in Ukrainian linguistics], [v:] „Naukovi zapysky Vinnytskoho derzhavnoho pedahohichnohoo universytetu im. M. Kotsiubynskoho. Seriia: Filolohiia”, 2003, vyp. 5, s. 14–18.
Hotsa E.D., Nazvy yizhi y kukhonnoho nachynnia v ukrainskykh karpatskykh hovorakh [Names of food and kitchen utensils in Ukrainian Carpathian dialects], dys. kand. filol. nauk, Uzhhorod, 2001.
Kovpik S.I., Poetyka hustatyviv (na materiali suchasnoi ukrainskoi prozy) [Poetics of gustatives (on the material of modern Ukrainian prose)], Kyiv: „NVP Interservis”, 2018.
Kovpik S., Poetyka hustatyviv u povisti Marii Matios „Kulinarni figli” [Poetics of the Gustavits in the novel “Culinary Figli” by Maria Matios], [v:] Filolohichni studii, zb. nauk. prats, hol. red. Zh. V. Koloiz, Kryvyi Rih: FOP Marynychenko S.V., 2017, vyp. 16, s. 351–358.
Minich L., Okazionalizmy yak osnova synerhetyky idiostyliu Mykoly Vinhranovskoho [Occasionalisms as the basis of synergy of Mykola Vingranovsky’s idiostyle], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2020, t. VIII/2, s. 45–55. DOI: https://doi.org/10.14746/sup.2020.8.2.03
Oskyrko O.P., Nazvy yizhi ta napoiv u skhidnopodilskykh hovirkakh [The names of food and drinks in the East Podolian dialects], dys. kand. filol. nauk, Uman, 2018.
Povorozniuk S.I., Leksyko-frazeolohichni zasoby ekspresyvnosti u „Kulinarnykh figliakh” Marii Matios [Lexical and phraseological means of expressiveness in the “Culinary figli” by Maria Matios], [v:] „Naukovyi chasopys NPU im. M.P. Drahomanova: zb. nauk. prats”, seriia 8: Filolohichni nauky (movoznavstvo i literaturoznavstvo), 2014, vyp. 5, s. 247–254.
Reva-Lievshakova L.V., Hustatyvnyi kod romanu „Furshet” („Kulinarni fihli”) Marii Matios [Gustatory code of the novel „Furchet” („Culinary figli”) by Maria Mathios], Kharchovi tradytsii – mentalnyi kod natsii, za zah. red. H.I. Vivat, Odesa: VMV, 2018, [v:] Elektronnyi resurs: http://dspace.onu.edu.ua:8080/handle/123456789/27133.
Selyvanova E.A., Kohnytyvnaia onomasyolohyia [Cognitive onomasiology], Kyev: Izd-vo Fytosotsyotsentr, 2000.
Selivanova O.O., Kohnityvnyi aspekt doslidzhennia yavyshcha motyvatsii [Cognitive aspect of the study of the phenomenon of motivation], [v:] „Linhvistychni studii”, 1999, vyp. 3, s. 21–28.
Slovnyk ukrainskoi movy [The Ukrainian Language Dictionary], v 11 tomakh, red. I.K. Bilodid, t. 11, Kyiv: Naukova dumka, 1980, s. 565.
Filonenko S., Literatura plius kulinariia: formuvannia novoho zhanru masovoho pysmenstva [Literature plus cooking: the formation of a new genre of popular writing], [v:] „Naukovi zapysky Berdianskoho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu”, 2014, vyp. 1, s. 141–151.
Shytyk L.V., Yuldasheva L.P., Reprezentanty linhvokulturnoho polia KAVA v ukrainskii movi [Representatives of the linguistic and cultural field of COFFEE in the Ukrainian language], Zaporizki filolohichni chytannia, materialy Vseukrainskoi naukovoi konferentsii (11–12 lystopada 2021 roku), Lviv–Torun: Liha–Pres, 2021, s. 148–150, [v:] Elektronnyi resurs: http://catalog.liha-pres.eu/index.php/liha-pres/catalog/book/164.
Матіос М., Кулінарні фіґлі, Львів: Піраміда, 2009.
Matios M., Kulinarni figli [Culinary figli], Lviv: Piramida, 2009.
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).