Polityka picia. Kilka przypadków z powojennego czeskiego teatru

Abstrakt

Szkic poświęcony jest pięciu powojennym czeskim sztukom teatralnym, w których motywy uczty i alkoholu są przejawami przynależności do określonej społeczności, a w większości przypadków przeplatają się z tematem polityki: Audience V. Havla, Švejkův vnuk L. Baláka, Nože a růže aneb topless party M. Urbana, Růže pro Marketu M. Viewegha i Nahniličko I. Krausa. Analiza opiera się głównie na antropologicznych modelach uczty opisanych przez Michaela Dietlera, Briana Haydena i Claude’a Grignona, przy czym ich model „święta diakrytycznego” został zmodyfikowany na potrzeby szkicu. We wspomnianych dramatach sposób ucztowania i ulubiony rodzaj alkoholu wskazuje pozycję bohatera jako „nieznajomego” (jak np. w dramatach Audience czy Švejkův vnuk) lub „władcy”, „lidera” (jak np. w Nože a růže anebo topless party). Picie alkoholu zapewnia również specyficzny dramatyczny rytm. Dodatkowo w sztuce Viewegha i Krausa stan odurzenia metaforyzuje „nienormalny” okres aksamitnej rewolucji lub transformacji. Rytuał biesiadowania organizuje scenerię, rytm i ruch postaci, aktywując szereg stowarzyszeń kulturalnych. Stopniowe „otwieranie się” bohaterów, spowodowane zmianami w ich świadomości, ujawnia wewnętrzną motywację, demaskuje powierzchowność więzi między nimi, ukazuje paralelę między indywidualnym a zbiorowym wyobrażeniem.